Το πρόγραμμα της λεκτικής αυτοκαθοδήγησης και αυτορρύθμισης για την ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας αλλόφωνων μαθητών ενός διαπολιτισμικού σχολείου

Abstract

Με την έρευνα αυτή εξετάζεται η «σχολική βελτίωση» των μαθητών Διαπολιτισμικού Σχολείου, ως προς την αναγνωστική ικανότητα στο γλωσσικό μάθημα των Ελληνικών, με την εφαρμογή ενός προγράμματος στρατηγικών αυτοκαθοδήγησης και αυτορρύθμισης και συγχρόνως με τη συμπαράσταση και συνεργασία δασκάλου- μαθητή - γονέων. Με τη μελέτη αυτή επιχειρείται, επίσης, να διερευνηθεί κατά πόσον η εφαρμογή του μοντέλου αυτοκαθοδήγησης και αυτορρύθμισης επηρεάζει την αναγνωστική ικανότητα των μαθητών έναντι του παραδοσιακού τρόπου μάθησης, σε σχέση με την ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας κατά τη μαθησιακή διαδικασία, αλλά και σε σχέση με τους δείκτες: γνωστικές δεξιότητες, εξέλιξη ικανοτήτων, γενική σχολική εικόνα του μαθητή μέσα στη σχολική τάξη και συνολική εκτίμηση της σχολικής επίδοσης του μαθητή, έτσι όπως αυτά προκύπτουν από τη δέσμευση των μαθητών για μια σειρά προγραμματισμένων συναντήσεων για «το διάλογο προόδου» με τη συμμετοχή και τη συνεργασία δασκάλων, γονέων και μαθητών. Η βασική προβληματική και ο αρχικός στόχος της έρευνας οδήγησαν στη διατύπωση της γενικής ερευνητικής υπόθεσης, σύμφωνα με την οποία επιχειρείται να προσδιοριστεί η πιθανή διαφορά στην επίδοση των μαθητών (ως προς την αναγνωστική ικανότητα) σε δύο συνθήκες: α) όταν ακολουθούν ένα πρόγραμμα μάθησης με τη χρήση στρατηγικών αυτοκαθοδήγησης στο σχολείο και στο σπίτι και παράλληλα δεσμεύονται με προγραμματισμένες συναντήσεις αυτοαξιολόγησης και συνεργασίας δασκάλου - μαθητή - γονέων και β) όταν διδάσκονται με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας. Η συγκεκριμένη διδακτική προσέγγιση με τη χρήση των δύο παραμέτρων αναμένεται να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις εκείνες, ώστε η μάθηση να είναι πιο αποτελεσματική και, κατά συνέπεια, οι μαθητές να μπορούν να βελτιώνουν σημαντικά τη σχολική τους επίδοση, σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς τρόπους μάθησης και συνεργασίας. Αναμένεται, επίσης, το πρόγραμμα αυτοκαθοδήγησης να λειτουργήσει αντισταθμιστικά στη μάθηση των παιδιών που προέρχονται από πιο περιορισμένα σε μορφωτικά ερεθίσματα περιβάλλοντα (επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων), αλλά και να βελτιώσει τις στάσεις των παιδιών απέναντι στην μαθησιακή διαδικασία. Από την ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας επιβεβαιώθηκε η γενική μας υπόθεση, σύμφωνα με την οποία η πειραματική ομάδα, η οποία ακολούθησε το πρόγραμμα μάθησης με τη χρήση στρατηγικών αυτοκαθοδήγησης, αυτορρύθμισης και των συνεργασιών, παρουσίασε υψηλότερες επιδόσεις στην αναγνωστική ικανότητα από την ομάδα ελέγχου, με στατιστικά σημαντικές διαφορές. Ειδικότερα, οι μεγαλύτερες βελτιώσεις στην επίδοση των μαθητών προέκυψαν στην πειραματική ομάδα και αφορούν το δείκτη «γενική σχολική εικόνα του μαθητή», με τα επιμέρους κριτήρια: καθημερινές παρουσίες, ικανότητα συνεργασίας, σπιτικά του καθήκοντα, ετοιμασία της σχολικής τσάντας. Επίσης, υπάρχει συνάφεια μεταξύ των αποτελεσμάτων του τεστ αναγνωστικής ικανότητας ΤΑΦΑ, του προγράμματος LUS, που εξετάζει την ανάπτυξη της γλωσσικής ικανότητας, και των ερωτηματολογίων που προέκυψαν από το θεσμό των προγραμματισμένων εκπαιδευτικών συναντήσεων συνεργασίας με μαθητές - δασκάλους - γονείς. Συνεπώς, τα ερευνητικά δεδομένα της παρούσης μελέτης υπαγορεύουν την άμεση ένταξη των υποχρεωτικών προγραμματισμένων συναντήσεων για συνεργασία δασκάλων - μαθητών - γονέων, με στόχο την ενθάρρυνση του μαθητή για αυτοαξιολόγηση και τη χρήση στρατηγικών αυτοκαθοδήγησης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Έτσι, δρομολογείται μια αλλαγή προσανατολισμού της εκπαιδευτικής σκέψης από την παραδοσιακή διδασκαλία στις σύγχρονες απόψεις για τις μεθόδους αυτοκαθοδήγησης, αυτορρύθμισης και αυτοκαταγραφής των μαθητών σε συνεργασία με τους γονείς και τους δασκάλους τους. Τα εμφανή αποτελέσματα στη βελτίωση της αναγνωστικής ικανότητας του ερευνητικού μας δείγματος επιτρέπουν τη γενίκευση των ερευνητικών αυτών πορισμάτων σε άλλες πλευρές της ευρύτερης εκπαιδευτικής διαδικασίας στο χώρο του σχολείου, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ένα νέο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της συνολική πορείας του ανοίγματος της εκπαίδευσης στην κοινωνία.