Υγεία και ασφάλεια στην εργασία και συνεχιζόμενη νοσηλευτική εκπαίδευση: η περίπτωση του Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης 'Βοστάνειο'

Abstract

In healthcare sector, the protection of Occupational Health and Safety (OSH) for nurses, who are the largest professional group in hospitals, is particularly important, as it implies benefits for themselves, their patients and, generally, for the society. In addition, Continuing Nursing Education (CNE), through its various forms, appears to be a critical factor in the professional development of nurses.The aim of this study was to investigate the organizational relationship between OSH and CNE in the General Hospital of Mytilene, ‘Vostaneio’ (Lesvos), which belongs in the border insular periphery of North Aegean. At the time of study, Lesvos was the most significant gateway for the vast majority of refugees and immigrants to Europe.For the quantitative study were used the Practice Environment Scale of Nursing Work Index (PES-NWI) and the Maslach Burnout Inventory (MBI). In the qualitative study, a formed interview guide was used to investigate nurses’ attitudes and perceptions for CNE. Furthermore, two employees were interviewed in order to describe the operation of the educational units of the hospital.A sample of 227 nursing staff members, who took part in this study, assessed their working environment as mixed, since two of the five subscales of PES-NWI had a statistical average above 2.5. They highlighted the issues of reduced opportunities for professional development, the limited training programs and the nursing shortage. On the topic of burnout syndrome, the mean Emotional Exhaustion score was 28,18+/-11,27, the mean Depersonalization score 8,48+/-6,44 and the mean Personal Accomplishment was 34,91+/-8,42. Correlations were observed between the Maslach’s three dimensions of burnout syndrome and the five subscales of PES-NWI. Emotional Exhaustion was strongly correlated with the five subscales of practice environment scale and the subscale ‘Nurses’ participation in hospital affairs’ the strongest correlations to emotional exhaustion and depersonalization. The overwhelming majority of the participants considered that CNE should be mandatory since nursing profession is evolving and aims at care improvement. The analysis of the qualitative study has highlighted: the importance of the implementation of CNE programs because these are perceived as a way of taking care of themselves, the difficulty of attending CNE programs due to lack of staff, the geographical isolation of Lesvos and the economic crisis along with family obligations and last but not least, the workload combined with nurses’ shortage. Research findings indicate that nursing staff members acknowledge the factors that lead to physical and psychosocial stress. Through CNE programs, they aim at their resilience and empowerment in these intense and extreme social crises. The lack CNE programs and coordination between the educational units of the hospital made it more difficult for them to manage this exogenous humanitarian crisis and its dramatic consequences.

Στο χώρο της Υγείας, η προστασία της Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ) για την πολυπληθέστερη ομάδα του χώρου, τους νοσηλευτές, είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού αυτή συνεπάγεται οφέλη για τους ίδιους, τους ασθενείς τους και γενικότερα, για την κοινωνία. Επιπλέον, η Συνεχιζόμενη Νοσηλευτική Εκπαίδευση, μέσα από τις ποικίλες μορφές της, φαίνεται να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην επαγγελματική ανάπτυξη των νοσηλευτών.Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της οργανωσιακής σχέσης μεταξύ των υπηρεσιών ΥΑΕ και της Συνεχιζόμενης Νοσηλευτικής Εκπαίδευσης στην περίπτωση ενός νοσοκομείου σε παραμεθόριο νησιωτική περιοχή, του ‘Βοστάνειου’ Νοσοκομείου Μυτιλήνης, το χρονικό διάστημα που η Λέσβος αποτέλεσε πύλη εισόδου στην Ευρώπη για χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες.Ποσοτικά μελετήθηκαν το εργασιακό περιβάλλον των νοσηλευτών με τη βοήθεια του ερευνητικού εργαλείου Practice Environment Scale of Nursing Work Index (PES-NWI) και ο βαθμός Επαγγελματικής Εξουθένωσης με το Maslach Burnout Inventory (MBI). Μέσω της ποιοτικής ανάλυσης διερευνήθηκαν οι στάσεις και αντιλήψεις του νοσηλευτικού προσωπικού ως προς τη Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση. Οι 227 συμμετέχοντες στη μελέτη μέσα από τις απαντήσεις τους αξιολόγησαν ως μικτό το περιβάλλον εργασίας, αφού δυο από τις πέντε υποκλίμακες του PES-NWI συγκέντρωσαν στατιστικό μέσο μεγαλύτερο του 2,5, αναδεικνύοντας τα ζητήματα της μειωμένης παροχής ευκαιριών για επαγγελματική εξέλιξη, της ύπαρξης περιορισμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων για επαγγελματική ανάπτυξη και της υποστελέχωσης. Ως προς το βαθμό Επαγγελματικής Εξουθένωσης, η μέση αθροιστική τιμή της Συναισθηματικής Εξάντλησης ήταν 28,18+/-11,27, της Αποπροσωποποίησης 8,48+/-6,44 και των Προσωπικών Επιτευγμάτων 34,91+/-8,42. Στη συσχέτιση μεταξύ των δυο ερωτηματολογίων φαίνεται ότι οι τρεις παράμετροι της Επαγγελματικής Εξουθένωσης συσχετίζονται με τις πέντε υποκλίμακες του PES-NWI. Η Συναισθηματική Εξάντληση παρουσιάζει τις μεγαλύτερες συσχετίσεις και με τις πέντε υποκλίμακες, ενώ η υποκλίμακα ‘Συμμετοχή του νοσηλευτικού προσωπικού σε θέματα που αφορούν στο Νοσοκομείο’ συσχετίζεται τόσο με τη Συναισθηματική Εξάντληση όσο και με την Αποπροσωποποίηση με τις μεγαλύτερες αρνητικές συσχετίσεις. Πάντως, η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί ότι η Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση θα πρέπει να είναι υποχρεωτικού χαρακτήρα, κυρίως λόγω εξελισσόμενης γνώσης αλλά και βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Τέλος, το 45% περίπου των ερωτηθέντων ανέφερε ότι επιμορφώνεται με δική του πρωτοβουλία. Η ανάλυση της ποιοτικής μελέτης ανέδειξε ως κύρια σημεία: τη σημαντικότητα της πραγματοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων αφού αυτά εκλαμβάνονται από τους εργαζόμενους ως φροντίδα εαυτού, τη δυσκολία πρόσβασης σε εκτός νησιού επιμόρφωση λόγω της έλλειψης προσωπικού, της γεωγραφικής απομόνωσης τους και της οικονομικής κρίσης συνδυαζόμενης με τις οικογενειακές υποχρεώσεις και το φόρτο εργασίας που μαζί με την έλλειψη προσωπικού επέτειναν την καταπόνηση τους.Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι το νοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου αναγνωρίζει τους παράγοντες που οδηγούν σε σωματική και ψυχική καταπόνηση και προτάσσει την επιμόρφωση σε θεματολογία που καλύπτει τις εκπαιδευτικές του ανάγκες, στοχεύοντας στην ανθεκτικότητα και ενδυνάμωση του απέναντι στις έντονες και ακραίες συνθήκες της κοινωνικής κρίσης, με την οποία ήρθε αντιμέτωπο.