Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ retinol binding protein 4 και της αντίστασης στην ινσουλίνη στον αιμοκαθαιρόμενο πληθυσμό

Abstract

Introduction: The Retinol Binding Protein-4 (RBP-4) is a unique, special protein-carrier of retinol (vitamin A) in blood and until recently, the only known function was the transport of retinol in various tissues. Recent studies have shown that the RBP-4 seems to be involved in the onset of chronic inflammation and the development of insulin resistance. Insulin resistance and chronic inflammation are very common in patients with chronic conditions especially in those with end-stage kidney disease (CKD) receiving dialysis. However, it is not known whether the levels of RBP-4 are elevated in end stage renal disease (ESRD) patients and whether those levels are associated with factors involved in the development of insulin resistance.Purpose: The aim of the current study was to examine the levels of RBP-4 in hemodialysis patients and to explore the possibility of the association – if any - with insulin resistance. Methodology: Participants were identified among the patients with ESRD who were under a regular Hemodialysis (HD) program in the Renal Replacement Unit of Larissa University Hospital and “healthy” adult volunteers from the region of Thessaly. Volunteers in both groups had to fulfil all the inclusion criteria of this study. After providing written informed consent they participated in a series of tests to assess the aspects related to overall health, body composition, hormonal profile, haematological and biochemical parameters, the levels of insulin resistance by Homeostasis Model Assessment index Insulin Resistance Index (HOMA-IR) and the levels of RBP-4 in the blood. The study was approved by the local Ethical Committee at the University Hospital of Larissa and the University of Thessaly.Results: 35 HD patients (HD-group 12M/13F, 53.8 ± 18.1 years) and 27 healthy participants (CON-Group, 16M/11F, 52.1 ± 13.2 years) without any known kidney diseases and normal creatinine values. Τhe results showed that HD patients have significantly elevated levels of RBP-4 compared to the control group. The level of RBP-4 was not correlated significantly with the HOMA score, but only with fasting glucose, total cholesterol, iron levels, the thyroid and parathyroid hormone levels. HOMA-IR index was positively associated with anthropometric characteristics of the HD patients.Conclusions: The level of RBP-4 found to be elevated in the HD patients, while it seems that this protein is involved in metabolic pathways of chronic inflammation. However there is no strong evidence to denote any involvement of the levels of RBP-4 in the development of insulin resistance, as those assessed by the HOMA-IR index. In conclusion, the levels of RBP-4 have the potential to become an important factor for the evaluation of the metabolic profile of the HD patients and potentially be considered a supporting prognostic tool for monitoring the health of patients with chronic kidney diseases.

Εισαγωγή: Η δεσμεύουσα-τη-ρετινόλη πρωτεΐνη 4 (Retinol Binding Protein 4 - RBP-4) είναι η μοναδική, ειδική πρωτεΐνη-μεταφορέας της ρετινόλης (βιταμίνη Α) στο αίμα και ως πρόσφατα η μόνη γνωστή της λειτουργία ήταν η μεταφορά της ρετινόλης στους ιστούς. Νεότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η RBP-4 φαίνεται να εμπλέκεται στην εμφάνιση της χρόνιας φλεγμονής καθώς και στην ανάπτυξη της αντίστασης της ινσουλίνης. Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η χρόνια φλεγμονή είναι συνήθεις χρόνιες καταστάσεις σε ασθενείς με τελικού σταδίου νεφρική νόσο (ΧΝΝ) που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό κατά πόσο τα επίπεδα της RBP-4 είναι αυξημένα στους ασθενείς με ΧΝΝ τελικού σταδίου και εάν σχετίζονται με παράγοντες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της αντίστασης στην ινσουλίνη.Σκοπός: Ο σκοπός λοιπόν της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει τα επίπεδα της RBP-4 στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς και να διερευνήσει την πιθανότητα συσχέτισης των επιπέδων της με την αντίσταση στην ινσουλίνη, σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου υπό αιμοκάθαρση. Μεθοδολογία: Συμμετέχοντες αναζητήθηκαν μεταξύ των ασθενών με ΧΝΝ τελικού σταδίου (ομάδα HD), οι οποίοι βρίσκονταν υπό συστηματική αιμοκάθαρση στη Μονάδα Τεχνητού Νεφρού του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και “υγιών” εθελοντών από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας. Οι εθελοντές και των 2 ομάδων έπρεπε να πληρούν όλα τα κριτήρια εισαγωγής στη μελέτη. Μετά την έγγραφη συγκατάθεσή τους συμμετείχαν σε μια σειρά από δοκιμασίες και εξετάσεις για την αξιολόγηση της κλινικής τους εικόνας, σωματικής σύστασης, ορμονικού προφίλ, αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων, των επιπέδων αντίστασης στην ινσουλίνη με τον δείκτη Homeostasis Model Assessment Insulin Resistance Index (HOMA-IR) και των επιπέδων της RBP-4 πρωτεΐνης. Η μελέτη είχε έγκριση από την Επιτροπή Βιοηθικής και Δεοντολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αποτελέσματα: Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 35 ασθενείς με ΧΝΝ τελικού σταδίου (ομάδα HD, 12Α/13Θ, 53,8±18,1 έτη) και 27 υγιείς συμμετέχοντες (ομάδα CON, 16Α/11Θ, 52,1±13,2 έτη) με φυσιολογικές τιμές κρεατινίνης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς έχουν σημαντικά αυξημένα τα επίπεδα της RBP-4 σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Τα επίπεδά της δεν συσχετίστηκαν στατιστικά σημαντικά με τα επίπεδα αντίστασης στην ινσουλίνη αλλά κυρίως με παράγοντες όπως η γλυκόζη νηστείας, η ολική χοληστερόλη, τα επίπεδα σιδήρου καθώς και οι θυρεοειδικές ορμόνες και η παραθορμόνη. Ο δείκτης ΗΟΜΑ-IR βρέθηκε να σχετίζεται με τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Συμπεράσματα: Τα επίπεδα της RBP-4 είναι αυξημένα στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς. Φαίνεται δε πως η πρωτεΐνη αυτή εμπλέκεται σε μεταβολικά μονοπάτια χρόνιας φλεγμονής. Δεν βρέθηκε ωστόσο κάποια σημαντική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της RBP-4 και της αντίστασης στην ινσουλίνη, όπως αυτή αξιολογήθηκε από τον δείκτη ΗΟΜΑ-IR. Συμπερασματικά, τα επίπεδα της RBP-4 θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σημαντικό δείκτη για την αξιολόγηση του μεταβολικού προφίλ των αιμοκαθαιρόμενων ασθενών και δυνητικά να θεωρηθούν ένα υποστηρικτικό προγνωστικό εργαλείο για την παρακολούθηση της υγείας των ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο.