Οι Ευρωεκλογές στην Ελλάδα

Abstract

The main aim of the dissertation of Dr. Eftichia Teperoglou is an analytical and systematic approach of the European Parliament Elections in Greece from 1981 to 2004. The original second-order elections model, which has been introduced by Reif & Schmitt (1980) in the aftermath of the first EP election of 1979, and its recent supplementary features and adaptations lie at the centre of the theoretical framework of this dissertation. It reviews and presents in a comprehensive and detailed way the existing literature of the theories of “high and low stimulus” elections. For each European Parliament Election in Greece is presented its political climate with references to the respective European background and EU decision-making. The views of Greeks towards various aspects of the Greek membership at the European Union are illustrated. Furthermore, detailed aspects of the electoral campaign (issues, slogans of the parties, debates, newspaper coverage) are documented. At the core of the analysis of this dissertation is the definition and analysis of the behaviour of the Greek electorate in EP elections, compared to the national contests. The hypotheses of the second-order elections model are tested for the Greek case, both at aggregate and individual level. The “party size” dimension and turnout rates are analyzed. These hypotheses are interrelated with the function of the electoral cycle of the national elections. In order to meet its goals, for the voters’ perspective, at the dissertation various research sources are elaborated, such as the Eurobarometer series, various Greek opinion polls, exit polls and for the first time also the data of the Greek European Election Study (EES) are presented. Special attention is given to the study of abstention at the European Parliament Elections and the Greek MEPs are presented. Moreover, it is also evident a comparative perspective, as various aspects of the European Parliament Elections across the EU countries are addressed over time.The main conclusion which derives from the application of the second-order elections model is that the basic assumptions and predictions of the model are more evident at the European contests of the 1990s. Therefore, the behaviour of the Greek electorate is not homogeneous over time and the European Parliament Elections in Greece are not always treated as low stimulus contests.

Βασικός στόχος της διδακτορικής διατριβής της Τεπέρογλου Ευτυχίας είναι να αναδείξει μια λεπτομερή και συστηματική προσέγγιση των ελληνικών Ευρωεκλογών από το 1981 έως και το 2004 με άξονα κυρίως το μοντέλο των «εθνικών εκλογών δεύτερης τάξης» (national second order elections model, K.Reif & H.Schmitt, 1980). Το ερευνητικό πεδίο και το αντίστοιχο μεθοδολογικό πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής ορίζεται από την αναλυτική παρουσίαση όλης της υπάρχουσας διεθνούς βιβλιογραφίας αναφορικά με τις εκλογές που δεν αφορούν την ανάδειξη της κυβερνητικής εξουσίας, πρόκειται δηλαδή για αναμετρήσεις «ήσσονος σημασίας» ή «δεύτερης τάξης». Στη διατριβή παρουσιάζεται μια ενδελεχής και διαχρονική μελέτη της εκλογικής συμπεριφοράς των Ελλήνων ψηφοφόρων στις Ευρωεκλογές. Περιγράφεται για κάθε αναμέτρηση το γενικό πολιτικό πλαίσιο με αναφορά κυρίως στα ευρωπαϊκά τεκτενόμενα. Αναλύεται διαχρονικά η στάση της ελληνικής κοινής γνώμης σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπρόσθετα, παρουσιάζεται μια εκτενής επισκόπηση της προεκλογικής περιόδου (διακυβεύματα, προεκλογικά μηνύματα κομμάτων, κάλυψη της αναμέτρησης από τον έντυπο τύπο) κάθε αναμέτρησης από το 1981 έως και το 2004 με αναφορές και σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Στον πυρήνα του επιστημονικού ενδιαφέροντος τίθενται τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών στην Ελλάδα και οριοθετούνται οι αποκλίσεις και συγκλίσεις του μοντέλου των «εκλογών δεύτερης τάξης» στην ελληνική περίπτωση. Αναλύεται η ψήφος με βάση κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά και χρησιμοποιείται η μεταβλητή του εκλογικού κύκλου των βουλευτικών εκλογών ως προσδιοριστική μεταβλητή της εκλογικής συμπεριφοράς. Χρησιμοποιούνται έρευνες κοινής γνώμης, δημοσκοπήσεις εξόδου, Ευρωβαρόμετρα, πρωτογενή αποτελέσματα από τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα European Election Study (EES). Παράλληλα εντοπίζεται και μια συγκριτική διάσταση με αντίστοιχες αναμετρήσεις στα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην περίπτωση των Ευρωεκλογών του 2004 επιλέχθηκε η εκτενής ανάλυση του αποτελέσματος και για τα 27 κράτη μέλη. Ειδική έμφαση δίνεται στη μελέτη του φαινομένου της αποχής στις Ευρωεκλογές και παρουσιάζονται οι Έλληνες Ευρωβουλευτές.Από την εφαρμογή του μοντέλου σε όλες τις ελληνικές Ευρωεκλογές, προκύπτει ότι οι αναμετρήσεις της δεκαετίας του ’90 φέρουν με μεγαλύτερη σαφήνεια χαρακτηριστικά εκλογών «δεύτερης τάξης». Στις υπόλοιπες Ευρωεκλογές διαπιστώνεται κυρίως μια «περιπλανώμενη ψήφος εκλογών δεύτερης τάξης», η οποία λειτουργεί και ως υποκατάστατο είτε απλά ως μια μερικώς διαφορετική εκδοχή της βουλευτικής ψήφου. Δεν οριοθετείται με σαφήνεια ένα διακριτό πρότυπο εκλογικής συμπεριφοράς και αντιθέτως, διαπιστώνεται ένα είδος ιδιότυπης σύζευξης με γνωρίσματα «εκλογών πρώτης τάξης». Επομένως, μπορεί οι Ευρωεκλογές να χαρακτηρίζονται ως αναμετρήσεις «δεύτερης τάξης», ωστόσο παράλληλα, όπως προκύπτει από τη διατριβή, αποτελούν «μείζονος σημασίας» αναμετρήσεις ως αυτοτελές πεδίο έρευνας της πολιτικής και εκλογικής συμπεριφοράς.