Προτασική επεξεργασία των αντιμεταβιβαστικών δομών της Ελληνικής

Abstract

The anticausative structures are a very interesting linguistic phenomenon, highlighting the interface of Morphology, Semantics and Syntax. Although observed crosslinguistically, it proves to be a particularly idiosyncratic phenomenon, especially in the case of languages with rich verbal morphology and mismatch of form - content, as is the case with the Greek verb. Sequences that semantically denote change of state (eg, submerge, close, tug) in Greek appear in anticausative structures with both, active and non-active morphology leaving a very wide field of discussion open about whether and where they cross with the corresponding active and (mainly) passive structures with which they share common morphosyntactical features. Our basic theoretical framework is mainly the work of Alexiadou, Anagnostopoulou & Schaeffer (2004, 2008, 2015), which describes the morphosyntactic characteristics of Greek counterparts. With a focus on the twenty-four transposing verbs given by the authors indicative of Greek, an empirical psycholinguistic research, inspired by the corresponding neurological, was designed in the context of this dissertation. The experimental proccess was applied to one hundred twenty adult formal speakers, weighted for gender and educational level. The experimental procedures followed were a) a familiarity test of the verbs under examination and b) an acceptability judgement task test of structures, including (inter alia) anticausative structures. The results indicated that: a) the distinction of Alexiadou et al. (2004, 2008, 2015) with respect to the three morphological classes of Greek anticausatives, is confirmed by the active form being the default form for the active structure of all groups, as well as for the anticausative structure of Group B (I porta anikse/ The door opened) the non-active form is the default form for the anticausative structure of the verbs of Group A (To kreas kommatiastike/ The meat was fractured), b) The animacy of the syntactic subject influences the participant’s acceptability of a given structure c) The speaker’s familiarity with the verbs positively affects the acceptability of the structures that include them d) The social factor of the educational level greatly affects the acceptability of the anticausative structures, while the basic educational level speakers preferences of the reminisce to a great extent of children's speech. The further exploration of Greek natural speech, in terms of both psycholinguistics and neurolinguistics, as well as through interdisciplinary approaches, will further highlight the conclusions that have emerged from our research.

Οι αντιμεταβιβαστικές δομές αποτελούν ένα πολύ ενδιαφέρον γλωσσολογικό φαινόμενο, που αναδεικνύει τη διεπαφή Μορφολογίας, Σημασιολογίας και Σύνταξης. Παρατηρείται μεν διαγλωσσικά, ωστόσο, αποδεικνύεται ένα ιδιαιτέρως ιδιοσυγκρασιακό φαινόμενο, ιδίως στην περίπτωση γλωσσών με πλούσια ρηματική κλιτική μορφολογία και αναντιστοιχία μορφής – περιεχομένου, όπως συμβαίνει στο ρήμα της Ελληνικής. Ρήματα που σημασιολογικά δηλώνουν μεταβολή κατάστασης (π.χ. βυθίζω, κλείνω, τσαλακώνω) στην Ελληνική εμφανίζονται σε αντιμεταβιβαστικές δομές τόσο με ενεργητική, όσο και με μη ενεργητική μορφολογία αφήνοντας ένα πολύ ευρύ πεδίο συζήτησης ανοιχτό σχετικά με το εάν και πού διασταυρώνονται με τις αντίστοιχες ενεργητικές και (κυρίως) παθητικές δομές, με τις οποίες μοιράζονται κοινά μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά. Βασικό μας θεωρητικό πλαίσιο είναι κυρίως το έργο των Alexiadou, Anagnostopoulou & Schaeffer (2004, 2008, 2015), όπου προσδιορίζονται τα μορφοσυντακτικά χαρακτηριστικά των αντιμεταβιβαστικών της Ελληνικής. Με επίκεντρο τα είκοσι τέσσερα αντιμεταβιβαστικά ρήματα, που δίνουν οι συγγραφείς ενδεικτικά για την Ελληνική, στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής σχεδιάστηκε μια εμπειρική ψυχογλωσσολογική έρευνα, εμπνευσμένη από τις αντίστοιχες νευρογλωσσολογικές. Η έρευνα εφαρμόστηκε σε εκατόν είκοσι ενήλικες τυπικούς ομιλητές, σταθμισμένους για φύλο και μορφωτικό επίπεδο. Οι πειραματικές διαδικασίες που ακολουθήθηκαν ήταν α) μία δοκιμασία οικειότητας των υπό εξέταση ρημάτων και β) μία δοκιμασία κρίσης αποδεκτότητας δομών, στις οποίες (μεταξύ άλλων) περιλαμβάνονταν και αντιμεταβιβαστικές δομές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι: α) η διάκριση των Alexiadou et al. (2004, 2008, 2015) αναφορικά με τις τρεις μορφολογικές κατηγορίες αντιμεταβιβαστικών της Ελληνικής επιβεβαιώνεται με τον ενεργητικό τύπο να είναι ο αμαρκάριστος τύπος για την ενεργητική δομή όλων των ομάδων, καθώς και για την αντιμεταβιβαστική δομή της Ομάδας Β (Η πόρτα άνοιξε), ενώ ο μη ενεργητικός είναι ο αμαρκάριστος για την αντιμεταβιβαστική δομή των ρημάτων της Ομάδας Α (Το κρέας κομματιάστηκε), β) Η εμψυχότητα του συντακτικού υποκειμένου επηρεάζει την κρίση αποδεκτότητας των συμμετεχόντων, γ) Η οικειότητα των ομιλητών με τα ρήματα επηρεάζει θετικά την αποδεκτότητα των δομών που τα περιλαμβάνουν, δ) Ο κοινωνικός παράγοντας του μορφωτικού επιπέδου επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αποδεκτότητα των αντιμεταβιβαστικών δομών, ενώ οι προτιμήσεις των ομιλητών του βασικού μορφωτικού επιπέδου θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό δεδομένα παιδικού λόγου. Η περαιτέρω διερεύνηση δεδομένων ελληνόφωνου τυπικού λόγου, υπό το πρίσμα τόσο της Ψυχογλωσσολογίας όσο και της Νευρογλωσσολογίας, αλλά και μέσα από διεπιστημονικές προσεγγίσεις θα μπορέσει να φωτίσει περισσότερο τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνά μας.