Ανθρωπολογικές συνιστώσες της αρετής στη φιλοσοφία του Πλάτωνος

Abstract

This thesis focuses on the reconstruction of the term virtue in Platonic philosophy, utilizing the hermeneutic commentary of the Neoplatonic Proclus. As is well known, with Socrates the philosophical interest shifts from nature to human and the essence of the soul and its potential, as well as its superiority over the body, are explored. The virtues that should govern man are for Plato four, wisdom, valor, prudence and justice and their acquisition comes after constant effort and is not inherited. Virtue can only be taught if it also constitutes knowledge, otherwise it is difficult to impart. Pleasures take man away from virtue, disorienting him from all that is of value, and more attention is paid to the body than to the soul. Virtue, apart from the soul, also exists in the city and that is why the Dissertation examines to what extent the polities of timocracy, oligarchy, democracy and tyranny share in virtue. Finally, this Dissertation focuses on the arts of poetry, music and dance and its contribution to the cultivation of the virtue of the individual.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην ανασυγκρότηση του όρου αρετή στην πλατωνική φιλοσοφία, αξιοποιώντας και τον ερμηνευτικό σχολιασμό του Νεοπλατωνικού Πρόκλου. Όπως είναι γνωστό, με τον Σωκράτη πραγματοποιείται η μεταστροφή του φιλοσοφικού ενδιαφέροντος από τη φύση στον άνθρωπο και διερευνάται η ουσία της ψυχής και οι δυνατότητές της, καθώς και η ανωτερότητά της έναντι του σώματος. Οι αρετές που πρέπει να διέπουν τον άνθρωπο είναι για τον Πλάτωνα τέσσερις, η σοφία, η ανδρεία, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη και η απόκτησή τους έρχεται ύστερα από διαρκή προσπάθεια και δεν κληρονομείται. Η αρετή μπορεί να διδαχθεί μόνο στην περίπτωση που συνιστά και γνώση, σε διαφορετική περίπτωση είναι δύσκολο να μεταδοθεί. Οι ηδονές απομακρύνουν τον άνθρωπο από την αρετή, αποπροσανατολίζοντάς τον από κάθε τι που έχει αξία και δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στο σώμα παρά στην ψυχή. Η αρετή εκτός από την ψυχή ενυπάρχει και στην πόλη και γι’ αυτό στη Διατριβή εξετάζεται κατά πόσο μετέχουν της αρετής τα πολιτεύματα της τιμοκρατίας, της ολιγαρχίας, της δημοκρατίας και της τυραννίας. Τέλος, η εν λόγω Διατριβή εστιάζει στις τέχνες της ποίησης, της μουσικής και του χορού και στη συμβολή του στην καλλιέργεια της αρετής του ατόμου.