Η έννοια της ομοιότητας στον νεοπλατωνικό Πρόκλο

Abstract

The concept of "similarity" has already highlighted its systematic presence in the context of Ancient Greek Philosophy, at least by the dialectical ontology of the Platonic parmenidis (139c-140b), in which all the categories of the metaphysical and natural universe. In its content, Plato's first successor to the Academy, Rasperspus, has been very keenly interested in its content, while its elaboration in Aristotle's treatises is particularly important. Furthermore, depending on the field in which it is located, its particular function is also established, which is basically a comparative-relational, decisive intervention for any procedures at hand. During Late Antiquity and Neoplatonism he holds a central position in Protoul's ontological system and plays a key role both in the composition and in the relations between his metaphysics and his cosmology. It should be noted that both disciplines are considered in their view as coherent theoretical systems, the first being the perpetual and inexhaustible source and meaning of the latter, which refers to the rational idiom and legislative in function of the natural phenomenon. It must be made clear from the outset that in the system of the neoplatonic thinker, the relations between the two worlds are not subject to unprecedented determinisms, but that they carry out top situations of freedom and reciprocity, descending and rising on a case-by-case basis. This detail is also descriptive of the content of those concepts, which describe their encounters, not as external events but as joining joints. This rule does not resemble the similarity, but reflects a decisive point of these meetings, which we will follow to be branched at various levels, as the Procurus is vigorously seen in reality.

Η έννοια της «ομοιότητας» έχει ήδη αναδείξει την συστηματική παρουσία της στο πλαίσιο της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας τουλάχιστον από την διαλεκτική οντολογία της πλατωνικής πραγματείας Παρμενίδης (139c-140b), όπου αρθρώνεται το σύνολο των κατηγοριών των περιγραφουσών τον τρόπο ύπαρξης του μεταφυσικού και του φυσικού σύμπαντος. Στο περιεχόμενό της μάλιστα έχει στρέψει έντονα το ενδιαφέρον του ο πρώτος διάδοχος του Πλάτωνα στην Ακαδημία ο Σπεύσιππος, ενώ ιδιαίτερη είναι η επεξεργασία της στις πραγματείες του Αριστοτέλη. Ακόμη, ανάλογα με το πεδίο στο οποίο εντοπίζεται, διαπιστώνεται και η ιδιαίτερη λειτουργία της, η οποία κατά βάση είναι συγκριτική-σχεσιακή, αποφασιστικής παρέμβασης για τις όποιες διαδικασίες εκάστοτε τελούνται. Κατά την ύστερη αρχαιότητα και στην περίοδο του Νεοπλατωνισμού κατέχει κεντρική θέση στο οντολογικό σύστημα του σχολάρχη Πρόκλου και διαδραματίζει κεφαλαιώδη ρόλο τόσο στην συγκρότηση όσο και κατά τις μεταξύ τους σχέσεις της μεταφυσικής και της κοσμολογίας του. Σημειωτέον ότι και οι δύο κλάδοι εκλαμβάνονται υπό το πρίσμα τους ως συνεκτικών θεωρητικών συστημάτων, με την πρώτη να αποτελεί την αέναη και ανεξάντλητη πηγή και νοηματοδότηση της δεύτερης, η οποία παραπέμπει στην έλλογη αϊδιότητα και νομοθετικά λειτουργούσα έναντι τού φυσικού γίγνεσθαι. Πρέπει μάλιστα να διευκρινισθεί εξαρχής ότι στο σύστημα του νεοπλατωνικού διανοητή οι σχέσεις μεταξύ των δύο κόσμων δεν υπάγονται σε αδήριτους ντετερμινισμούς, αλλά ότι πραγματώνουν κορυφαίες καταστάσεις ελευθερίας και κατ’ αναλογίαν αμοιβαιότητας, κατιούσας και ανιούσας κατά περίπτωση. Η λεπτομέρεια αυτή είναι προσδιοριστική και του περιεχομένου που κατέχουν οι έννοιες εκείνες, οι οποίες περιγράφουν τις συναντήσεις τους, ακριβώς όχι ως εξωτερικά γεγονότα αλλά ως συνειρμικές αρθρώσεις. Από τον κανόνα αυτόν δεν εξέρχεται η ομοιότητα, αποτυπώνουσα όμως ένα αποφασιστικό σημείο των εν λόγω συναντήσεων, τις οποίες θα παρακολουθήσουμε να διακλαδίζονται σε ποικίλα επίπεδα, καθότι ο Πρόκλος θεάται με δυναμοκρατικό τρόπο την πραγματικότητα.