Τα ιερά της Αθηνάς στην Πελοπόννησο

Abstract

The present thesis attempts a comprehensive presentation of all available testimonies, written sources and archaeological data, concerning the cult of the goddess Athena in the Peloponnese diachronically. In separate chapters more than a hundred cult sites of the goddess are scrutinized taking into consideration their context. The available data about the sanctuaries of Athena and the cities they belonged to are analyzed in depth and faced critically, in order to control their credibility and estimate the information they encompass. It is examined whether an actual cult is substantiated and in which framework, meanwhile in the case of the relatively few surviving sanctuaries, which are extensively studied, the reliability and the criteria of the attribution are examined. During the study of each sanctuary the following elements are investigated: location of the cult site in space, beginnings, phases and duration of the cult, potential transformations through time, components and formation of the sanctuary, traditions about the goddess and connection to other deities or mythological figures, association of the cult with the city and its history, importance of the cult and evaluation of the place of Athena in the local pantheon, cult titles and aspects of cult of the goddess, votive offerings and elements of cult practice etc.

Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται μία συγκεντρωτική παρουσίαση όλων των διαθέσιμων μαρτυριών, γραπτών πηγών και αρχαιολογικών δεδομένων, που αφορούν τη λατρεία της θεάς Αθηνάς στην Πελοπόννησο διαχρονικά. Εξετάζονται ανά περιοχές και σε ξεχωριστά κεφάλαια περισσότεροι από εκατό τόποι λατρείας της θεάς στα εκάστοτε συμφραζόμενά τους, τα οποία συνεκτιμώνται. Τα διαθέσιμα δεδομένα για τα ιερά της Αθηνάς αλλά και για τις πόλεις στις οποίες βρίσκονταν αναλύονται διεισδυτικά και αντιμετωπίζονται κριτικά ώστε να ελεγχθεί η αξιοπιστία τους και να εκτιμηθεί ανάλογα η πληροφορία που παρέχουν. Ελέγχεται αν πιστοποιείται η ύπαρξη λατρείας και σε ποιο πλαίσιο, ενώ για τις περιπτώσεις των σχετικά λίγων σωζόμενων ιερών, στα οποία δίδεται ιδιαίτερο βάρος, εξετάζονται η βασιμότητα και τα κριτήρια απόδοσής τους στη θεά. Κατά την πραγμάτευση των επιμέρους ιερών διερευνώνται τα εξής στοιχεία: εντοπισμός του τόπου λατρείας στον χώρο, απαρχές, φάσεις και διάρκεια της λατρείας, πιθανές μεταβολές ανά τους αιώνες, συστατικά στοιχεία και διαμόρφωση του ιερού, παραδόσεις για τη θεά και σχέση με άλλες θεότητες ή μυθικές μορφές, συσχετισμός της λατρείας με την πόλη και την ιστορία της, σημασία της λατρείας και εκτίμηση της θέσης της Αθηνάς στο εκάστοτε πάνθεον, επικλήσεις και όψεις της λατρείας της θεάς, αναθήματα και στοιχεία λατρευτικών πράξεων κ.ά.