Συγκριτική μελέτη ψυχολογικού προφίλ και ψυχοκοινωνικών χαρακτηριστικών ειδικευομένων και ειδικευμένων Ελλήνων ιατρών και η διασύνδεσή τους με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Abstract

Introduction: The psychological and social background seem to be inextricably linked with the career choices of people. The choice of medical specialty differentiates significantly physicians between each other, as medical specializations are very different in scope and in the nature of the work required.Aim: The objective of this research study was to detect aspects of personality of medical doctors in Greece - specialists and residents - parctising in five different medical specialties (Internal Medicine, General Medicine, General Surgery, Microbiology and Anesthesiology). This study aimed to study certain psychological parameters (personality, narcissism, altruism, interpersonal relationships, psychopathology and family environment) and the correlations between them. Additionally, it was aimed to investigate whether the medical specialty choice is influenced by particular psychological characteristics of the individual, their gender and other demographic characteristics. Finally, to study several attitudes of medical doctors and how they relate to the examined variables.Method and Materials: In order the objectives of the study to be aswered, there was conducted a questionnaire study. 539 medical doctors practicing in five medical specialties participated in the study. The sample of the study were specialists and resident doctors working in Greece, practicing General Medicine, Internal Medicine, Surgery, Anesthesiology and Microbiology. A representative sampling process was designed. Participants completed a series of questionnaires which aimed to explore a number of psychological factors such as altruism, narcissism, internal and external shame, psychopathology, hostility, optimism, fear of pain and other personality traits.Results: The data analysis demonstated significant differences between the two sexes as women exhibited higher average scores in the great majority of all scales under examination. Moreover, residents seemed to have higher scores copaired to specialist doctors. When sex and experience are combined, the results showed that being a male specialist doctor has a “protective” role regarding all the examined psychological features whereas women residents seem to be in the most disadvantageous position, considering the examined traits. With reegard to the differences between medical specialties, it is noted that Internal Medicine doctors had higher scores in the scales of pathopsychology, internal and external shame whereas Surgeons had singnificantly higher results in the hostility scales, compaired to their counterparts. Furthermore, it appears that the perceptions of how rich is a persons paternal family, how educated one considers himself and the expectation of future professional success affect the variables under study. Finally, there was demonstrated a significant corelation between the traits of internal, external shame and hostility, which appear to be regulated by factors such as the fear of abandonment and the avoidance of establishing intepersonal relationships.Conclusions: The significant differences in personality and social-demographic characteristics among different medical specialists that were demonstrated in the present study can be a useful predictive and advisory tool for educational institutions but also in the overall strategic planning of health policies in Greece. The greater psychological burden that was observed among residents and female doctors of our sample may lead to the rethinking and reorganization of the medical specialization programs and the creation of social support mechanisms for women doctors. The attempted reorganization of the National Health System in Greece with emphasis on Primary Health Care calls probably for the academic upgrading the specialty of General Practice, making it more a attractive specialization option for young doctors.

Εισαγωγή: Το ψυχολογικό και κοινωνικό υπόβαθρο φαίνονται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις επαγγελματικές επιλογές των ανθρώπων. Η επιλογή ιατρικής ειδικότητας διαφοροποιεί σημαντικά τους ιατρούς, καθώς οι ιατρικές ειδικότητες διαφέρουν πολύ μεταξύ τους ως προς το αντικείμενο αλλά και την φύση της εργασίας που απαιτούν.Σκοπός: Στόχος της παρούσας ερευνητικής μελέτης ήταν η ανίχνευση πλευρών της προσωπικότητας ιατρών στην Ελλάδα -ειδικευμένων και ειδικευομένων- που ασκούν πέντε διαφορετικές ειδικότητες της Ιατρικής (Παθολογία, Γενική Ιατρική, Γενική Χειρουργική, Μικροβιολογία και Αναισθησιολογία). Η παρούσα μελέτη είχε ως στόχο την μελέτη ορισμένων ψυχολογικών παραμέτρων (προσωπικότητα, ναρκισσισμός, αλτρουισμός, διαπροσωπικες σχέσεις, ψυχοπαθολογία και οικογενειακό περιβάλλον) σε ειδικευόμενους και σε ειδικευμένους της Ιατρικής επιστήμης και τις συσχετίσεις μεταξύ τους. Επίπλέον στόχος υπήρξε η διερεύνηση του κατά πόσο η επιλογή ιατρικής ειδικότητας επηρεάζεται από τα ιδιαίτερα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του ατόμου ή/και από το φύλο και άλλα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Τέλος, η μελέτη στάσεων των ιατρών και πως αυτές σχετίζονται με τις εξεταζόμενες μεταβλητές. Υλικό και μέθοδος: Για να απαντηθούν οι παραπάνω στόχοι, έγινε έρευνα ερωτηματολογίου με δείγμα 539 συμμετέχοντες από πέντε ιατρικές ειδικότητες. Συγκεκριμένα, το δείγμα της παρούσας μελέτης αποτελούν ειδικοί και ειδικευόμενοι ιατροί πέντε ειδικοτήτων (Γενική Ιατρική, Παθολογία, Χειρουργική, Μικροβιολογία και Αναισθησιολογία). Η διαδικασία της δειγματοληψίας σχεδιάστηκε με γνώμονα τη συλλογή αντιπροσωπευτικού δείγματος. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν μια σειρά από ερωτηματολόγια τα οποία στόχευαν να διερεύνήσουν μια σειρά από ψυχολογικές παραμέτρους όπως, αλτρουϊσμό, ναρκισσισμό, εσωτερική και εξωτερική ντροπή, ψυχοπαθολογία, εχθρικότητα, αισιοδοξία, φόβο του πόνου και άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Αποτελέσματα: Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε σημαντικές διαφορές μεταξύ των φύλων καθώς οι γυναίκες σημείωσαν υψηλότερους μέσους όρους στην συντρηπτική πλειοψηφία των υπό εξέταση κλιμάκων. Επίσης, οι ειδικευόμενοι φαίνεται να σημειώνουν υψηλότερες βαθμολογίες από τους ειδικούς. Όταν το φύλο και η εμπερία συνδυάστηκαν, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το να έισαι άνδρας ειδικός λειτουργεί “προστατευτικά” σχεδόν στο σύνολο των ψυχολογικών χαρακτηριστικών ενώ οι γυναίκες ειδικευόμενες και ειδικοί φαίνεται να είναι σε δυσμενέστερη θέση σε ότι αφορά τα υπό μελέτη χαρακτηριστικά. Όσο αφορά στις διαφορές μεταξύ ειδικοτήτων, αξίζει να σημειωθεί ότι στις κλίμακες της ψυχοπαθολογίας, της εσωτερικής και εξωτερικής ντροπής μεγαλύτερο μέσο όρο παρουσίασαν οι παθολόγοι ενώ στις κλίμακες της επιθετικότητας υψηλότερα ποσοστά εμφάνισαν οι χειρουργοί. Επίσης, φαίνεται ότι οι αντιλήψεις για το πόσο πλούσια είναι η πατρική οικογένεια κάποιου, πόσο καλλιεργημένο θεωρεί το άτομο τον εαυτό του και πόσο προσδοκά την επαγγελματική επιτυχία επηρεάζουν τις εξεταζόμενες ψυχολογικές παραμέτρους. Τέλος αναδείχθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ εσωτερικής, εξωτερικής ντροπής και επιθετικότητας, η οποία φαίνεται να ρυθμίζεται από τα επίπεδα άγχους εγκατάλειψης και τάσης αποφυγής της δέσμευσης του ατόμου.Συμπεράσματα: Οι σημαντικές διαφορές που καταγράφονται στα ψυχομετρικά και κοινωνικά-δημογραφικά χαρακτηριστικά ανάμεσα στους ιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμο προβλεπτικό και συμβουλευτικό εργαλείο για εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και στον συνολικό στρατηγικό σχεδιασμό πολιτικών υγείας. Η μεγαλύτερη ψυχολογική επιβάρυνση που παρατηρήθηκε να εμφανίζουν οι γυναίκες καθώς και οι ειδικευόμενοι ιατροί του δείγματος αποτελεί αφορμή για ενδεχόμενο επανασχεδιασμό των προγραμμάτων ιατρικής ειδίκευσης αλλά και δημιουργίας υποστηρικτικών μηχανισμών για τις γυναίκες ιατρούς. Ο επιχειρούμενος ανασχεδιασμός του Εθνικού Συστήματος Υγείας στην Ελλάδα με άξονα την Πρωτοβάθμια Υγεία, χρειάζεται πιθανότατα να μεριμνήσει για την ακαδημαϊκή αναβάθμιση της ειδικότητας της Γενικής Ιατρικής, καθιστώντας την έτσι ελκυστικότερη επιλογή.