Η ζωή και το έργο του Ντίκου Βυζάντιου (1924-2007)

Abstract

This specific monograph presents life and works by Greek painter Dikos Byzantios (1924-2007) and it is structured into two basic parts. In the first part, the biography of the artist is presented in details, in addition to his artistic identity, both incorporated into the art and thinking of Paris. In the second part, works and exhibitions are presented through two basic units: the first is the unit of development of Byzantios’ artistic expression as long as the artist is alive, and this section is followed by the unit with the posthumous exhibitions. In more details, in the first part, there is a thorough description of Byzantios’ scholastic years in Greece, as well as his difficult years of his artistic apprenticeship, which took place into the dark and full with hardships years during the occupation. Moreover, the distinguished painter Perikles Byzantios (1893-1972), –Dikos Byzantios’ father–, gives detailed information in his published diary, which is combined with the testimonials of the artist himself and his sister Marilena Liakopoulou-Byzantiou, as well as with the articles in magazines and newspapers and the whole relevant bibliography. In this way, all those years are attempted to be reformulated vividly –stigmatised by young Byzantios’ exile to El Daba’s purgatory, the military compound in Egypt, Africa–, presenting a characteristic aspect of his life, until he escapes to France, by New Zealand’s boat called Mataroa, in December 1945. Based on his mentality, that is concluded by studying his personal correspondence, combined with the relevant printed and cinematographic material under research, it is attempted to set the goals and the artistic desiderata since his arrival at The City of Light and, at the same time, to describe his rising course to success. Furthermore, on the one hand, the course of Byzantios’ artistic distinction to the area of arts and letters is thoroughly presented and, on the other hand, his painful end due to the autoimmune disease, that dominates his life for his last fifteen years, is presented as well. What is more, the artistic and ideological environment in Paris of this era is studied closely, when Dikos Byzantios arrives there, and the crystallisation of his artistic identity and philosophical orientation are displayed step by step. Finally, in the second part of this doctorate, Byzantios’ works and exhibitions are extensively presented. To sum up, this present monograph reveals several unknown works by Dikos Byzantios and monitors his course since his first artistic steps and attempts to his last creations, in order to map his artistic route out and to bring to light his multidimensional personality, for the purpose of clarifying his circles of production and promoting the whole of his thematic repertoire, as well as his long journey to the area of arts and letters.

Η συγκεκριμένη μονογραφία παρουσιάζει τη ζωή και το έργο τού Έλληνα ζωγράφου Ντίκου Βυζάντιου (1924-2007) και διαρθρώνεται σε δύο βασικά μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται εν εκτάσει τα βιογραφικά στοιχεία τού καλλιτέχνη και προσδιορίζεται η εικαστική του ταυτότητα μέσα στην παρισινή τέχνη και διανόηση. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα έργα και οι εκθέσεις τού ζωγράφου, μέσα από δύο βασικές ενότητες: πρώτη είναι η ενότητα τής εξέλιξης τής καλλιτεχνικής του έκφρασης, όσο ο δημιουργός είναι εν ζωή, και έπεται η ενότητα με τις μεταθανάτιες εκθέσεις του. Αναλυτικότερα, στο πρώτο μέρος, περιγράφονται διεξοδικά τα μαθητικά του χρόνια στην Ελλάδα, καθώς και τα δύσκολα χρόνια τής καλλιτεχνικής του μαθητείας, που συνέπεσαν με τα ζοφερά και γεμάτα κακουχίες χρόνια τής Κατοχής. Μέσα από τις πληροφορίες τού ημερολογίου τού πατέρα του –του διακεκριμένου ζωγράφου Περικλή Βυζάντιου (1893-1972)–, συνδυάζοντας τις μαρτυρίες τού ίδιου τού καλλιτέχνη και της αδελφής του Μαριλένας Λιακοπούλου-Βυζαντίου, καθώς και τα δημοσιεύματα με μαρτυρίες από τον Τύπο και τη σχετική βιβλιογραφία, επιχειρήσαμε να ανασυνθέσουμε, με γλαφυρό τρόπο, τα χρόνια εκείνα, που στιγματίστηκαν από την εξορία τού νεαρού Βυζάντιου στο κολαστήριο τής Ελ Ντάμπα –το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Αίγυπτο τής Αφρικής–, δίνοντας μια αντιπροσωπευτική πραγματικότητα τής ζωής του, μέχρι να φυγαδευτεί, στη Γαλλία, με το νεοζηλανδέζικο οπλιταγωγό Ματαρόα, τον Δεκέμβριο τού 1945. Βασισμένοι στην ψυχοσύνθεσή του –της οποίας σχηματίσαμε εικόνα, διαβάζοντας την προσωπική αλληλογραφία, που διατηρούσε με τους δικούς του, και συνδυάζοντας τις πληροφορίες που αντλήσαμε από εκεί με τις πληροφορίες από τις μαρτυρίες του, στο σχετικό έντυπο και κινηματογραφικό υλικό, που είχαμε στη διάθεσή μας–, επιχειρήσαμε να ορίσουμε τους στόχους του και τα καλλιτεχνικά του ζητούμενα κατά την άφιξή του στην Πόλη τού Φωτός, αλλά και να περιγράψουμε την ανοδική του πορεία προς την επιτυχία. Επιπλέον, ασχοληθήκαμε με την πορεία τής εικαστικής του καταξίωσης στον χώρο των γραμμάτων και της τέχνης, αλλά και με το επώδυνο τέλος του, λόγω του αυτοάνοσου νοσήματος, που τον τυραννούσε τα τελευταία δεκαπέντε, περίπου, χρόνια τής ζωής του. Συν τοις άλλοις, αναλύονται διεξοδικά το εικαστικό και ιδεολογικό τοπίο στο Παρίσι τής εποχής –όταν φθάνει εκεί ο Ντίκος Βυζάντιος–, και παρουσιάζεται βήμα προς βήμα, η αποκρυστάλλωση τής εικαστικής ταυτότητας τού καλλιτέχνη αλλά και οι φιλοσοφικοί του προσανατολισμοί. Στη συνέχεια, στο δεύτερο μέρος τής διδακτορικής διατριβής, παρουσιάζονται αναλυτικά τα έργα και οι εκθέσεις τού ζωγράφου. Συνοψίζοντας, η παρούσα μονογραφία φέρνει στο φως αρκετά άγνωστα έργα τού καλλιτέχνη και τον παρακολουθεί από τα πρώτα του βήματα και τις πρώτες του δοκιμές, μέχρι και τις τελευταίες του συνθέσεις, επιχειρώντας να χαρτογραφήσει την καλλιτεχνική του διαδρομή και να φέρει στο φως την πολυδιάστατη προσωπικότητά του, ώστε να διασαφηνισθούν οι κύκλοι τής δημιουργίας του και να προβληθούν το σύνολο τού θεματικού του ρεπερτορίου, καθώς και η μακρά πορεία του και προσφορά μέσα στην τέχνη και στη διανόηση.