Η επίδραση της μετανάστευσης στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση στην Ελλάδα

Abstract

The experience of Greece as host country of immigrants lasts less than two decades. The temporary character of migration all over the world these last decades and the continuous movement of migrants living in Greece to and from their native country have provided the incentive for this thesis. We focus on the factors that determine the immigrants’ decision to remain in Greece for ever or return to their native land. We place emphasis on the existence of children and on how their behavior influences their parents’ decisions. Also we look into factors that influence the range of wages immigrants get from their full time occupation and the causes for wage differentiation according to gender and their legal status of residency. In this thesis we used data collected from the research we did all over Greece for the period of 2005-2006. The detailed econometric analysis of these data, with the Probit, Ordered Probit, Tobit right-censored, Multinomial Logistic and OLS methods, proves that almost half of the immigrants from the total immigrant population of this sample intend to stay permanently in Greece. It’s more likely for Christian immigrants who have received primary education and live with their families in Greece but lack working experience in their native country to remain in Greece for good. Even though salary from a fulltime job is not the determining factor of staying in Greece, the immigrants who aim at increasing their income have greater possibilities of staying. Furthermore, we found that, on the one hand, parents with children in primary school, who wish their sons to study in Greece and on the other hand with children that do not know the mother tongue, declare their intensions of remaining in Greece. Children with different nationalities aim at socializing with Greeks, with a different frequency rate for each nationality, whereas children of a different religion prefer the company of children of the same nationality. According to our findings the variables that incorporate human capital contribute positively to the immigrant’s wage. Part of the wage discrepancy between men and women is due to the systematic discrimination of females but also due to the low paying jobs women choose mainly out of their need for employment. On the contrary, wage discrepancy between legal and illegal immigrants is due mainly to the latter’s deficient qualifications.

Η εμπειρία της Ελλάδας σαν χώρα υποδοχής μεταναστών είναι μικρότερη των δυο δεκαετιών. Ο προσωρινός χαρακτήρας της μετανάστευσης των τελευταίων δεκαετιών παγκοσμίως και οι συνεχείς μετακινήσεις των μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα, από και προς τη χώρα καταγωγής τους, έδωσαν το ερέθισμα για την παρούσα διατριβή. Επικεντρωνόμαστε στους παράγοντες που καθορίζουν την απόφαση των μεταναστών να μείνουν για πάντα στην Ελλάδα ή να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην ύπαρξη παιδιών και πώς αυτά, με τη συμπεριφορά τους, επηρεάζουν τις αποφάσεις των γονέων τους. Επίσης, διερευνούμε τους παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος του μισθού των μεταναστών από την κύρια απασχόληση και τις αιτίες των μισθολογικών διαφορών που παρατηρούνται με βάση το φύλο και το νομικό καθεστώς παραμονής τους. Στη διατριβή χρησιμοποιούνται στοιχεία από την επιτόπια έρευνα που διεξήγαμε πανελλαδικά κατά το διάστημα 2005-2006. Η ενδελεχής οικονομετρική ανάλυση, μέσω των μεθόδων Probit, Ordered Probit, Tobit right-censored, Multinomial Logistic και OLS, καταδεικνύει ότι σχεδόν οι μισοί μετανάστες, από το σύνολο του μεταναστευτικού πληθυσμού του δείγματός μας, σκοπεύουν να μείνουν μόνιμα στην Ελλάδα. Μεγαλύτερη πιθανότητα να μείνουν έχουν οι χριστιανοί στο θρήσκευμα, οι μετανάστες χωρίς εργασιακή εμπειρία στη χώρα καταγωγής τους, με πρωτοβάθμια εκπαίδευση, που κατοικούν οικογενειακώς στην Ελλάδα. Αν και ο μισθός από την κύρια απασχόληση δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα παραμονής στην Ελλάδα, οι μετανάστες που προσδοκούν καλυτέρευση των εισοδημάτων τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να μείνουν. Επιπλέον, βρίσκουμε πως οι γονείς μετανάστες με παιδιά ενταγμένα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, που επιθυμούν οι γιοι τους να σπουδάσουν στην Ελλάδα και με παιδιά που δεν γνωρίζουν τη μητρική τους γλώσσα, δηλώνουν πρόθεση να παραμείνουν στην Ελλάδα. Τα προσωπικά χαρακτηριστικά των γονέων μεταναστών επιδρούν στην κοινωνική ενσωμάτωση των παιδιών τους στην Ελλάδα. Τα παιδιά όλων των εθνικοτήτων, επιδιώκουν να κάνουν παρέα με Έλληνες ενώ τα παιδιά με ‘άλλο θρήσκευμα’ προτιμούν τους ομοεθνείς τους. Τα οικονομετρικά μας αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι οι μεταβλητές που ενσωματώνουν ανθρώπινο κεφάλαιο συμβάλουν θετικά στο ύψος του μισθού του μετανάστη. Μέρος της μισθολογικής διαφοράς μεταξύ ανδρών και γυναικών οφείλεται στις χαμηλόμισθες θέσεις απασχόλησης που επιλέγουν, πολλές γυναίκες αλλά και στη συστηματική διάκριση που υπόκειται το γυναικείο φύλο. Αντιθέτως, η μισθολογική διαφορά μεταξύ νόμιμων και παράνομων μεταναστών οφείλεται, ως επί το πλείστον, στα μειωμένα προσόντα των δεύτερων.