Αντιληπτική προσέγγιση του αστικού χώρου: Έρευνα για το κέντρο της Θεσσαλονίκης

Abstract

This work, aims at a contribution to the research concerning the perception, cognition and meanings related to the urban space. More specifically, the research aims at an approach of the mental images of the inhabitants of Thessaloniki, and especially how these people consider the centre of their city, whether such a meaning exists for them, what they think of it, how they describe it, and what is the semantization of this place for the everyday users, without any consideration of the "experts" opinions. In consequence, the scope of the environmental social psychology with its holistic and interdisciplinary approach has been considered as the proper point of view for our research, concerning the interactions of people with their environment. Therefore, the first part of this study refers to related subjects -both theoretical and applied- concerning environmental cognition, mental maps and images, the meanings related to these images, urban semiotics, and also some elements concerning the centre of Thessaloniki, in order to establish a frame of reference for our research. (abstract truncated)

Η ερευνητική αυτή εργασία, αποσκοπεί σε μια συνεισφορά στην έρευνα που αφορά την αντίληψη και τη σημασιολογική φόρτιση του αστικού χώρου. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα αποβλέπει στην προσέγγιση των νοητικών εικόνων που έχουν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, και ειδικότερα το πώς οι κάτοικοι θεωρούν το κέντρο της πόλης τους, το αν υπάρχει τέτοια έννοια γι' αυτούς, τι σκέφτονται γι' αυτό, πώς το περιγράφουν, καθώς και ποια είναι η σημασιολογική φόρτιση του χώρου για τους χρήστες, πέρα από τις σχετικές απόψεις και αντιλήψεις ειδικών επιστημόνων ή της διοίκησης. Κατά συνέπεια, το πρίσμα της περιβαλλοντικής κοινωνικής ψυχολογίας, με τη σφαιρική και διεπιστημονική της προσέγγιση, κρίνεται σαν δόκιμο πρίσμα για την παρούσα έρευνα, εφόσον επικεντρώνεται στις αλληλεπιδράσεις των ανθρώπων με τον χώρο που τους περιβάλλει. Έτσι, το πρώτο μέρος της εργασίας αναφέρεται σε σχετικές μελέτες, τόσο θεωρητικές όσο κι εφαρμοσμένες, που αφορούν την περιβαλλοντική αντίληψη, τις νοητικές εικόνες και χάρτες, τις σημασίες που σχετίζονται μ' αυτά, καθώς και κάποια στοιχεία για την πόλη και το κέντρο της Θεσσαλονίκης, με σκοπό τον καθορισμό του επιπέδου αναφοράς της εργασίας. Το δεύτερα μέρος, συνίσταται από την επί τόπου έρευνα που έγινε στη Θεσσαλονίκη, και αφορά τις αντιλήψεις των κατοίκων για το κέντρο της πόλης τους. Προτάσσεται μια αναλυτική παρουσίαση των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν με συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια και σκίτσα-χάρτες, με θεώρηση, τόσο των ποσοτικών όσο και των ποιοτικών δεδομένων, δίνοντας έμφαση στις υποκειμενικές θεωρήσεις και σημασιολογικές φορτίσεις. Μεταξύ των άλλων, διερευνάται και η υποκειμενική εκτίμηση της τρίτης διάστασης -του ύψους- του περιβάλλοντος αστικού χώρου. Ακολουθεί ο σχολιασμός των δεδομένων, κάτω από το πρίσμα της Νοητικής Μορφολογικής Ανάλυσης και της Κοινωνιοσημειωτικής Ανάλυσης, όπως αυτές πρωτοπαρουσιάστηκαν σαν μέθοδοι εφαρμοσμένης ανάλυσης σε προηγούμενες έρευνες του συγγραφέα (1974, 1975, 1986). Τέλος, παρουσιάζονται οι συμπερασματικές σκέψεις στις οποίες μας οδήγησε η έρευνα μας, και γίνεται ένας συσχετισμός με τα συμπεράσματα άλλων ερευνών. Επιπλέον, οι συμπερασματικές σκέψεις της έρευνας αντιμετωπίζονται κάτω από το πρίσμα της θεωρητικής πρότασης του Σ-Τόπου, που αποτελεί τη συμβολή μας στη δυνατότητα ύπαρξης μιας θεωρητικής βάσης για τις έρευνες που αναφέρονται στις υποκειμενικές αντιλήψεις και σημασιολογικές φορτίσεις του χώρου που μας περιβάλλει.