Νοσηλευτικό προσωπικό στα κέντρα υγείας της Κρήτης: ανάλυση εργασίας και εκτίμηση αναγκών

Abstract

Introduction: The present action research study was conducted to contribute to primary health care (PHC) planning within the 7th Regional Health System of Crete. The methods “job analysis” and “needs assessment” were used, as suggested by the international literature for effective human resource management. Aim: To describe nursing practice in regards to roles, clinical tasks, responsibilities and to explore continuing education (CE) needs, on-the-job training and professional development of nursing staff employed in primary health care centers (PHCCs) of Crete, as well as to formulate recommendations. Targets: 1) To describe demographic characteristics, individual abilities and job performance of nursing staff employed in PHCCs of the 7th Regional Health System of Crete. 2) To explore duties and responsibilities (roles, clinical tasks and scope of practice) in terms of frequency and self-assessed competence based on educational preparation (2 year vs. 3 or 4- year degree) and professional category. 3) To explore the applicability of a standardized, international tool assessing on-the-job training needs in Greek PHC settings, following translation, cultural adaptation and validation. 4) To assess attitudes and perceptions of nursing staff in regards to CE and on-the-job training. 5) To assess CE needs according to educational preparation and professional category. 6) To explore professional development needs (administrativesupportive, technical-resources, organizational). 7) To formulate recommendations and measures that would lead to improved PHC nursing care throughout PHCCs in Crete. Subjects and methods: Target population was all nursing staff (registered nurses, midwives, health visitors and and licensed practical nurses) of all 14 PHCCs and 121 Satellite Clinics of the 7th Regional Health System of Crete. Data collection was completed in two phases. During phase 1, the original, validated questionnaire “Assessment of Nursing Practices and Needs in Primary Health Care” was used and 92 completed questionnaires were returned. During phase 2, the translated, culturally adapted and validated tool “Training Needs Assessment” was used and 55 questionnaires were completed and returned. Data from both phases were analyzed statistically, according to educational preparation (group A=2-year degree graduates, group B=3 or 4- year degree graduates) and professional category, as well as qualitatively, according to the content analysis method. 17 Results: There were serious understaffing (49.5% vacancy rates) and skill mix issues in all rural units, with licensed practical nurses (LPNs) being the most numerous (41.3%), in contrast to health visitors (5.4%). In regards to everyday practice, there were no statistically significant differences among nursing professionals according to educational level or category. Only exceptions were the counseling role which was assumed less frequently by LPNs (p=0.01), the teaching role which was assumed more frequently by midwives and health visitors (p=0.03) and obtaining a patient’s health history which was undertaken less frequently by RNs and LPNs (p=0.04). Holders of a nursing specialty certification differed in terms of the frequency of counseling (p=0.04), assessment of risk factors (p=0.04) and home care visits (p=0.02). The most important recruitment incentives were the unit’s reputation (73.9%) and residence (71.7%) or origin (65.2%) from the unit’s catchment area. The most important reasons for dissatisfaction were the lack of opportunities for professional development (65.2%) and lack of everyday support (62%). Deficits in human resources (53.6%) and equipment-supplies (36.2%) were reported as major obstacles in job performance. Professional development opportunities were very limited, fragmented and offered mostly off-site. Although the majority of staff had a positive attitude towards CE, family obligations, distance of CE site and lack of free time were identified as primary barriers. Inability to speak English, lack of basic computer skills or facilities and absence of professional guidance were all implied hindering factors. Self-assessed competence from both study phases was high, regardless of educational level or position held. Exception were midwives who in comparison to RNs exhibited higher competence in select activities, such as “gaining access to literature related to clinical work” (p=0.019), “statistically analyzing own data” (p=0.052) and “undertaking health promotion activities” (p=0.01). In terms of importance of assigned tasks , there were no significant differences between group A and B, except of the following two tasks rated as more important by group B: “communicating with patients face-to-face” (p=0.034) and “undertaking health promotion activities” (p=0.043). Last, job importance and level of performance for research/audit activities differed according to professional category (p=0.039 and p=0.001, respectively). During phase 1, the top 3 training priorities included “emergency services”, “screening programs”, “prevention-health promotion” and “ethics”. Individual ability to use a computer, roles and responsibilities assumed and the scope of nursing practice were significantly related to priority level assigned to specific training needs. ...

Εισαγωγή: Στα πλαίσια επιχειρησιακού σχεδιασμού της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης, εκπονήθηκε η παρούσα περιγραφική, διερευνητική μελέτη (action research) προκειμένου να συμβάλει στο στρατηγικό σχεδιασμό πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ). Χρησιμοποιήθηκαν οι μέθοδοι «ανάλυση εργασίας» και «εκτίμηση αναγκών» όπως αυτές προτείνονται για την αποτελεσματική διαχείριση ανθρώπινων πόρων. Σκοπός: Η περιγραφή και διερεύνηση της νοσηλευτικής πρακτικής (νοσηλευτικού έργου) όσον αφορά στους ρόλους, στις κλινικές πράξεις, αρμοδιότητες και στις ανάγκες συνεχιζόμενης εκπαίδευσης (ΣΕ), κατάρτισης, και επαγγελματικής εξέλιξης του νοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται στα Κέντρα Υγείας (ΚΥ) και Περιφερειακά Ιατρεία (ΠΙ) της υγειονομικής περιφέρειας Κρήτης, καθώς και η διατύπωση αντίστοιχων προτάσεων για το στρατηγικό σχεδιασμό πρωτοβάθμιας νοσηλευτικής φροντίδας στην Κρήτη. Στόχοι της μελέτης ήταν: 1) Να περιγράψει τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, τις ατομικές ικανότητες και τις επιδόσεις του νοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται στα ΚΥ/ΠΙ της υγειονομικής περιφέρειας Κρήτης. 2) Να διερευνήσει τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις εργασίας (ρόλους, κλινικές πράξεις και αρμοδιότητες) ως προς την συχνότητα και την αυτοεκτιμώμενη δεξιότητα με την οποία εκτελούνται ανάλογα με την κατηγορία εκπαίδευσης (ΔΕ ή ΤΕ) και το πτυχίο ειδικότητας. 3) Να διερευνήσει την ύπαρξη σταθμισμένου και διεθνώς αποδεκτού εργαλείου για την εκτίμηση αναγκών κατάρτισης στην ΠΦΥ, το οποίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί στο ελληνικό περιβάλλον μετά από διαδικασία μετάφρασης, πολιτισμικής προσαρμογής και στάθμισης. 4) Να εξετάσει τις στάσεις και τις απόψεις του νοσηλευτικού προσωπικού σχετικά με την ΣΕ και κατάρτιση στην εργασία. 5) Να εκτιμήσει τις ανάγκες ΣΕ και κατάρτισης ανάλογα με την κατηγορία εκπαίδευσης και το πτυχίο ειδικότητας. 6) Να καταγράψει άλλες ανάγκες επαγγελματικής εξέλιξης (διοικητικές- υποστηρικτικές, υλικοτεχνικές, θεσμικές). 7) Να διατυπώσει προτάσεις και μέτρα που η εφαρμογή τους θα οδηγούσε στην παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών πρωτοβάθμιας νοσηλευτικής φροντίδας στα ΚΥ της υγειονομικής περιφέρειας Κρήτης. Πληθυσμός μελέτης και μέθοδοι: Πληθυσμό-στόχο αποτέλεσε όλο το νοσηλευτικό προσωπικό (νοσηλευτές-ΤΕ, μαίες-ΤΕ, επισκέπτες υγείας-ΤΕ, και βοηθοί νοσηλευτών-ΔΕ) των 14 ΚΥ και των υπαγόμενων σε αυτά ΠΙ της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης. 13 Η συλλογή των στοιχείων έγινε σε δύο χρονικές φάσεις. Κατά την α΄ φάση, χρησιμοποιήθηκε το πρωτότυπο, σταθμισμένο ερωτηματολόγιο «Εκτίμηση νοσηλευτικών πρακτικών και αναγκών στην ΠΦΥ» και επιστράφηκαν συμπληρωμένα 92 ερωτηματολόγια. Κατά τη β΄ φάση, χρησιμοποιήθηκε το μεταφρασμένο, πολιτισμικά προσαρμοσμένο, και σταθμισμένο ερωτηματολόγιο «Εκτίμηση αναγκών κατάρτισης», το οποίο και συμπληρώθηκε από 55 άτομα. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και από τις δύο φάσεις αναλύθηκαν στατιστικά ανά κατηγορία εκπαίδευσης (ομάδα Α=πτυχιούχοι ΔΕ, ομάδα Β=πτυχιούχοι ΤΕ) και θέση εργασίας-ειδικότητα (ομάδα Γ=νοσηλευτές ΤΕ+ΔΕ, ομάδα Δ=μαίες+επισκέπτες υγείας), καθώς επίσης και ποιοτικά, με τη μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου. Αποτελέσματα: Παρατηρήθηκε σοβαρή υποστελέχωση (49,5% κενές οργανικές θέσεις) και έντονη ανισοκατανομή στη σύνθεση στελέχωσης, με τους βοηθούς νοσηλευτές να αποτελούν την πλέον πολυάριθμη κατηγορία (41,3%), σε αντίθεση με τους επισκέπτες υγείας (5,4%). Ως προς την καθημερινά εκτελούμενη εργασία, δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση, ανάλογα με τη κατηγορία εκπαίδευσης και τη θέση εργασίας-ειδικότητα. Εξαίρεση αποτέλεσε ο συμβουλευτικός ρόλος, τον οποίο οι βοηθοί νοσηλευτών αναλάμβαναν λιγότερο συχνά (p=0,01), ο εκπαιδευτικός ρόλος, τον οποίο αναλάμβαναν συχνότερα οι μαίες και οι επισκέπτες υγείας (p=0,03), και η λήψη ιστορικού η οποία γινόταν λιγότερο συχνά από τους νοσηλευτές ΤΕ και ΔΕ (p=0,04). Οι κάτοχοι κλινικού τίτλου νοσηλευτικής ή μαιευτικής ειδικότητας διαφοροποιούνταν σε σχέση με το υπόλοιπο προσωπικό ως προς την συχνότητα άσκησης συμβουλευτικού ρόλου (p=0,04), την αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου (p=0,04), και την κατ’οίκον νοσηλεία (p=0,02). Κυριότερα κίνητρα προσέλκυσης στην ΠΦΥ αποτελούσαν η καλή φήμη της μονάδας (73,9%) και η διαμονή (71,7%) ή καταγωγή (65,2%) από την περιοχή στην οποία εδρεύει το ΚΥ ή ΠΙ. Οι σημανικότεροι λόγοι δυσαρέσκειας από το εργασιακό περιβάλλον ήταν οι περιορισμένες ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη (65,2%) και η έλλειψη υποστήριξης (62%). Βασικές δυσκολίες στην καθημερινή εργασία ήταν οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό (53,6%) και σε υλικοτεχνική υποδομή (36,2%). ..