Μαθητές με ελαφρά και μέτρια νοητική υστέρηση στο μάθημα των θρησκευτικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι διδακτικές ενέργειες του δασκάλου: θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση

Abstract

Aim of the thesis was to present the basic parameters that concern the children with mild or moderate mental retardation (c.w.m./m.m.r.) but also the teaching of the subject of Religious Education (R. E.) to these children. The fundamental objectives were to record the first data emanating from the area of primary education in Greece of the subject of R.E. in c.w.m./m.m.r. and the attitude of school teachers who teach c.w.m./m.m.r. towards the subject of R.E.. Also, to record teaching strategies and the data considered by those school teachers. Moreover, to locate the possible relation between the educational level of school teachers, their years of service and their experience of teaching c.w.m./m.m.r. with the subject of preparation, performance and evaluation of the lesson of R.E. in these children. In the theoretical part the concept of intelligence, the ways of its evaluation, the Intelligence Quotient, the concept of mental retardation, its cause and the consideration of the characteristics of people with mental retardation are examined. Other parameters that are detected are the Analytic Programs of Study, the objectives of teaching, the special aims, the Curriculum and the teaching methodology of the subject of R.E. in primary schools for the c.w.m./m.m.r. (collaboration teaching, differentiated teaching and evaluation). With regard to the concepts of the lesson of R.E. in primary schools an effort has been made to show in what degree these concepts are instructively comprehensible and corresponding to the particular mental and sentimental situation and needs of the students of this age. After the theoretical, the inquiring part of the thesis follows. With the conduct of research with questionnaires the first data are recorded emanating from the field of primary education in Greece that they concern elements in the teaching R.E. in c.w.m./m.m.r. The essay is completed with the conclusions of the research. It resulted that: a) most school teachers of general education schools that teach the lesson of R.E. ignore the adaptations of the Curriculum for c.w.m./m.m.r. as far as the lesson of R.E. is concerned, b) most school teachers who were aware of the adaptations of the Curriculum in question consider that it provides help in a satisfactory degree, c) contrary to school teachers’ previous experience, their educational level and their teaching experience to c.w.m./m.m.r. do not appear to considerably influence their choices concerning the preparation, performance and evaluation of the lesson of R.E. to these children, d) the years of service of school teachers in education appear to influence their judgement with regard to the effectiveness of the offering of the Curriculum as a whole, the use of supervisory means, the evaluation via synthetic creative work and e) previous experience influences the judgement of school teachers with regard to the sufficiency of instructive material of their school unit for the materialisation of the Curriculum of the lesson of R.E. to c.w.m./m.m.r..

Σκοπός της διατριβής ήταν να παρουσιαστούν βασικές παράμετροι που αφορούν στα παιδιά με ελαφρά ή μέτρια νοητική υστέρηση (μ.μ.ε./μ.ν.υ.) αλλά και της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών (μ.τ.Θ.) στα παιδιά αυτά. Βασικοί στόχοι ήταν να καταγραφούν τα πρώτα δεδομένα προερχόμενα από το χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα του μ.τ.Θ. σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. και η στάση των δασκάλων προς το μ.τ.Θ., οι οποίοι το διδάσκουν σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. Επίσης, να καταγραφούν οι στρατηγικές διδασκαλίας και τα δεδομένα που λαμβάνουν οι δάσκαλοι αυτοί. Επιπλέον, να εντοπιστεί η πιθανή σχέση μεταξύ του μορφωτικού επιπέδου των δασκάλων, των χρόνων υπηρεσίας τους και της εμπειρίας διδασκαλίας τους σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. με το θέμα της προετοιμασίας, διεξαγωγής και αξιολόγησης του μ.τ.Θ. στα παιδιά αυτά. Στο θεωρητικό μέρος εξετάζονται η έννοια της νοημοσύνης, οι τρόποι αξιολόγησής της, ο Δείκτης Νοημοσύνης, η έννοια της νοητικής υστέρησης, τα αίτιά της και η θεώρηση των χαρακτηριστικών των ανθρώπων με νοητική υστέρηση. Άλλες παράμετροι του θέματος που ανιχνεύονται είναι τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, οι στόχοι διδασκαλίας, οι ειδικοί σκοποί, η ύλη και η διδακτική μεθοδολογία του μ.τ.Θ. στο Δημοτικό σχολείο για τους μ.μ.ε./μ.ν.υ. (ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, διαφοροποιημένη διδασκαλία και αξιολόγηση). Όσον αφορά στις έννοιες του μ.τ.Θ. του Δημοτικού σχολείου γίνεται προσπάθεια να καταδειχτούν κατά πόσο αυτές οι έννοιες είναι διδακτικά εύληπτες και ανταποκρινόμενες στις συγκεκριμένες νοητικές και συναισθηματικές καταστάσεις και ανάγκες των μαθητών της ηλικίας αυτής. Μετά το θεωρητικό, ακολουθεί το ερευνητικό μέρος της διατριβής. Με τη διεξαγωγή μιας έρευνας με ερωτηματολόγια καταγράφονται τα πρώτα δεδομένα προερχόμενα από το χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα που αφορούν σε στοιχεία της διδασκαλίας του μ.τ.Θ. σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα της έρευνας. Προέκυψε ότι: α) οι περισσότεροι δάσκαλοι του γενικού σχολείου που διδάσκουν το μ.τ.Θ. σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. αγνοούν τις προσαρμογές του Αναλυτικού Προγράμματος (Α.Π.) για μ.μ.ε./μ.ν.υ. που αφορά στο μ.τ.Θ., β) οι περισσότεροι δάσκαλοι από όσους γνώριζαν τις εν λόγω προσαρμογές του Α.Π. θεωρούν ότι αυτό παρέχει σε ικανοποιητικό βαθμό βοήθεια, γ) σε αντίθεση με την προϋπηρεσία των δασκάλων, δε φαίνεται το μορφωτικό επίπεδό τους και η εμπειρία διδασκαλίας σε μ.μ.ε./μ.ν.υ. να επηρεάζουν σημαντικά τις επιλογές τους ως προς την προετοιμασία, διεξαγωγή και αξιολόγηση του μ.τ.Θ. στα παιδιά αυτά, δ) τα χρόνια υπηρεσίας των δασκάλων στην εκπαίδευση φαίνεται να επηρεάζουν την κρίση τους σχετικά με την αποτελεσματικότητα της προσφοράς της προς μάθηση ύλης συγκεντρωτικά, της χρήσης εποπτικών μέσων, της αξιολόγησης μέσω συνθετικών δημιουργικών εργασιών και ε) η προϋπηρεσία επηρεάζει την κρίση των δασκάλων σχετικά με την επάρκεια του διδακτικού υλικού της σχολικής τους μονάδας για την υλοποίηση του Α.Π. του μ.τ.Θ. σε μ.μ.ε./μ.ν.υ.