Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες στην εργασία: η σχέση τους με μυοσκελετικά συμπτώματα και αναπηρία

Abstract

Background Musculoskeletal problems in working populations constitute animportant cause of lost workdays, reduced productivity and increased use of healthservices and residual disability affecting the active population of a country. The majorityof relevant studies conclude that physical, organizational and psychosocial factors atwork are risk factors for musculoskeletal pain. Pathophysiological theories behind thesefactors reflect local physical stressors generating local complaints. On the other hand,multisite pain has rarely been studied. It usually is treated as a confounding orprognostic factor and rarely as a primary outcome.Scope: The scope of the present study was to investigate the role of psychosocial,occupational and individual factors that associate with multisite pain in workingpopulations. The specific objectives were:a. to implement the Greek branch of the international CUPID study about Cultural andPsychosocial Influences on Disability.b. to estimate the prevalence of localized and multisite pain in three occupational groupsc. to identify possible risk factors that associate with the number of body sites in paind. to estimate the relative importance of these determinants, ande. to study multisite pain overtime for a 12 months period of time and identify factorsrelating to new onset and/or persistent multisite pain.Material-Methods The study population consisted of three groups of professionalsfrom Crete: postal clerks sorting mail by hand, nurses and office workers. We finallyrecruited 518 participants. We contacted them in two time points. At baseline, during astructured personal interview, we collected demographic information and details aboutpsychosocial and physical factors at work, low mood, somatizing tendency, alexithymia(difficulty identifying and expressing one’s own feelings and the feelings of others),depression, perceptions about pain causation and fear avoidance beliefs, andinformation about musculoskeletal pain that may have had occurred during thepreceding 12 months lasting for at least one day in the low back, neck, shoulder, elbow,wrist/hand and knee. At follow up, one year later, we collected information aboutmusculoskeletal pain in the past month for the same body sites,Statistical analysis: We used poisson regression to investigate the association ofdemographic, occupational and psychosocial factors to a. The number of body sites thatwere in pain, b. the number of body sites that were in frequent pain, and c. the numberof body sites that were in disabling pain. We evaluated the relative importance of eachone of those factors using the CART analysis (Classification and Regression TreeAnalysis). We used logistic regression to investigate potential risk factors for persistent and new onset multisite pain and linear regression to investigate for associations withglobal low back pain and low back pain disability scores.Results From a total of 596 eligible subjects, 564 participated at baseline and 518 of thealso participated at follow up. Overall response rate 87%.The 12 month prevalence of low back pain and neck pain was particularly high, 63% and48% respectively, and were followed by wrist/hand pain (38%), shoulder pain (37%),knee pain (26%) and elbow pain (20%). Two thirds of the study participants had pain inmore than two body sites and 23% of participants had pain in more than three sites.Multisite pain with additional characteristics such as high frequency (more than 30 daysin total in the past 12 months) and/or resultant disability (difficulty in performing twoor more everyday chores) was less frequent and was reported by 4-5% of the studysample. Sixty-two per cent of participants with multisite pain at baseline also reportedmultisite pain at follow up 12 months later, whereas the incidence of new onset multisitepain was 16% for the 12 before follow up.Somatizing tendency and physical load at work, as well as perceptions thatmusculoskeletal pain might be caused by work were positively associated with thenumber of painful body sites. Job satisfaction and support from colleagues and/orsupervisor were negatively associated with the number of painful body sites. Being inthe grey zone for alexithymia was inversely associated with the number of painful bodysites, thus implying a dose- response relationship which would best be described with aU-shaped curve. CART analysis indicated somatizing tendency as the leadingdeterminant of the number of body sites that were in pain.Somatizing tendency appeared to be a confounder in the relation between a. physicalload and b.psychosocial factors at work with global low back pain score and low backpain disability score.Forty or more hours per week at work seemed to be associated with new onset multiplepain (OR: 5.0, 95%CI:1.1-24.0), whereas high physical load at work (OR:5.1, 95%CI:2.1-12.2), high somatizing tendency (OR: 3.3, 95% CI: 1.9-5.5) , low mood (OR: 1.8, 95% CI:1.0-3.2), neuroticism score (Coeff: 1.05, p-value: 0.05) and work causation beliefs (ΟR:2.2, 95% CI: 1.3-3.8), presented as risk factors for the development of persistent multisitemusculoskeletal pain one year later.Conclusion Localized musculoskeletal pain was frequent in our study sample, andmultisite pain was a little bit more frequent. The results from our analyses are in favor ofthe hypothesis that occupational as well as psychosocial factors associate with persistentmultisite pain. Somatizing tendency presented to have a particularly important role.More research is needed in order to clarify whether multisite pain is associated with adifferent set of determinants as compared to localized pain; moreover if a different set ofdeterminants is related to the development of a first episode of multisite pain ascompared to its transition to chronicity.

Υπόβαθρο Tα μυοσκελετικά προβλήματα στον εργαζόμενο πληθυσμό αποτελούνσημαντική αιτία χαμένων εργατοημερών, μειωμένης παραγωγικότητας και αυξημένηςχρήσης υπηρεσιών υγείας και υπολειπόμενης αναπηρίας, και μάλιστα στον ενεργόπληθυσμό της χώρας. Οι πλειοψηφία των μελετών που έχουν διενεργηθεί ως τώρακαταλήγουν να αποδίδουν επιβαρυντικό ρόλο στη σωματική καταπόνηση στην εργασία,καθώς και σε οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες στην εργασία, καιμάλιστα οι επικρατούσες θεωρίες σχετικά με τον παθογενετικό ρόλο αυτών τωνπαραγόντων περιγράφουν την καταπόνηση άλλοτε άλλης περιοχής του σώματος καιτην εμφάνιση ενοχλημάτων από αυτή. Από την άλλη πλευρά, ο πόνος πολλαπλήςεντόπισης έχει μελετηθεί ελάχιστα. Συνήθως αντιμετωπίζεται ως συγχυτικός ήπρογνωστικός παράγοντας και σπάνια αποτελεί την υπό μελέτη εξαρτημένη μεταβλητή.Σκοπός Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί ό ρόλος τωνψυχοκοινωνικών, επαγγελματικών και ιδιοσυγκρασιακών παραγόντων που επηρεάζουντον πόνο πολλαπλής εντόπισης σε έναν εργαζόμενο πληθυσμό. Οι επιμέρους στόχοιήταν:α. να ολοκληρωθεί ο ελληνικός κλάδος της πολυεθνικής μελέτης CUPID που αφορά τουςπολιτισμικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που σχετίζονται με την αναπηρία,β. να εκτιμηθεί ο επιπολασμός συγκεκριμένων εντοπίσεων μυοσκελετικού πόνου σε τρειςεπαγγελματικές ομάδες και ο επιπολασμός του πόνου πολλαπλής εντόπισης,γ. να εντοπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των εντοπίσεων τουπόνου,δ. να εκτιμηθεί η σχετική βαρύτητα που έχουν οι σχετιζόμενοι παράγοντες , κι ακόμη,ε. να μελετηθεί ο πόνος πολλαπλής εντόπισης σε βάθος χρόνου 12μηνών και ναπροσδιοριστεί αν διαφορετικοί παράγοντες σχετίζονται με τον νεοεμφανιζόμενο από ότιμε το χρόνιο πόνο πολλαπλής εντόπισης.Υλικό-Μέθοδος Ο πληθυσμός της μελέτης προήλθε από τρεις κατηγορίεςεπαγγελματιών από την Κρήτη: ταχυδρομικούς υπαλλήλους που ταξινομούναλληλογραφία με το χέρι, νοσηλευτές και υπαλλήλους γραφείου. Το συνολικό δείγμααριθμούσε 518 συμμετέχοντες. Επικοινωνήσαμε μαζί τους σε δύο φάσεις. Στη φάση 1,στη διάρκεια μιας δομημένης προσωπικής συνέντευξης, συγκεντρώθηκαν δημογραφικάστοιχεία, πληροφορίες σχετικά με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες στην εργασία,σωματική επιβάρυνση κατά την εργασία, την ψυχική διάθεση, την τάση σωματοποίησης,την αλεξιθυμία (δυσκολία προσδιορισμού και έκφρασης των ίδιων συναισθημάτων καιτων συναισθημάτων των άλλων), την κατάθλιψη, αντιλήψεις σχετικά με την αιτιολογία του πόνου και σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του πόνου καθώς και πληροφορίεςσχετικά με το μυοσκελετικό πόνο που πιθανόν είχαν στη διάρκεια των τελευταίων 12μηνών και που διήρκεσε για περισσότερο από μία ημέρα στην οσφύ, τον αυχένα, τονώμο, τον αγκώνα, τον καρπό/άκρο χέρι και το γόνατο. Στη φάση 2, ένα χρόνο μετά,συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για το μυοσκελετικό πόνο του τελευταίου μήνα στις ίδιεςπεριοχές του σώματος όπως και στη φάση 1, καθώς και για τάση σωματοποίησης, ψυχικήδιάθεση, κατάθλιψη και προσωπικότητα .Στη στατιστική ανάλυση εφαρμόστηκε παλινδρόμηση Poisson για να διερευνηθεί ησχέση δημογραφικών, εργασιακών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων με α. τον αριθμόεντοπίσεων του πόνου γενικά, β. με τον αριθμό εντοπίσεων πόνου συχνής εμφάνιση καιγ. με τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό αναπηρία. Εκτιμήσαμε το σχετικό ρόλοκαι τη σημασία κάθε ενός από τους πιθανούς καθοριστικούς παράγοντες με τη μέθοδοCART (Classification and Regression Tree Analysis). Χρησιμοποιήσαμε λογιστικήπαλινδρόμηση για τη διερεύνηση πιθανών παραγόντων κινδύνου σχετικά με τονχρόνιο πόνο και το νεοεμφανιζόμενο πόνο πολλαπλής εντόπισης καθώς και γραμμικήπαλινδρόμηση για τη διερεύνηση παραγόντων που σχετίζονται με το συνολικό σκοροσφυαλγίας και το σκορ αναπηρίας συνεπεία οσφυαλγίας.Αποτελέσματα Από το τελικό δείγμα των 596 ατόμων, 564 πήραν μέρος στη φάση 1και 518 από αυτούς και στη φάση 2. Συνολικό ποσοστό συμμετοχής 87%.Ο ετήσιος επιπολασμός της οσφυαλγίας και της αυχεναλγίας ήταν ιδιαίτερα υψηλός,63% και 48% αντίστοιχα, και ακολουθούσαν ο πόνος σε καρπό/άκρο χέρι (38%), στονώμο (37%), στο γόνατο (26%) και στον αγκώνα (20%). Δύο τρίτα των συμμετεχόντων στημελέτη είχαν πόνο σε πάνω από δύο εντοπίσεις και 23% είχαν πόνο σε πάνω από τρειςεντοπίσεις μέσα στους προηγουμενους 12 μήνες. Ο πόνος πολλαπλής εντόπισης που είχεεπιπλέον χαρακτηριστικά όπως συχνή εμφάνιση (≥30 ημέρες συνολικά τους τελευταίους12 μήνες) ή/και συνοδό δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων (≥2)ήταν λιγότερο συχνός, και αφορούσε το 4-5% του δείγματος. Εξηντα-δύο τοις εκατό τωνσυμμετεχόντων με πόνο πολλαπλής εντόπισης στην πρώτη φάση ανέφεραν και πάλιπόνο πολλαπλής εντόπισης 12 μήνες μετά, ενώ η επίπτωση νεοεμφανιζόμενου πόνουπολλαπλής εντόπισης ήταν 16% για τους 12 μήνες του follow up.Η σωματική καταπόνηση κατά την εργασία παρουσίασε θετική συσχέτιση με τον αριθμότων εντοπίσεων του πόνου (ΙRR:8.4; 95%CI: 2.0-34.7 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνήεμφάνιση και ΙRR: 25.8; 95%CI:3.6-186.5 για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδόαναπηρία). Για την τάση σωματοποίησης οι αντίστοιχοι δείκτες είχαν ως εξής IRR: 4.8;95%CI: 3.6-6.4 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνή εμφάνιση και IRR: 5.5; 95%CI:4.2-7.2για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό αναπηρία. H αντίληψη ότι ο μυοσκελετικόςπόνος προκαλείται από την εργασία είχε επίσης θετική συσχέτιση με τον αριθμόεντοπίσεων του πόνου (IRR: 1.7; 95%CI: 1.3-2.2 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνήεμφάνιση, IRR: 1.5; 95%CI:1.2-2.0 για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδόαναπηρία. Η ικανοποίηση από την εργασία και η υποστήριξη των συναδέλφων ή/καιτου προϊσταμένου είχαν αρνητική συσχέτιση με τον αριθμό εντοπίσεων του πόνου (ΙRR:0.6; 95%CI:0.5-0.8 και IRR:0.7; 95%CI:0.5-0.8 αντίστοιχα). Η γκρίζα ζώνη τηςαλεξιθυμίας είχε αρνητική σχέση με τον αριθμό εντοπίσεων του πόνου (IRR:0.6;95%CI:0.4-0.9), δίνοντας στοιχεία υπέρ μιας σχέσης δόσης απόκρισης πουαντιπροσωπεύεται από μια καμπύλη σε σχήμα «U». H CART ανάλυση κατέδειξε τηντάση για σωματοποίηση ως τον πιο καθοριστικό παράγοντα, για την εμφάνιση σε έναάτομο πόνο με μεγάλο αριθμό εντοπίσεων.Η τάση για σωματοποίηση φάνηκε να έχει επίσης ρόλο συγχυτικού παράγοντα στησχέση μεταξύ α. σωματικής επιβάρυνσης και β. ψυχοκοινωνικών χαρακτηριστικών τηςεργασίας και σε δύο σκορ που περιγράφουν την επιβάρυνση του ατόμου από τηνοσφυαλγία.Οι περισσότερες από 40 ώρες την εβδομάδα εργασίας φάνηκε να είναι ένας παράγονταςπου σχετίζεται με το νεοεμφανιζόμενο πόνο πολλαπλής εντόπισης (OR: 5.0, 95%CI:1.1-24.0), ενώ η βαριά σωματική καταπόνηση κατά την εργασία (OR:5.1, 95%CI:2.1-12.2), ημεγάλη τάση σωματοποίησης (OR: 3.3, 95% CI: 1.9-5.5) , η πεσμένη διάθεση (OR: 1.8, 95%CI: 1.0-3.2), το σκορ για τη νευρωτική διάσταση της προσωπικότητας (Coeff: 1.05, pvalue:0.05) και η αντίληψη οτι ο πόνος οφείλεται στην εργασία (ΟR: 2.2, 95% CI: 1.3-3.8), εμφανίστηκαν ως επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση εμμένοντοςμυοσκελετικού πόνου πολλαπλής εντόπισης ένα χρόνο αργότερα.Συμπέρασμα Ο μυοσκελετικός πόνος με μονήρη εντόπιση ήταν συχνός στο δείγμαπου μελετήθηκε, ενώ ο πόνος πολλαπλής εντόπισης ήταν ακόμη συχνότερος. Ταδεδομένα της μελέτης στηρίζουν την υπόθεση ότι εργασιακοί καθώς και ψυχοκοινωνικοίπαράγοντες σχετίζονται με τον εμμένοντα πόνο πολλαπλής εντόπισης. Ιδιαίτερο ρόλοφάνηκε να κατέχει η τάση για σωματοποίηση. Θα πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρωέρευνες για να διαπιστωθεί αν ο πόνος πολλαπλής εντόπισης επηρεάζεται απόδιαφορετικούς παράγοντες σε σχέση με τον πόνο μονήρους εντόπισης, κι ακόμη ανδιαφορετικοί παράγοντες προδιαθέτουν σε εμφάνιση 1ου επεισοδίου πόνου πολλαπλήςεντόπισης από εκείνους που σχετίζονται με την μετάπτωσή του σε χρονιότητα.