Καλλιτέχνες και επιχειρηματικότητα: μελετώντας διαφορετικούς δρόμους προς την επιτυχία με τη μέθοδο των ασαφών συνόλων

Abstract

Workers in the creative industries are considered more responsible than ever to self-manage their careers. Although the music industries, as exemplary industries of the creative economy, offer a privileged field of study of modern careers, no appropriate model has been developed to guide such an investigation. In the context of this study, effectuation theory, derived from the field of entrepreneurship, is used to explain how the type of decision-making process an artist follows affects the development of his career. We assume that multiple "paths" to career success exist, depending on how the decision-making logic an artist follows is combined with available resources and the fulfillment of psychological contract between him and his partners. Since we expected to find multiple paths to career success, we searched for a method capable of producing not an optimal model of explanation, but equivalent solutions leading to the same result. Fuzzy Set Qualitative Comparative (fsQCA) allowed us to systematically compare fourteen renowned artists that debuted in the Greek music industry over the past decade to identify what impacted their career development. The analysis highlighted two alternative paths to career success. The first one combined decision making based on traditional causal logic with economic and social capital that is very hard to acquire in the context of the cultural industries, like for instance exclusive contracts with major record labels, and with the absence of psychological contract violation. On the contrary, the path that followed the alternative effectual process of decision making was only dependent on resources that can be cultivated, namely skills, and, paradoxically, with the presence of psychological contract violation. The specific way we applied fsQCA, using primarily qualitative data derived from semi-structured interviews, allows us to generalize our results inside specific contexts and further elucidate some of the mechanisms at the base of which different logics can lead to career success.

Οι καριέρες στις δημιουργικές βιομηχανίες θεωρούνται πιο εξαρτημένες από ποτέ από την ικανότητα των ίδιων των εργαζομένων να τις διαχειρίζονται. Παρά το ότι η μουσική βιομηχανία ως υποδειγματικός κλάδος της δημιουργικής οικονομίας προσφέρει ένα προνομιακό πεδίο μελέτης της σύγχρονης καριέρας, δεν έχουν αναπτυχθεί μοντέλα κατάλληλα να την καθοδηγήσουν. Η μελέτη χρησιμοποιεί τη διαδικασία λήψης αποφάσεων µε βάση την επίνοια (effectuation) που προέρχεται από το πεδίο της επιχειρηματικότητας ώστε να εξηγήσει πώς η λογική στην οποία στηρίζει ο καλλιτέχνης τις αποφάσεις του επηρεάζει την εξέλιξη της σταδιοδρομίας του. Επισημαίνονται τα κοινά σημεία που έχουν οι δύο παραδόσεις, µε έμφαση στα κοινά που θεωρείται ότι έχει η καλλιτεχνική µε την επιχειρηματική σταδιοδρομία και δικαιολογείται γιατί το συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο είναι ικανό να αναδείξει την εγγενή ποικιλομορφία των στόχων και των πρακτικών που τη χαρακτηρίζουν. Υποθέτουμε ότι δεν υπάρχει ένας αλλά περισσότεροι "δρόμοι" που μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχία της καριέρας, ανάλογα µε τον τρόπο µε τον οποίο η λογική στη βάση της οποίας αποφασίζει ο καλλιτέχνης συνδυάζεται µε τους πόρους που έχει στη διάθεσή του και µε τον τρόπο που βιώνει τη σχέση του µε τις οργανώσεις που τον περιβάλλουν. Αναζητήσαμε µία μέθοδο ικανή να παραγάγει όχι ένα βέλτιστο μοντέλο εξήγησης, αλλά ισοδύναμες λύσεις που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Η μέθοδος της Ποιοτικής Συγκριτικής Ανάλυσης, και συγκεκριμένα η τεχνική των ασαφών συνόλων (fsQCA), µας επέτρεψε να συγκρίνουμε συστηματικά στο πλαίσιο της έρευνας δεκατέσσερις γνωστούς καλλιτέχνες που πρωτοεμφανίστηκαν στην ελληνική δισκογραφία στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας προκειμένου να εντοπίσουµε τους παράγοντες που επηρέασαν την εξέλιξή τους. Από την ανάλυση προέκυψαν δύο εναλλακτικοί δρόμοι προς την επιτυχία. Ο πρώτος συνδυάζει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που στηρίζεται στην παραδοσιακή αιτιακή λογική με πόρους (οικονομικό και κοινωνικό κεφάλαιο) που σπάνια εξασφαλίζονται στο πλαίσιο των δημιουργικών βιομηχανιών, όπως για παράδειγμα αποκλειστικά συμβόλαια με μεγάλες δισκογραφικές εταιρίες, και με απουσία διάρρηξης του ψυχολογικού συμβολαίου. Ο δεύτερος δρόμος συνδυάζει την εναλλακτική διαδικασία λήψης αποφάσεων που στηρίζεται στην επινοητική λογική με πόρους που μπορούν να καλλιεργηθούν, όπως οι δεξιότητες, και, παραδόξως, με την παρουσία της διάρρηξης του ψυχολογικού συμβολαίου. Η συγκεκριμένη μέθοδος και ο ιδιαίτερος τρόπος µε τον οποίο εργαστήκαμε, χρησιμοποιώντας κατά κύριο λόγο ποιοτικά στοιχεία που προήλθαν από ηµι-δομημένες συνεντεύξεις, µας επιτρέπουν να γενικεύσουµε μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο τα αποτελέσματά µας και επιπλέον να φωτίσουµε ορισμένους από τους μηχανισμούς στη βάση των οποίων οι διαφορετικές λογικές οδηγούν στην επιτυχία της καριέρας.