Η επίδραση της τηλεργασίας στη νησιωτική ανάπτυξη: η περίπτωση των νησιών του Αιγαίου

Abstract

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η ανάπτυξη, εκτίμηση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου πλαισίου συμπεριφοράς για την προτυποποίηση της επίδρασης των νέων Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνιών -ΤΠΕ στην ανάπτυξη ευρέων νησιωτικών περιοχών, με έμφαση στην εφαρμογή πρακτικών τηλεργασίας. Η επίδραση των νέων ΤΠΕ και της δυνατότητας τηλεργασίας στη νησιωτική ανάπτυξη, σχετίζεται με την έννοια της αύξησης της «προσβασιμότητας» και της «ελκυστικότητας» των νησιωτικών περιοχών, ως τόπων διαμονής και εργασίας και μελετάται μέσα από μια σειρά από τις ακόλουθες επιλογές: · επιλογή τόπου διαμονής σε νησιωτική περιοχή, · επιλογή τύπου νησιού για τόπο διαμονής, · επιλογή μετακίνησης της εργασίας προς τη νησιωτική περιοχή, διατήρησης του παρόντος τόπου εργασίας ή αλλαγής εργασιακού αντικειμένου, μετά τη μετεγκατάσταση και · επιλογή τηλεργασίας από την νησιωτική περιοχή. Με βάση τα ευρήματα από την εκτενή ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, αναπτύσσεται μελέτη περίπτωσης για την ευρύτερη νησιωτική περιοχή του Αιγαίου, με στόχο την διαμόρφωση κατευθυντήριων προτάσεων για την ανάπτυξη της περιοχής. Η μελέτη καθορίζει πέντε τύπους νησιών, με βάση ένα πολιτικό δείκτη (πρωτεύουσα νομού) ένα κοινωνικό δείκτη (πληθυσμός) και δύο δείκτες μεταφορών (ύπαρξη αεροδρομίου, ύπαρξη απευθείας ακτοπλοϊκής σύνδεσης με την ηπειρωτική χώρα) προκειμένου να εξεταστεί ο τρόπος κατανομής των νοικοκυριών, των εργαζομένων, των επαγγελμάτων, καθώς και των τηλεργαζομένων μεταξύ των διαφορετικών τύπων νησιών. Επιπλέον, αναπτύσσονται υποθετικά σενάρια στα οποία ενσωματώνονται μεταβλητές πολιτικής, για την μετεγκατάσταση στην προτεινόμενη περιοχή. Οι μεταβλητές αυτές αφορούν σε βελτιώσεις του μεταφορικού συστήματος της ευρύτερης περιοχής και μειώσεις στις τιμές των ακινήτων. Με τον τρόπο αυτό μελετάται ο βαθμός αλληλεπίδρασης μεταφορών- τηλεπικοινωνιών στη διαμόρφωση των παραπάνω αποφάσεων. Επίσης μελετάται ο αντίκτυπος των εν λόγω επιλογών στη ζήτηση για μεταφορές, εστιάζοντας στη διερεύνηση σχέσης ανταγωνισμού ή συμπληρωματικότητας των δύο βασικών μέσων μεταφοράς για τη νησιωτική περιοχή (πλοίο -αεροπλάνο) για τις μετακινήσεις των ατόμων, σε σχέση με διαφορετικούς τύπους νησιών, και διαφορετικούς σκοπούς μετακίνησης (εργασία ή άλλους). Τα δεδομένα της εμπειρικής έρευνας συλλέχθηκαν από 900 ελληνικά νοικοκυριά, τα οποία έχουν τουλάχιστον έναν ενεργά εργαζόμενο. Τις ερευνητικές οντότητες της μελέτης αποτελούν: α) το νοικοκυριό και β) ο ανταποκρινόμενος στην έρευνα εργαζόμενος, ενώ η σχέση μεταξύ των δύο οντοτήτων είναι 1-1. Το σχέδιο της δειγματοληψίας περιλαμβάνει τα ακόλουθα δύο στάδια: 1) στρωματοποιημένη δειγματοληψία ανά νομούς, με πιθανότητα αναλογική του πληθυσμού, και 2) συστηματική δειγματοληψία, κατά την οποία ως κατάλογος-πλαίσιο χρησιμοποιείται ο τηλεφωνικός κατάλογος.