Οι χοροί ψαλτών κατά την βυζαντινή παράδοση

Abstract

The present thesis aims to demonstrate the structure of the Byzantine Choirs of Psaltes (singers) during their function in secular and monastic environments. Its source material derives from the rubrics of musical manuscripts, of ritual Typika, Euchologia, and foundation documents. Through the combined examination of direct and indirect sources, it is demonstrated that the tradition on which the Byzantine choir system is based remains unaltered, despite various details and differentiation that occurred during the various phases that it went through. In the first part, the concept of Psaltes is presented, as it emerges through what the Orthodox consider as their Ecclesiastical Tradition; namely the Holy Scripture, the Fathers, and the Ecumenical Councils. The first part of the thesis culminates in the presentation of the source data in Tables, structured according to Services. Τhe tables are preceded by two chapters for a better understanding and evaluation of the source material. In particular, liturgical information is given, as the two basic phases of evolution of the Typikon define the two critical points for the development of the Byzantine Choirs. Furthermore, historical information based on the two ritual environments (secular-monastic) in which the Choirs are called to function is given. They aim to demonstrate the two versions of the Byzantine choirs as derivatives of the necessities and the principles of each environment. The results of the elaboration for the direct source material are presented and enriched in the second part. They are divided into chapters having to do with the internal organization and function, the hierarchy of the choir, and the secular Offikia or Diakonimata for monasteries, which are differentiated through their garments. Special chapters deal with the musical education of the Psaltes and the choral conducting. Finally, there is a chapter that deals with the general status of the Psaltes within the Ottoman empire and its consequences on the organization and function of the Choir.

Η παρούσα διατριβή στοχεύει να αναδείξει τη δομή των Βυζαντινών Χορών Ψαλτών μέσα από το λειτουργικό τους ρόλο σε κοσμικά και μοναστικά περιβάλλοντα. Το πηγαίο υλικό της προέρχεται από τις τυπικές διατάξεις μουσικών χειρογράφων, Τυπικών (Λειτουργικών- Κτητορικών) και Ευχολογίων. Μέσω της συνδυασμένης εξέτασης αμέσων και εμμέσων πηγών, αποδεικνύεται ότι η παράδοση στην οποία βασίζεται το σύστημα του βυζαντινού Χορού παραμένει αναλλοίωτη, παρά τις λεπτομέρειες και τη διαφοροποίηση που εντοπίζονται κατά τις διάφορες φάσεις που πέρασε. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται η έννοια των Ψαλτών, καθώς αναδύεται μέσα από αυτό που οι Ορθόδοξοι θεωρούν ως Εκκλησιαστική Παράδοση. Δηλαδή την Αγία Γραφή, τους Πατέρες και τις Οικουμενικές Συνόδους. Το πρώτο μέρος της διατριβής καταλήγει στην παρουσίαση του πηγαίου υλικού δομημένου σε Πίνακες, με κριτήριο τις Ακολουθίες. Προηγούνται δύο κεφάλαια για καλύτερη κατανόηση και αξιολόγηση του αρχικού υλικού. Πιο συγκεκριμένα, δίδονται λειτουργικές πληροφορίες, καθώς οι δύο βασικές φάσεις ανάπτυξης του Τυπικού καθορίζουν τα δύο κρίσιμα σημεία της εξέλιξης των Βυζαντινών Χορών. Επιπλέον, δίνονται ιστορικές πληροφορίες που βασίζονται στα δύο τελετουργικά περιβάλλοντα (κοσμικά-μοναστηριακά), στα οποία καλούνται να λειτουργούν οι Χοροί. Σκοπός των κεφαλαίων είναι να αναδείξουν τις δύο εκδοχές των βυζαντινών ψαριών ως παράγωγα των αναγκών και αρχών του εκάστοτε περιβάλλοντος.Τα αποτελέσματα της επεξεργασίας πηγαίου υλικού παρουσιάζονται και εμπλουτίζονται στο δεύτερο μέρος. Χωρίζονται σε κεφάλαια που σχετίζονται με την εσωτερική οργάνωση και λειτουργικό ρόλο, την ιεραρχία του Χορού, και τα κοσμικά Οφφίκια ή Διακονήματα για τις μονές, τα οποία διαφοροποιούνται μέσω των αμφίων τους. Ειδικά κεφάλαια ασχολούνται με τη μουσική εκπαίδευση των Ψαλτών και τη χορωδιακή διεύθυνση. Τέλος, υπάρχει ένα κεφάλαιο που ασχολείται με το γενικό καθεστώς των Ψαλτών στην Οθωμανική αυτοκρατορία και τις συνέπειές της στην οργάνωση και λειτουργία της Χορωδίας.