Η επίδραση της ψυχολογικής κατάστασης και των διατροφικών συνηθειών στη μεσοπρόθεσμη θνητότητα και τα καρδιαγγειακά συμβάματα σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια

Abstract

Heart failure (HF) is a clinical syndrome characterised by typi- cal symptoms (such as breathlessness etc) that may be accompanied by signs (such as pulmonary crackles and peripheral oedema), caused by a structural and/or functional cardiac abnormality, resulting in a reduced cardiac output and/or elevated intracardiac pressures at rest or during stress [1]. Coronary Artery Disease remains its common- est cause [2]. HF represents a major public health issue with increas- ing prevalence despite the latest therapeutic advances. Recent data shed light on the role of diet in HF pathophysiology and prognosis. In specific, the Mediterranean diet which is rich in fruit, vegetables, legumes, whole grains, fish and low-fat dairy products, with olive oil being the principal source of fat, is well-known for its beneficial effect in reducing cardiovascular disease burden [3,4].The purpose of this prospective study was to investigate the out- comes in a group of patients presenting with ischemic heart failure with regard to their dietary, psychological and lifestyle status. 2. Materials and methods2.1. Study populationA series of 326 consecutive patients with ischemic heart failure was prospectively enrolled in this study between June 2015 and No- vember 2018, after approval obtained from the Hospital Ethics Com- mittee (i.e. the study protocol conforms to the ethical guidelines of the 1975 Declaration of Helsinki). All subjects gave informed consent prior to enrolment.2.2. Baseline assessmentDemographic data including previous medical history, smoking status, presence of arterial hypertension, dyslipidemia and diabetes mellitus, data on coffee, tea, beverages or alcohol consumption as well as qualitative and quantitative data regarding dietary and sleep- ing habits and physical activity, were recorded on a questionnaire pro- vided to the patients. Adherence to the Mediterranean diet was as- sessed by a version of the 14-item Mediterranean Diet Adherence Screener (MEDAS), a brief questionnaire which was used in the PREDIMED trial, translated to Greek [5]. In addition, data with re- gard to left ventricular systolic function (eg left ventricular ejection fraction- LVEF) was quested in the patients’ medical records. BMI value, in kg/m2, was calculated for every individual patient.Assessment of anxiety and depression was performed by ‘‘The Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS)’’. [6]. HADS score, was devised 30 years ago by Zigmond and Snaith and, comprising seven questions for anxiety and seven questions for depression, is fre- quently used in clinical practice and research, due to its simplicity, speed and ease of use [6]. A HADS questionnaire was provided to the patients and subsequently the individual score was calculated for each participant.2.3. Follow-up and end-pointsAll patients were prospectively followed-up for an average of 30 months (range: 26–35 months). The study's endpoints, recorded for every individual patient were (a) hospitalization for heart failure symptoms, (b) hospitalization for any cause and (c) death from all causes.2.4. StatisticsAll categorical variables are presented as absolute frequencies and percentages, while continuous variables are shown as means ± stan- dard deviations. Univariate or Multivariate analysis was performed for different parameters according to the Cox regression analysis model. All tests were considered to be significant at the level of p<0.05. SPSS statistical package, release 15.0 (SPSS Inc. Chicago, Illinois, USA) was used for all statistical analyses.

Ο όρος καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να περιγράψουμε την ανικανότητα της καρδιάς να διατηρήσει την κυκλοφορία του αίματος σε επίπεδο ανάλογο με τις μεταβολικές απαιτήσεις των ιστών, ή αν το κατορθώνει, αυτό επιτυγχάνεται με τίμημα την υψηλή πίεση πλήρωσης. Το σύνδρομο της ΚΑ προκύπτει σαν τελικό αποτέλεσμα διαφόρων νόσων. Η αιτιολογία της ΚΑ κατά σειρά συχνότητας όπως προκύπτει από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες είναι η στεφανιαία νόσος, η αρτηριακή υπέρταση, οι βαλβιδοπάθειες και άλλες όπως οι μυοκαρδιοπάθειες, οι αρρυθμίες κλπ. Σημαντικό ποσοστό κατέχουν όμως και οι άγνωστες μη αναγνωρίσιμες αιτίες. Η παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα χαρακτηρίζεται από υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών φυτικής προέλευσης, φυτικών ινών με κατανάλωση οσπρίων, φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, ξηρών καρπών και πολυακόρεστων λιπιδίων και η συνδρομή της στην μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου είναι γνωστή [30, 31]. Από την άλλη η δίαιτα DASH χαρακτηρίζεται από κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, πουλερικών, ψαριών, ξηρών καρπών και προϊόντων με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, γλυκών και αναψυκτικών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρηΣΚΟΠΟΣΒάση των προαναφερθέντων, υπάρχουν λίγα δεδομένα διαθέσιμα σχετικά με τον ρόλο της διατροφής στη μεσοπρόθεσμη θνητότητα ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Όσον αφορά τη σχέση διατροφής και καρδιακής ανεπάρκειας, οι μελέτες που υπάρχουν είναι ελάχιστες.Επιπρόσθετα, το ψυχολογικό προφίλ των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια φαίνεται ότι επηρεάζει την πρόγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας.Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η συσχέτιση του ψυχολογικού προφίλ και των διατροφικών συνηθειών ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια με την μεσοπρόθεσμη θνητότητα αυτών.ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΟ πληθυσμός μελέτης αποτελείται από 326 ασθενείς που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια σταδίων II και III κατά ΝΥΗΑ. Οι ασθενείς αυτοί νοσηλεύτηκαν στην Α’ Καρδιολογική Κλινική του ΓΝΑ Ιπποκράτειο.ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΜΕΛΕΤΗΣΌλοι οι ασθενείς εισήλθαν στο πρωτόκολλο σε διάστημα 12 μηνών, αφού υπέγραψαν αίτηση συγκατάθεσης. Όλες οι μετρήσεις πραγματοποιηθηκαν βάση ερωτηματολογίου με δομημένη συνέντευξη. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣε αυτό το στάδιο της έρευνας θα πραγματοποιηθεί η εισαγωγή των δεδομένων στο στατιστικό πρόγραμμα το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την πραγματοποίηση της ανάλυσης. Τα δεδομένα θα εισαχθούν στο στατιστικό πρόγραμμα SPSS μέσω του προγράμματος SPSS Data Entry στο οποίο θα ορισθούν περιορισμοί και κανόνες για την ορθή εισαγωγή των δεδομένων και την αποφυγή λαθών.Η βαθύτερη στατιστική ανάλυση των δεδομένων θα πραγματοποιηθεί με επαγωγικές στατιστικές μεθόδους. Το ποιες ακριβώς τεχνικές θα χρησιμοποιηθούν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την περιγραφική ανάλυση των δεδομένων και από τα αποτελέσματα που προκύπτουν από αυτό το στάδιο της έρευνας.Ενδεικτικά, θα χρησιμοποιηθεί η ανάλυση διακύμανσης με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις, η οποία αφορά στην ταυτόχρονη σύγκριση των μέσων διαφόρων εξαρτημένων πληθυσμών μιας μεταβλητής ιδιότητας που ταξινομούνται κατηγορικά (μετρήσεις κάτω από διαφορετικές πειραματικές συνθήκες σε διαδοχικές χρονικές στιγμές) σε συνδυασμό με το κριτήριο F.15 Είναι στην διακριτική ευχέρεια του ερευνητή η αλλαγή ή η προσθήκη στατιστικών τεχνικών προκειμένου να φτάσει στο βάθος της ανάλυσης που του επιτρέπουν τα δεδομένα του.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑΣυνολικά 326 ασθενείς εκ των οποίων 236 (72.4%) άνδρες με γνωστό ιστορικό καρδιακής ανεπάρκειας ισχαιμικής αιτιολογίας σταδίου NYHA II-III συμμετείχαν στη μελέτη μας και παρακολουθήθηκαν προοπτικά για κατά μέσο όρο 30 (26-35) μηνών για την εκδήλωση των καταληκτικών σημείων, ήτοι επανανοσηλεία ή θάνατο για οποιοδήποτε αιτία.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ• οι συμμετέχοντες που απεβίωσαν είχαν σημαντικά μεγαλύτερη μέση ηλικία (82.1 ± 1.7 εν. 72.3 ± 0.7 έτη, P<0.0001) και σημαντικά μικρότερο ποσοστό αυτών ήταν άρρενες (37.9% εν. 76.6%, P<0.0001) σε σχέση με τους ασθενείς που δεν εμφάνισαν το καταληκτικό σημείο.• η ομάδα των ασθενών που εμφάνισαν το καταληκτικό σημείο του θανάτου από όλες τις αιτίες παρακολουθούσε για σημαντικά περισσότερο χρόνο τηλεόραση (3.96±0.67 έν. 2.89±0.15 ώρες/ημέρα, p=0.0001) σε σχέση με την άλλη ομάδα.• οι ασθενείς που εκδήλωσαν το καταληκτικό σημείο του θανάτου από όλες τις αιτίες είχαν σημαντικά αυξημένο score στην κλίμακα HADS για την κατάθλιψη (8.62±0.94 έν. 6.44±0.27, p<0.05) σε σχέση με αυτούς που δεν το εμφάνισαν.• Όσο αφορά τις διαιτητικές συνήθειες, οι ασθενείς που δεν εμφάνισαν το καταληκτικό σημείο, κατανάλωναν σημαντικά περισσότερο καφέ κατά μέσο όρο σε σχέση με την ομάδα των ασθενών που απεβίωσαν (1.38±0.08 έν. 0.64±0.11 κούπες καφέ/ημέρα, p=0.0001).