Μελέτη των λειτουργικών διαταραχών του πεπτικού συστήματος στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

Abstract

Background: Functional gastrointestinal disorders (FGIDs) constitute an enigmatic disease’s group of unknown organic explanation. They are characterized as psychological disturbances and many doctors do not accept their existence or are negative toward patients with such symptoms. The FGIDs are presented with high frequency in the general population and in surgeries of general medicine. The absence of a known organic mechanism makes the use of diagnostic criteria and questionnaires inevitable. These illnesses have not been studied extensively in Greece and more specifically in the Primary Health Care (PHC). Aim: The aim of this thesis was to investigate FGIDs in PHC centres of rural regions of Crete. Main objective of this thesis was to investigate Irritable Bowel Syndrome (IBS) and Functional Dyspepsia (FD) in PHC units. The study also sought to explore issues of applicability of international diagnostic criteria in the Greek patients and to reveal whether the diseases are influencing the quality of life of patients. Subjects and methods: In this study 4 Health Care Centers and one surgery participated, 3 in rural regions: Anogeia, Perama, Spili and two in a semi-urban regions: Neapolis and Archanes surgery. The population of responsibility of the PHC units was 40081 individuals according to the national consensus of 1991. The first part of the thesis consisted of a retrospective study of all files electronic and printed of the years 1996 to 2000 (4 years). All patients over 15, with the diagnosis of IBS, dyspepsia, Inflammatory Bowel Diseases, acute gastroenteritis and celiac disease were recorded. All patients that had been diagnosed as IBS were invited to a home structured interview. The diagnostic criteria of Manning’s and Rome II, a tool of diagnosis for dyspepsia that was translated and validated into Greek, for the purposes of this study, and existing Greek questionnaire for the diagnosis of IBS, were used for the interview. The general questionnaire of the quality of life, SF-36 was also applied. The quality of life of IBS patients from this group was compared with patients and no patients of IBS from Sweden. Results: IBS and dyspepsia were found to be presented in smaller frequencies than the reported in international studies (1/1000 patients-years and 2.7/1000 patients-years respectively). One hundred and forty six patients were identified with the diagnosis of IBS. Sixty-Seven out of them participated in the structured interview. The criteria of Manning were fulfilled by 69% of patients while the criteria Rome II by 32% and questions matching the Rome III by 16% of the patients. The agreement of criteria Rome III with the criteria of Manning was poor (k=0.25) while with Rome II was moderate (k=0.51). Symptoms from upper gastrointestinal tract without known ulcer or other gastric problem, were found in 394 patients, only 48 (12.2%) of them had been recorded as dyspepsia by the primary care doctors. The questionnaire for the identification of dyspepsia in the general population (IDGP) was reliably translated and validated into Greek. The quality of life of Greek patients with IBS was found to be more influenced when compared to patients and controls from Sweden. Conclusion: The FGIDs are frequent in PHC in Greece but in smaller degree than that reported in the international bibliography. Doctors in PHC do not appear to use internationaly accepted diagnostic criteria and the agreement between the various criteria and questionnaires of diagnosis, was found low, marking in this way the need for less complex criteria and questionnaires in PHC. The questionnaire that was translated and validated into Greek for the purposes of this study and the difficulties that were recognized in the registration of FGIDs are expected to contribute in the research that ought to follow this dissertation.

Εισαγωγή: Οι λειτουργικές διαταραχές του πεπτικού συστήματος (Λ∆Π) αποτελούν μια αινιγματική ομάδα νόσων αγνώστου οργανικής αιτιολογίας. Χαρακτηρίζονται από πολλούς γιατρούς ως ψυχολογικές διαταραχές ενώ μερικοί δεν αποδέχονται την ύπαρξη τους ή είναι αρνητικοί απέναντι στους ασθενείς με τέτοια συμπτώματα. Οι Λ∆Π εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα στο γενικό πληθυσμό και σε ιατρεία γενικής ιατρικής. Η απουσία ενός εξακριβωμένου παθοφυσιολογικού μηχανισμού κάνει τη χρήση διαγνωστικών κριτηρίων και ερωτηματολογίων επιβεβλημένη. Οι νόσοι αυτές δεν έχουν μελετηθεί εκτεταμένα στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ). Σκοπός: Σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν να διερευνήσει τις Λ∆Π σε Κέντρα Υγείας (ΚΥ) αγροτικών περιοχών της Κρήτης. Βασικός στόχος της ήταν να εκτιμηθεί η συχνότητα εμφάνισης του Συνδρόμου Ευερεθίστου Εντέρου (ΣΕΕ) και της Λειτουργικής ∆υσπεψίας (Λ∆) σε μονάδες ΠΦΥ. Επίσης στους στόχους της μελέτης, ήταν να διερευνηθεί η δυνατότητα εφαρμογής διεθνών διαγνωστικών κριτηρίων στους Έλληνες ασθενείς και τέλος να ελεγχθεί εάν επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των πασχόντων με ΣΕΕ. Πληθυσμός και μέθοδοι: Στη μελέτη συμμετείχαν 4 ΚΥ, 3 αγροτικών περιοχών: Ανωγείων, Περάματος, Σπηλίου και ένα ημιαστικής περιοχής, της Νεάπολης. Επίσης συμμετείχε και το περιφερειακό ιατρείο (ΠΙ) Αρχανών. Ο πληθυσμός ευθύνης των μονάδων αυτών ήταν 40081 άτομα σύμφωνα με την απογραφή του 1991. Στην πρώτη φάση της μελέτης έγινε αναδρομικός έλεγχος όλων των αρχείων, ηλεκτρονικών και έντυπων, για τα έτη 1996 έως 2000 (4έτη) και καταγράφηκαν όσοι ασθενείς είχαν διαγνωστεί με ΣΕΕ, δυσπεψία, φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, οξεία γαστρεντερίτιδα και κοιλιοκάκη, άνω των 15 ετών. Στη συνέχεια, οι ασθενείς με τη διάγνωση του ΣΕΕ, κλίθηκαν σε δομημένη συνέντευξη. Για τη συνέντευξη χρησιμοποιήθηκαν τα κριτήρια διάγνωσης Manning και Ρώμης ΙΙ, ένα εργαλείο διάγνωσης για τη δυσπεψία που σταθμίστηκε για το σκοπό αυτό και ένα ελληνικό ερωτηματολόγιο για τη διάγνωση του ΣΕΕ. Χρησιμοποιήθηκε επίσης το ερωτηματολόγιο εκτίμησης της ποιότητας ζωής SF-36. Ασθενείς με ΣΕΕ από αυτή τη μελέτη συγκρίθηκαν με ομάδα πασχόντων και μη πασχόντων με ΣΕΕ από τη Σουηδία, ως προς την ποιότητα ζωής τους. Αποτελέσματα: Το ΣΕΕ και η δυσπεψία βρέθηκαν να εμφανίζονται σε μικρότερη συχνότητα από ότι αναφέρεται σε διεθνείς μελέτες (1/1000 άτομα έτη και 2.7/1000 άτομα έτη αντίστοιχα). Εντοπίστηκαν 146 ασθενείς με τη διάγνωση του ΣΕΕ. Από αυτούς 67 συμμετείχαν στη δομημένη συνέντευξη. Τα κριτήρια Manning πληρούνταν από 69% των ασθενών ενώ τα κριτήρια Ρώμης ΙΙ 32% και τροποποιημένες ερωτήσεις για τα Ρώμης ΙΙΙ 16%. Η συμφωνία των ερωτήσεων Ρώμης ΙΙΙ με τα κριτήρια Manning ήταν φτωχή (κ=0.25) ενώ με τα Ρώμης ΙΙ ήταν μέτρια (κ=0.51). Συμπτώματα από το ανώτερο γαστρεντερικό, χωρίς γνωστό έλκος ή άλλο πρόβλημα στο επιγάστριο, είχαν 394 ασθενείς, από τους οποίους μόνο 48 (12.2%) είχαν καταγραφεί ως δυσπεπτικοί από τους γιατρούς ΠΦΥ. Για τις ανάγκες της μελέτης το ερωτηματολόγιο για τη διάγνωσης της δυσπεψίας στο γενικό πληθυσμό μεταφράστηκε και σταθμίστηκε στα Ελληνικά. Η ποιότητα ζωής των ασθενών με ΣΕΕ βρέθηκε επηρεασμένη σε σχέση με ομάδα ελέγχου μη πασχόντων και σε σχέση με ασθενείς με ΣΕΕ από τη Σουηδία. Συμπεράσματα: Οι Λ∆Π είναι συχνές στην ΠΦΥ στην Ελλάδα αλλά σε μικρότερο βαθμό από αυτόν που αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία. Οι γιατροί ΠΦΥ δε φαίνεται να χρησιμοποιούν τα διεθνώς συμφωνημένα διαγνωστικά κριτήρια και η συμφωνία μεταξύ των διαφόρων κριτηρίων και ερωτηματολογίων διάγνωσης βρέθηκε να είναι χαμηλή, αναδεικνύοντας την ανάγκη για χρήση λιγότερο πολύπλοκων κριτηρίων και ερωτηματολογίων στην ΠΦΥ. Το ερωτηματολόγιο που σταθμίστηκε στο πλαίσιο αυτής της μελέτης και οι δυσκολίες στην καταγραφή των Λ∆Π αναμένεται να συνεισφέρουν στην έρευνα που πρέπει να ακολουθήσει την παρούσα διδακτορική διατριβή.

Contexte: Les maladies fonctionnelles du système digestif constituent un groupe énigmatique de maladies inconnues de raison organique. Elles sont caractérisées par de nombreux médecins comme maladies de substrat psychologique. Certains n'acceptent pas leur existence ou sont négatifs face à les patients avec ces symptômes. Les maladies fonctionnelles du système digestif sont très fréquentes à la population générale et aux cabinets de médecin général. L'absence du mécanisme organique vérifié impose l’usage de critères diagnostiques et de questionnaires. Les maladies n'ont pas été étudiées en Grèce et plus spécialement au premier degré de soin de santé. But: But de la thèse de doctorat était l’étude des maladies fonctionnelles du système digestif à des centres de santé (CS) de régions rurales de Crète. L’objectif de la thèse était l’appréciation de la fréquence d'apparition du syndrome du colon irritable (SCI) et de l'indigestion fonctionnelle à des unités du premier degré de santé. De plus, l’objectif de l'étude était d’appliquer des critères diagnostiques internationaux aux malades Grecs et enfin de contrôler la qualité de vie des malades. Population et méthods: 4 centres de santé ont participé à l'étude de 3 régions rurales : Anogeia, Perama, Spili et deux centres de région suburbaine : Neapolis, Archanes. La population de la responsabilité était 40000 individus conformément à l'inventaire de 1991. À la première phase de l'étude on a contrôlé rétroactivement toutes les archives électroniques et imprimées pendant les années 1996-2000 (4 ans) et on a enregistré tous les patients (avant 15 ) qui avaient été diagnostiqués de souffrir par l’IBS, l’indigestion, les maladies inflammatoires de l'intestin, la gastro-entérite aiguë et la maladie coeliaque. Pendant l'interview on a utilisé les critères de diagnostic de Manning et de Rome II, un outil de diagnostic pour l'indigestion à la population générale (IDGP) qui a été évaluée dans cet objectif et un outil Grec pour le SCI. On a utilisé également le questionnaire d'estimation de la qualité de vie SF-36. La qualité de vie des patients Grec a était comparé avec celle-ci des patients et des contrôles de non souffrants de SCI Suédois. Résultats: Le SCI et l'indigestion étaient moins fréquents que la fréquence mentionnée aux études internationales (1/1000 individus années et 2.7/1000 individus années respectivement). 146 patients avaient le diagnostic du SCI· 67 patients ont participé à l’interview. Les critères Manning ont remplis par 69% des patients tandis que les critères de Rome II et III par 32% et de 16% respectivement. L'accord des critères de Rome III avec les critères Manning était pauvre ([k]=0.25) tandis qu'avec les critères de Rome II était moyen ([k]=0.51). 394 patients avaient des symptômes du système gastro-intestinal supérieur sans ulcère connu ou autre problème à l’épigastre, seulement 48 (12.2%) avaient été enregistrés en tant de dyspepsie par les ces médecins. L’outil IDGP a été traduit et validé en Grec. La qualité de la vie des patients avec SCI s’est influencée par rapport le groupe de contrôle de non souffrants de SCI et en association les patients de Suède. Interprétation: Les maladies fonctionnelles du système digestif sont moins fréquentes au premier degré de soin de santé en Grèce que dans la bibliographie internationale. Les médecins du premier degré de soin de santé en Grèce n’utilisent pas des critères diagnostiques internationaux. On a trouve que l'accord entre les divers critères et questionnaires du diagnostic était bas montrant qu’il y a le besoin de critères et des questionnaires les moins complexes. On attend que le questionnaire qui a été validé en Grec et les difficultés pendant l'enregistrement des maladies fonctionnelles du système digestif, contribueront la recherche possible suivantes.