Queer and lesbian feminism in Greece: politics, identities, subjectivities

Abstract

This thesis explores and critically reflects upon same-­sex subjectivities, political discourses and collective forms of belonging developed between activist lesbians in Athens during 2013-­2015. I argue that sexual subjectivity emerges out of the constant negotiation of normative heterogendered rules rather than the transgression of gender norms. I suggest that the temporality of the Greek lesbian feminist/ LGBT/ queer movement is marked by a time of coincidence in which the Greek crisis, different phases from the western history of the LGBT movement and local feminist histories collapse and produce ambiguities, tensions and potentialities. In particular, I argue that the emergent queer feminist movement goes hand in hand with haunting and displaced notions of the self. As contemporary vagabonds, lesvies and queer feminists embody the haunted subject of the crisis before the actual crisis, she is not taken by surprise and continues crafting space for herself as usual. I demonstrate that the emergence and building of queer feminist communities in juxtaposition to women’s narratives of same-­sex sexuality bring to the fore classed distinctions, generational discrepancies and ambivalent notions of belonging. I critique the notion of queer as straightforward transgression and suggest that it functions as an empty signifier which produces discursive ambiguities. Finally, I probe the interrelation between gender and sexual difference in producing sexual subjectivities. Chapter 1 and 2 introduce the framework, both methodological and ethnographic, for the study of same-­‐sex sexuality in Greece. In Part A I focus on temporalities, identities and community-­‐building. In particular, in chapter 3 and 4 I present local LGBT and lesbian feminist histories and politics to demonstrate the notion of the haunting queer subject that temporally and spatially disrupts historical linearity, spatial arrangements, and crisis-­‐ informed narratives. Chapter 5 looks at the particularities of queer feminist community-­‐building and its complexities to suggest the blurring between the individual and the collective, inner/outer worlds. From women’s collective efforts to build spaces and histories I move onto Part B to the makings of lesvia subjectivity. In particular, Chapter 6 explores sexual subjectivities in generational time, Chapter 7 and 8 considers the interrelationship between gender and sexuality whilst Chapter 9 explores the classed underpinnings of lesvia and queer sociality. My analysis of collective and individual aspects of women’s same-­‐sex life demonstrates that transgressing is not the canon of queerness and that gender norms also formulate the way women talk and live their same-­‐sex sexuality. At the same time, lesvies and queer feminists bring to the fore the differential distribution of precarity in crisis-­‐ ridden Greece which presupposes subjects who are familiar with individual and collective states of unbelonging. These subjects are constantly on the move, they are used to feel strangers at home, and to craft worlds out of scratch. Strategies which ensure the management of unbelonging-­‐ both individually and collectively-­‐ are continually developed on an everyday basis, and formulate lesvia and queer ways of life in Athens.

H παρούσα διατριβή διερευνά κριτικά τις ομόφυλες υποκειμενικότητες, τους πολιτικούς λόγους και τις συλλογικές μορφές του ανήκειν που αναπτύχθηκαν μεταξύ ακτιβιστριών λεσβιών στην Αθήνα κατά τη διάρκεια των ετών 2013-2015. Συγκεκριμένα, υποστηρίζω ότι η σεξουαλική υποκειμενικότητα αναδύεται από τη συνεχή διαπραγμάτευση των κανονιστικών ετεροφυλοφιλικών κανόνων και όχι από την υπέρβαση των έμφυλων κανόνων. Προτείνω ότι η διαχρονικότητα του ελληνικού λεσβιακού φεμινιστικού/ ΛΟΑΤ/ queer κινήματος χαρακτηρίζεται από μια περίοδο συμπτώσεων, κατά την οποία η ελληνική κρίση, διαφορετικές φάσεις από τη δυτική ιστορία του ΛΟΑΤ κινήματος και τοπικές φεμινιστικές ιστορίες συγκρούονται και παράγουν ασάφειες, εντάσεις και δυνατότητες. Ειδικότερα, υποστηρίζω ότι το αναδυόμενο queer φεμινιστικό κίνημα συμβαδίζει με στοιχειωμένες και εκτοπισμένες έννοιες του εαυτού. Καθώς οι σύγχρονες πλάνητες (vagabonds), λεσβίες και queer φεμινίστριες ενσαρκώνουν το υποκείμενο της κρίσης πριν από την πραγματική κρίση, αυτό που δεν αιφνιδιάζεται και συνεχίζει να δημιουργεί χώρο για τον εαυτό του ως συνήθως. Καταδεικνύω ότι η ανάδυση και η οικοδόμηση των queer φεμινιστικών κοινοτήτων σε αντιπαράθεση με τις αφηγήσεις των γυναικών για την ομόφυλη σεξουαλικότητα φέρνουν στο προσκήνιο ταξικές διακρίσεις, γενεαλογικές διαφορές και αμφίσημες έννοιες του ανήκειν. Ασκώ κριτική στην έννοια του queer ως απλή υπέρβαση και ισχυρίζομαι ότι λειτουργεί ως κενό σημαίνον που παράγει διφορούμενες ασάφειες. Τέλος, διερευνώ την αλληλεπίδραση μεταξύ φύλου και σεξουαλικής διαφοράς στην παραγωγή σεξουαλικών υποκειμενικοτήτων. Τα κεφάλαια 1 και 2 παρουσιάζουν το πλαίσιο, τόσο μεθοδολογικό όσο και εθνογραφικό, για τη μελέτη της ομόφυλης σεξουαλικότητας στην Ελλάδα. Στο Μέρος Α επικεντρώνομαι στις χρονικότητες, τις ταυτότητες και την οικοδόμηση της κοινότητας. Ειδικότερα, στα κεφάλαια 3 και 4 παρουσιάζω τις τοπικές ιστορίες και πολιτικές των ΛΟΑΤ και των λεσβιών φεμινιστριών για να καταδείξω την έννοια του queer υποκειμένου που στοιχειώνει και διαρρηγνύει χρονικά και χωρικά την ιστορική γραμμικότητα, τις χωρικές διευθετήσεις και τις αφηγήσεις με βάση την κρίση. Το κεφάλαιο 5 εξετάζει τις ιδιαιτερότητες της queer φεμινιστικής κοινοτικής οικοδόμησης και τις πολυπλοκότητές της για να υποδηλώσει τη σύγχυση μεταξύ ατομικού και του συλλογικού, εσωτερικού/εξωτερικού κόσμου. Από τις συλλογικές προσπάθειες των γυναικών να οικοδομήσουν χώρους και ιστορίες περνάω στο Μέρος Β στη δημιουργία της λεσβιακής υποκειμενικότητας. Ειδικότερα, το Κεφάλαιο 6 διερευνά τις σεξουαλικές υποκειμενικότητες στο γενεαλογικό χρόνο, τα Κεφάλαια 7 και 8 εξετάζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ φύλου και σεξουαλικότητας, ενώ το Κεφάλαιο 9 διερευνά το ταξικό υπόβαθρο της λεσβιακής και queer κοινωνικότητας. Η ανάλυσή μου των συλλογικών και ατομικών πτυχών της ομόφυλης ζωής των γυναικών καταδεικνύει ότι η υπέρβαση δεν είναι ο κανόνας του queerness και ότι οι έμφυλες νόρμες διαμορφώνουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες μιλούν και ζουν την ομόφυλη σεξουαλικότητά τους. Ταυτόχρονα, οι λεσβίες και οι queer φεμινίστριες φέρνουν στο προσκήνιο τη διαφορετική κατανομή της επισφάλειας στην Ελλάδα της κρίσης. Τα άτομα αυτά βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση, έχουν συνηθίσει να αισθάνονται ξένοι στο σπίτι τους και να δημιουργούν κόσμους από το μηδέν. Οι στρατηγικές που εξασφαλίζουν τη διαχείριση του μη ανήκειν -τόσο ατομικά όσο και συλλογικά- αναπτύσσονται συνεχώς σε καθημερινή βάση και διαμορφώνουν λεσβιακού και queer τρόπους ζωής στην Αθήνα.