Ιστορική και διδακτική προσέγγιση του φαινομένου των παλιρροιών

Abstract

This dissertation attempts to investigate the alternative ideas of the future Primary Education teachers of the University of Athens regarding the tides’ phenomenon and relate them with the ideas of natural philosophers who lived prior to the Scientific Revolution. In the first part of the dissertation, a historical review of the ideas and perceptions about the tidal phenomenon until the period of scientific explanation is attempted. We present the dominative ideas in different cultures during Prehistory, Antiquity and the Middle Ages, with emphasis on the Byzantine period.In the second part, we investigate and report our findings on the alternative ideas of the pre-service primary school teachers, students of the Educational Department of the University of Athens, regarding the phenomenon of the tides. For the survey, we used a multiple-choice questionnaire, with closed type questions that were formed based on previous research, including all the types of corresponding conceptions. We also asked the students to provide us with a short description of the phenomenon mechanism, to identify and assess their perception about the nature, the types, the cycles, and the causes of its creation. We present a detailed presentation and analysis of the survey’s outcome. A comparative analysis of the answers is also attempted.

Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται η συσχέτιση των εναλλακτικών αντιλήψεων των μελλοντικών εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Π.Τ.Δ.Ε. του ΕΚΠΑ με τις επεξηγήσεις για το φαινόμενο των παλιρροιών των αρχαίων πολιτισμών και των φυσικών φιλοσόφων πριν την Επιστημονική Επανάσταση. Στο πρώτο μέρος της έρευνας γίνεται ιστορική ανασκόπηση των προεπιστημονικών ιδεών και αντιλήψεων για το φαινόμενο των παλιρροιών μέχρι την περίοδο της επιστημονικής του εξήγησης. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται οι εξηγήσεις για τις αιτίες του φαινομένου των παλιρροιών που διατυπώθηκαν σε διάφορους πολιτισμούς κατά την Προϊστορία, την Αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα με έμφαση στην περίοδο του Βυζαντίου. Στο δεύτερο μέρος, ακολουθεί η έρευνα των εναλλακτικών αντιλήψεων σε δύο δείγματα υποψηφίων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ με κλειστού τύπου ερωτηματολόγια. Οι ερωτήσεις κάλυπταν το σύνολο των παρατηρηθεισών εναλλακτικών αντιλήψεων για το υπό μελέτη φαινόμενο, όπως αυτές είχαν διατυπωθεί από εκπαιδευόμενους που συμμετείχαν σε προηγούμενες έρευνες και επίσης έλαβαν υπόψη την κατηγοριοποίηση των ιστορικών προεπιστημονικών εξηγήσεων. Κατά την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε ότι στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι φοιτητές προσπαθούν να γεφυρώσουν την επιστημονικά αποδεκτή εξήγηση με τις εναλλακτικές τους αντιλήψεις. Είναι επίσης εμφανές ότι η σχολική γνώση δεν έχει καταφέρει να αναπλαισιώσει την ερμηνεία του φαινομένου που εξακολουθεί να βασίζεται σε εναλλακτικές αντιλήψεις. Η σύγκριση των αποτελεσμάτων μας με τις προεπιστημονικές εξηγήσεις των Φυσικών φιλοσόφων και λογίων μέχρι την επιστημονική επανάσταση δείχνει ότι οι αντιλήψεις μεγάλου μέρους των φοιτητών που συμμετείχαν στην έρευνα, αντιστοιχούν σε προεπιστημονικές εξηγήσεις του φαινομένου που είχαν διατυπωθεί από φυσικούς φιλοσόφους πριν την επιστημονική επανάσταση και απλά εκφέρονται με ένα επιστημονικό λόγο.