Η επίδραση των ξένων άμεσων επενδύσεων μέσω της τεχνολογικής-γνωστικής διάχυσης σε βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας

Abstract

The study seeks to determine the extent to which FDI affects the Greek economy. The central hypothesis is that the main mechanism through which FDI affects the sectoral indices of the Greek economy is the one of technological diffusion. The research is carried out for 28 sectors of the Greek economy for the period 2001-2007. The methodology applied is Data Envelopment Analysis (DEA). More specifically, the first stage of the analysis calculated the technical efficiency level of each firm operating in each sector under consideration. The study compares the technical efficiency of domestic firms to the one of Multinational enterprises’ (MNEs) and calculates the technical efficiency gap that occurs between them. The second stage of the analysis investigates the determinants of the observed technical efficiency of the first stage. This is achieved by using an econometric model which is estimated using both panel data, and cross-section analysis. The main conclusions reached by the thesis are: MNEs, in almost all sectors analyzed (28), are technically more efficient than their domestic counterparts. FDI presence in the Greek economy does not seem to affect significantly the operations of domestic companies which do not benefit from the presence of MNEs through technology and knowledge spillovers. Moreover, there is a large number of sectors where there is evidence of reverse spillovers where MNEs appear to absorb productive resources (technological and knowledge) originating from domestic companies. There is a growing need for specific steps that need to be taken in order for domestic companies to be able to exploit the presence of MNEs within the Greek economy. These are the implementation of policies that protect the functioning of the market and the improvement of the absorption capability of the economy and of the existing human capital through investments in technological and knowledge infrastructures. Finally, the main policy implications and suggestions of the study is the growth of synergies and mergers between domestic companies that will strengthen them against competition from MNEs. These mergers can potentially lead to economies of scale, greater availability of capital and a higher degree of creditworthiness. All the above will play a key role in companies that do not have the capacity to innovate in order to continue their operation given the current crisis that the Greek economy faces.

Η μελέτη επιδιώκει να καθορίσει το βαθμό που οι ΞΑΕ επηρεάζουν τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας. Κεντρική υπόθεση εργασίας της έρευνας είναι πως ο βασικός μηχανισμός μέσω του οποίου οι ΞΑΕ επιδρούν στους κλαδικούς δείκτες της ελληνικής οικονομίας είναι η τεχνολογική-γνωστική διάχυση. Η έρευνα πραγματοποιείται για 28 κλάδους της ελληνικής οικονομίας και για την περίοδο 2001-2007. Η μεθοδολογία που επιλέγεται στην παρούσα μελέτη είναι η Data Envelopment Analysis (DEA). Πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο στάδιο της ανάλυσης υπολογίζεται η τεχνική αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων του κάθε υπό εξέταση κλάδου. Πραγματοποιείται σύγκριση μεταξύ της τεχνικής αποτελεσματικότητας των εγχώριων επιχειρήσεων σε σχέση με τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις που απασχολούνται στον εκάστοτε κλάδο και υπολογίζεται το χάσμα τεχνικής αποτελεσματικότητας που παρατηρείται μεταξύ τους. Στο δεύτερο στάδιο ανάλυσης διερευνώνται οι προσδιοριστικοί παράγοντες της παρατηρηθείσας τεχνικής αποτελεσματικότητας του πρώτου σταδίου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της χρήσης οικονομετρικού υποδείγματος το οποίο εκτιμάται τόσο μέσω χρονολογικών σειρών διαστρωματικών στοιχείων, όσο και μέσω διαστρωματικής ανάλυσης. Τα βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η διδακτορική διατριβή είναι τα εξής: Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις (ΠΕ) οι οποίες δραστηριοποιούνται στην ελληνική οικονομία είναι σχεδόν σε όλους τους κλάδους που αναλύθηκαν (28) τεχνικά αποτελεσματικότερες από τις εγχώριες επιχειρήσεις. Η συμμετοχή των ΞΑΕ στην ελληνική οικονομία δε φαίνεται να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία των εγχώριων επιχειρήσεων οι οποίες δεν επωφελούνται από την παρουσία των ΠΕ κερδίζοντας σε τεχνολογία και γνώση. Επιπλέον, υπάρχει μεγάλος αριθμός κλάδων όπου όχι μόνο δεν παρατηρείται θετική τεχνολογική-γνωστική διάχυση από τις ΠΕ προς τις εγχώριες επιχειρήσεις αλλά αντίθετα οι ΠΕ εμφανίζονται να απορροφούν παραγωγικούς πόρους (τεχνολογικούς και γνωσιακούς) οι οποίοι προέρχονται από εγχώριες επιχειρήσεις. Ως κύρια μέτρα που απαιτούνται προκειμένου οι εγχώριες επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν την παρουσία των ΠΕ εντός της ελληνικής οικονομίας είναι η προάσπιση και θεσμοθέτηση πολιτικών που προστατεύουν τη λειτουργία της αγοράς, καθώς και η βελτίωση της ικανότητας απορρόφησης της οικονομίας και κυρίως του εργατικού δυναμικού μέσω βελτίωσης των τεχνολογικών και γνωσιακών υποδομών της χώρας. Τέλος, η μελέτη αναδεικνύει ως βασικές προτάσεις πολιτικής τις συνέργειες και τις συγχωνεύσεις εγχώριων επιχειρήσεων οι οποίες θα τις ενδυναμώνουν έναντι του ανταγωνισμού από τις ΠΕ. Οι ενδεχόμενες συγχωνεύσεις των εγχώριων επιχειρήσεων πιθανόν να οδηγήσουν σε οικονομίες κλίμακας, μεγαλύτερη διαθεσιμότητα κεφαλαίων και μεγαλύτερη πιστοληπτική ικανότητα. Τα παραπάνω θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο σε επιχειρήσεις που δεν καινοτομούν προκειμένου αυτές να συνεχίσουν να λειτουργούν δεδομένων των συνθηκών που υπάρχουν επί του παρόντος στην ελληνική οικονομία.