Μελέτη των μικροαρθροπόδων σίτου και ορύζης κατά την καλλιέργεια έως την αποθήκευση, στην Ελλάδα

Abstract

Cultivation of cereals, is very important for the Greek agriculture and offers aserious income to farmers. Wheat and rice, are two of the most important cultivationsof cereals which refer to winter and spring cereal cultivations respectively. This PhDdissertation focuses on the qualitative and quantitative study of the Acari,Thysanoptera and Aphididae found on cultivations of wheat and rice, as well as ontheir weeds. For this purpose three representative regions of Greece were selected. Ineach region, three plots examined. The regions were: Anthili Fthiotis, Klidi Imathias,and Vamvakia and Ano Mitrousi Serres for the rice and wheat cultivationrespectively. Samplings took place during the cultivation period 2008-2009 and 2009-2010 for wheat cultivation and during 2009 and 2010 for rice cultivation. Additionalsamples were taken randomly from 45 regions of Greece during the period 2008-2014.In wheat cultivation, 56 species of mites were recorded, 38 of the them were newrecords for wheat cultivation in Greece including 4 new species to science.Concerning thrips, 9 species were recorded, 5 of them were new records in Greece.As for aphids, 8 species were recorded and 4 of them were new records for wheatcultivation in Greece. In rice cultivation, 47 species of mites were recorded, 41 ofthem were new records for rice cultivation in Greece including one new species toscience, same as that of wheat cultivation. As regards thrips, 6 species were recordedand all of them were new records for rice cultivation in Greece. As for aphids, 4species were recorded and 2 of them were new records for rice cultivation in Greece.Additional samples were taken randomly from 45 regions of Greece during the period2008-2014. For instance are referred, the mite species Tydeus kochi and Tarsonemuswaitei are mentioned, as well as the thrip Haplothrips tritici and the aphid Sitobionavenae, that were recorded in both cultivations of wheat and rice.Moreover, population indices were examined. These were, for mites, the criteriaof dominance and frequency, the abundance of species, the biodiversity, the evenness,the similarity, the spatial pattern, the dispersion, and the estimation in accuracy ofmean, for each cultivation as well as the seasonal population density at the mostimportant species. Concerning aphids and thrips, the seasonal population density andthe spatial pattern was examined A few species of mites were both dominant or significant and frequent or stable.The abundance of species was different between two years, regarding wheatcultivation. The biodiversity was not stable during two years for both cultivations.The evenness was stable for both cultivations, during both years. Similarity wasstudied concerning mites for wheat cultivation and its weeds, as well as betweenseveral areas for wheat and rice and it was higher in case of rice cultivation and itsweeds, as well as for the areas of rice cultivation. The spatial pattern was grouped formost situations of mites but differed according to the indices used. The number ofsamples needed, as well as the accuracy in estimation of mean differed betweenseveral examined samples. Population of most important mite species increased afterear emergence until harvest for both cultivations.Thrips and aphids population increased significantly after ear emergence andreduced before harvest. Higher populations of thrips and aphids were recorded in earsthan in stems, in most situations. The spatial pattern was grouped for most situationsof thrips and aphids but differed according to the indices used.Bioassays of four insecticides-acaricides took place in Afidne Attika, againstmicroarthropods of wheat. Significant differences in mortality were found in mite,thrips, and aphids populations in several treatments. Deltamethrin and bifenthrincaused high reduction to aphids, thrips and Tydeid mites. Fenbutatin oxide causedsignificant reduction to Tydeid mites.Bioassays of four larvicides of mosquitoes in rice cultivation in the region ofAnthili Fthiotis against populations of mites, thrips, and aphids were also examined.S-methoprene, diflubenzuron and spinosad caused significant reduction to aphids,thrips and some species of mites.

Τα σιτηρά κατέχουν σημαντική θέση στην Ελληνική Γεωργία και εξασφαλίζουνένα σημαντικό εισόδημα στον αγροτικό πληθυσμό σε πολύ μεγάλο εύρος περιοχώντης Ελλάδας. Οι καλλιέργειες του σιταριού (σκληρού ή μαλακού) αλλά και τουρυζιού, είναι δύο από αυτά τα σιτηρά που αφορούν χειμερινή και ανοιξιάτικηκαλλιέργεια αντίστοιχα. Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η ποιοτική καιποσοτική μελέτη ακάρεων, θυσανοπτέρων και αφίδων του υπέργειου τμήματοςφυτών σιταριού και ρυζιού καθώς και των ζιζανίων τους. Για το σκοπό αυτόεπιλέχθηκαν τρεις περιοχές που κατά το δυνατόν αντιπροσώπευαν και γεωγραφικά τηχώρα.Οι περιοχές αυτές ήταν: Ανθήλη Φθιώτιδας, Κλειδί Ημαθίας, Βαμβακιά και ΆνωΜητρούσι Σερρών. Ανά περιοχή επιλέχθηκαν τρεις πειραματικοί αγροί. Οιδειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν κατά τα καλλιεργητικά έτη 2008-2009 και 2009-2010 για την καλλιέργεια του σιταριού και κατά τα έτη 2009 και 2010 για τηνκαλλιέργεια του ρυζιού. Επιπλέον δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν τυχαία από 45περιοχές της Ελλάδας κατά το διάστημα 2008-2014.Στην καλλιέργεια του σιταριού καταγράφηκαν 56 είδη και μορφοείδη ακάρεωνεκ των οποίων τα 38 αποτελούν νέες καταγραφές για την Ελλάδασυμπεριλαμβανομένων και 4 νέων για την επιστήμη ειδών. Στα θυσανόπτερακαταγράφηκαν 9 είδη εκ των οποίων τα 5 αποτελούν νέες καταγραφές για τηνΕλλάδα ενώ για τις αφίδες καταγράφηκαν 8 είδη εκ των οποίων τα 4 αποτελούν νέεςκαταγραφές για την καλλιέργεια του σιταριού στην Ελλάδα. Για το ρύζικαταγράφηκαν 47 είδη και μορφοείδη ακάρεων εκ των οποίων τα 41 αποτελούν νέεςκαταγραφές για την Ελλάδα και ένα εξ αυτών νέο για την επιστήμη είδος το οποίοήταν κοινό με είδος που καταγράφηκε στην καλλιέργεια του σιταριού. Ως προς ταθυσανόπτερα καταγράφηκαν 6 είδη τα οποία αποτελούν νέες καταγραφές ενώ για τιςαφίδες καταγράφηκαν 4 είδη εκ των οποίων τα 2 αποτελούν νέες καταγραφές για τηνκαλλιέργεια του ρυζιού στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα είδη ακάρεωνTydeus kochi και Tarsonemus waitei αλλά και το είδος θυσανοπτέρου Haplothripstritici και αφίδας Sitobion avenae που καταγράφηκαν και στις δύο καλλιέργειεςΕπιπλέον μελετήθηκαν για τα ακάρεα οι πληθυσμιακοί δείκτες της κυριαρχίαςκαι συχνότητας, ο πλούτος ή αφθονία των ειδών, η βιοποικιλότητα, η ισομέρεια, ηομοιότητα, η χωροδιάταξη, η διασπορά, η εκτίμηση ως ποσοστό του μέσου (μέσου αριθμού ατόμων/δείγμα) αλλά και η πληθυσμιακή διακύμανση των σημαντικότερωνειδών ακάρεων για κάθε καλλιέργεια, ενώ για τα θυσανόπτερα και τις αφίδες ηπληθυσμιακή διακύμανση και η χωροδιάταξη.Λίγα είδη ακάρεων ήταν κυρίαρχα ή σημαντικά και συχνά ή σταθερά. Η αφθονίατων ειδών διέφερε ανάλογα με τα έτη ιδιαίτερα στην καλλιέργεια του σιταριού. Ηβιοποικιλότητα παρουσίασε αυξομειώσεις κατά τα δύο έτη ενώ η ισομέρεια ήταναρκετά σταθερή και για τις δύο καλλιέργειες. Η ομοιότητα μελετήθηκε για τηνπερίπτωση των ακάρεων για την καλλιέργεια και τα ζιζάνιά του καθώς και για τιςδιάφορες περιοχές της καλλιέργειας μεταξύ τους. Ήταν υψηλότερη για τηνπερίπτωση της καλλιέργειας του ρυζιού και των ζιζανίων του καθώς και για τιςδιάφορες περιοχές της καλλιέργειας του ρυζιού. Η χωροδιάταξη ήταν, για τιςπερισσότερες περιπτώσεις ακάρεων των δύο καλλιεργειών, ομαδοποιημένη ενώδιέφερε ανάλογα με τα πρότυπα που εξετάστηκαν. Ο απαιτούμενος αριθμός τωνδειγμάτων καθώς και η παρεχόμενη ακρίβεια στην εκτίμηση διέφεραν ανάλογα με ταείδη που εξετάστηκαν. Ο πληθυσμός των σημαντικότερων ειδών ακάρεωνπαρουσίασε αύξηση από το ξεστάχυασμα και μέχρι το τέλος της καλλιεργητικήςπεριόδου για τις δύο καλλιέργειες.Ο πληθυσμός των θυσανοπτέρων και των αφίδων αυξήθηκε σημαντικά από τηνεποχή του ξεσταχυάσματος και ύστερα ενώ μειώθηκε λίγο πριν τη συγκομιδή. Στουςστάχεις ο πληθυσμός των θυσανοπτέρων και των αφίδων ήταν υψηλότερος σε σχέσημε τα στελέχη στις περισσότερες περιπτώσεις. Η χωροδιάταξη ήταν, για τιςπερισσότερες περιπτώσεις θυσανοπτέρων και αφίδων των δύο καλλιεργειών,ομαδοποιημένη ενώ διέφερε ανάλογα με τα πρότυπα που εξετάστηκαν.Βιοδοκιμή πραγματοποιήθηκε στην περιοχή των Αφιδνών Αττικής με τη χρήσηακαρεοκτόνων και εντομοκτόνων σε σιταγρό προκειμένου να μελετηθεί η επίδρασήτους σε ακάρεα, θυσανόπτερα και αφίδες. Οι δραστικές ουσίες deltamethrin καιbifenthrin προκάλεσαν τη μεγαλύτερη μείωση των αφίδων, θυσανοπτέρων και τωνTydeidae. Η δραστική ουσία fenbutatin oxide παρουσίασε δράση επί των Tydeidae.Πραγματοποιήθηκε επίσης βιοδοκιμή σε ορυζώνα της περιοχής ΑνθήληςΦθιώτιδας με τη χρήση προνυμφοκτόνων κουνουπιών προκειμένου να μελετηθεί ηδράση τους σε πληθυσμούς ακάρεων, θυσανοπτέρων και αφίδων. Οι δραστικέςουσίες s-methoprene, diflubenzuron και spinosad προκάλεσαν σημαντική μείωση σεθυσανόπτερα, αφίδες και ορισμένα είδη ακάρεων.