Η έννοια του πελάτη στο πλαίσιο της εμπορίας και της παράνομης διακίνησης γυναικών: κοινωνικο-ψυχολογικοί παράγοντες και διαδικασίες νομιμοποίησης

Abstract

The trafficking of women for sexual exploitation is a complex issue involving diverse social, cultural and socio-psychological dimensions. The focus of this PhD thesis is the study of these dimensions as they relate to trafficking of women for sexual exploitation in Greece. At present time the social, political, and economic views towards the phenomenon trend towards an ineffective and detrimental response to the crisis. For instance, many countries have adopted ineffective laws aimed at combating this phenomenon while public opinion tends to blame the victims for their own victimization. The resulting effect is a significant erosion of society’s responsibility for the perpetuation of the phenomenon and, at the same time, a normalization of behavior for those who seek the sexual services that further perpetuate this phenomenon. Given these existing complicating factors, the phenomenon cannot be examined as an isolated event but rather must be studied under a framework influenced by several micro- and macro-social factors. Therefore, the researcher employs a framework consisting of socio-psychological theories of Attributional Theory, Worldview of the Just World Theory and the Theory of Social Attributions to address the following research aims: a) identify the different ways in which the sample understands the phenomenon of trafficking and the reasons why clients seek sexual services offered by victims of trafficking of women and b) highlight the socio-psychological factors that influence and legitimize this understanding, both at the micro- and macro-social level.The sample of the research is consisted of 624 Greek men and women, while the data were collected through questionnaires created by the researcher for the purposes of the research. Analysis of the data collected from the sample finds that: a) the sample gradually begins to understand the role the clients play in the chain of sex trafficking, b) the sample, regardless of gender, age and education, views trafficking as a matter of labor relations and economic conditions related to economic migration and the state of global unemployment, c) the sample, while it at times indicating understanding of the specific set of circumstances under which trafficking happens, does not forgive the victim for falling prey to trafficking, d) if the sample believes that victims are at all conscious of the potential to become victims of trafficking, then responsibility for their own victimization is attributed to the woman, in an effort to retain the justice in the world. Regardless though the responsibility that the sample attributes to the victim, it recognizes the phenomenon of trafficking from the consequences and never from the way the woman was victimized, recognizing the phenomenon of trafficking as a flagrant violation of human rights.

Η εμπορία και διακίνηση γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική τους εκμετάλλευση αποτελεί ένα πολύπλοκο ζήτημα το οποίο ενέχει ποικίλες κοινωνικές, πολιτισμικές και κοινωνικο-ψυχολογικές διαστάσεις. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στη μελέτη του φαινομένου αυτού στην Ελλάδα σε μία χρονική περίοδο, κατά την οποία το φαινόμενο έχει πάρει τεράστιες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις και πολλές χώρες έχουν υιοθετήσει αναποτελεσματικές νομοθετικές πρακτικές για την αντιμετώπισή του. Η κοινή γνώμη αποδίδει ευκολότερα τις ευθύνες για το φαινόμενο στη γυναίκα-θύμα της εμπορίας, με αποτέλεσμα, να υποβαθμίζει τόσο τις δικές της ευθύνες για τη διαιώνιση του φαινομένου, όσο και τις ευθύνες των πελατών/ αποδεκτών σεξουαλικών υπηρεσιών. Αντιμετωπίζοντας το φαινόμενο, όχι ως μεμονωμένη πράξη, αλλά ως ένα πλαίσιο που επηρεάζεται από διάφορους μικρο-κοινωνικούς και μακρο-κοινωνικούς παράγοντες, η έρευνα εστιάζεται στις διαδικασίες νοηματοδότησης του φαινομένου της εμπορίας και ειδικότερα του πελάτη της εμπορίας που αποτελεί κύριο πρωταγωνιστή του φαινομένου. Επίσης, μελετά τους κοινωνικο-ψυχολογικούς παράγοντες που καθορίζουν τις διαδικασίες αυτές. Βασιζόμενη στις απαντήσεις που συλλέχτηκαν από ελληνικό δείγμα (624 άτομα) αποτελούμενο από άντρες (260 )και γυναίκες (364), αλλά και από πελάτες (113) και μη πελάτες (147) της βιομηχανίας του σεξ, μέσω ερωτηματολογίων που κατασκευάστηκαν από την ερευνήτρια για τους σκοπούς της μελέτης, η έρευνα επιχειρεί α) να εντοπίσει τους τρόπους με τους οποίους το δείγμα «νοηματοδοτεί» το φαινόμενο και τον πελάτη της εμπορίας γυναικών και β) να αναδείξει τους κοινωνικο-ψυχολογικούς παράγοντες που επηρεάζουν και νομιμοποιούν αυτή τη νοηματοδότηση σε μικρο και μακρο-κοινωνικό επίπεδο.Η συζήτηση των αποτελεσμάτων γίνεται με βάση “τη σύζευξη” των θεωριών των κοινωνικών στάσεων και της κοινωνικής απόδοσης αιτίου. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι το δείγμα, αν και δεν θεωρεί τον πελάτη τιμωρητέο, αρχίζει σταδιακά να αντιλαμβάνεται τον ρόλο που διαδραματίζει στην αλυσίδα της επιχείρησης της εμπορίας. Ανεξαρτήτως φύλου, μόρφωσης και ηλικίας, αναγνωρίζει την εμπορία ως ζήτημα εργασιακών σχέσεων και συνθηκών, αναζητά τις ανάγκες και τα κίνητρα των ίδιων των γυναικών και τη συνδέει με την εργασία και την οικονομική μετανάστευση, τον καταμερισμό της παγκόσμιας ανεργίας και τη θηλυκοποίηση της μετανάστευσης. Κατανοεί ότι κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, η παράνομη διακίνηση μπορεί να καταστεί για τις γυναίκες αυτές η μοναδική λύση επιβίωσης χωρίς, όμως, να τις συγχωρεί πάντα για την επιλογή αυτή. Στις περιπτώσεις που θα ανιχνεύσει οποιαδήποτε συνειδητή εμπλοκή στη διακίνησή τους, ακόμα και αν ενέχεται δόλος ή απάτη, θα σπεύσει να αποδώσει ευθύνες στη γυναίκα, σε μία προσπάθεια να διατηρήσει τη Δικαιοσύνη στον κόσμο, μία δικαιοσύνη που επιτάσσει ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του και δέχεται τις συνέπειές τους. Ανεξαρτήτως της ευθύνης, όμως, που φέρει το θύμα και της αυστηρότητας που θα δείξει το δείγμα απέναντι στο θύμα, αναγνωρίζει την εμπορία εκ του αποτελέσματος και ποτέ από τον τρόπο εμπλοκής. Έτσι, επικεντρωμένο στο γεγονός ότι η εμπορία καταπατά κάθε δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια επιτρέπει την άσκηση της δουλείας και επιτρέπει την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των θυμάτων, την αναγνωρίζει ως κατάφωρη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρέφεται εναντίον της.