Μεταφορές και περιβάλλον: η στρατηγική της ΕΕ και η εφαρμογή των οικονομικών εργαλείων στον τομέα των οδικών μεταφορών της Ελλάδας, για την μείωση των CO2 εκπομπών από τα επιβατικά αυτοκίνητα

Abstract

Despite its positive impacts on other areas, the transport sector is the cause of “externalities” which are mainly related to the environment. Under these circumstances, governments took measures in order to face the negative effects of these externalities. Initially, the policies applied took the form of regulations and standards which were followed by the use of economic, informational and cooperative instruments. Nevertheless, they delayed to include or have not included yet a CO2 parameter. As a result, the transport sector is responsible nowadays for a remarkable amount of the global greenhouse gas emissions.Within this framework, the present dissertation presents the transport’s contribution to climate change, investigates the policies applied and proposes a policy framework for reducing CO2 emissions from passenger cars in Greece based on the application of economic instruments

Οι μεταφορές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ωστόσο, εκτός από τα αναμφισβήτητα οφέλη που συνεπάγεται η ανάπτυξη τους, οι μεταφορές αποτελούν γενεσιουργό αιτία διάφορων εξωτερικοτήτων, που σχετίζονται κυρίως με το περιβάλλον. Υπό το πρίσμα αυτό, οι κυβερνήσεις, κυρίως των ανεπτυγμένων κρατών, εφάρμοσαν μέτρα για την αντιμετώπιση του παραπάνω φαινομένου. Αρχικά, οι πολιτικές που εφαρμόσθηκαν πήραν την μορφή κανονιστικών ρυθμίσεων και περιοριστικών μέτρων και εστίασαν στην αντιμετώπιση των «συμβατικών» ρύπων που επηρεάζουν την ποιότητα της ατμόσφαιρας σε τοπικό επίπεδο, κυρίως στα αστικά κέντρα. Αργότερα, οι πολιτικές αυτές συμπληρώθηκαν με την εφαρμογή οικονομικών εργαλείων, κυρίως φόρων, τελών και χρεώσεων, καθώς και με εργαλεία εθελοντικού και πληροφοριακού χαρακτήρα, ωστόσο καθυστέρησαν ή ακόμα και σήμερα δεν έχουν συμπεριλάβει παραμέτρους που να σχετίζονται με τις εκπομπές αερίων του «θερμοκηπίου». Απόρροια του παραπάνω, καθώς και διάφορων άλλων παραγόντων (π.χ. συνεχής αύξηση ζήτησης, αποκλειστική εξάρτηση του τομέα από το πετρέλαιο) υπήρξε η σημαντική συμβολή του τομέα των μεταφορών στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα, ο τομέας αυτός της ανθρώπινης δραστηριότητας, ευθύνεται για ένα αξιοσημείωτο ποσοστό των εκπομπών των αερίων του «θερμοκηπίου» που εκλύονται στην ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα δε τα επιβατικά αυτοκίνητα. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τη συμβολή των μεταφορών στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, ερευνά τις πολιτικές αντιμετώπισης του παραπάνω φαινομένου, με επικέντρωση στα επιβατικά αυτοκίνητα, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και καταλήγει, διαμέσου της κριτικής ανάλυσης των επιλογών που έχουν γίνει μέχρι τώρα, στην πρόταση ενός πλαισίου πολιτικής για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα επιβατικά αυτοκίνητα στην Ελλάδα, που βασίζεται στην εφαρμογή των οικονομικών εργαλείων