Καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής για την προαγωγή της ενεργού πολιτειότητας: διδακτικές προσεγγίσεις στο δημοτικό σχολείο

Abstract

The present study aimed to investigate the effect of an educational program in the cultivation of life skills and active citizenship of fifth-grade primary school students in the context of Social and Political Education. During this study, a new research tool, the "Life Skills Measurement Scale in the Classroom," was developed, and its validity was tested. Additionally, the intervention program "I Feel - I Think - I Act" was designed, and a mixed-method research approach was used to collect data and draw conclusions. The present research was conducted during a particularly challenging period, the school year 2021-22, during which students and educators were facing the multiple impacts of the COVID-19 pandemic. During the experimental process, the forty-six participating fifth-grade students were divided into two groups, the experimental and the control group. The research techniques used included the "Classroom Life Measure" (CLM) and the "Life Skills Measurement Scale in the Classroom" questionnaires, which were administered before and after the program's implementation (pretest and posttest), semi-structured interviews, structured observation, and final evaluation sheets for the program. The findings showed that the implementation of the program contributed satisfactorily to the development of life skills that promote active citizenship and the establishment of a positive climate in the classroom, both by improving the educational and personal support of classmates, the personal support of the teacher, and self-assessment as well as by reducing alienation and individual learning. Finally, the response to the intervention program by both participating students and educators was positive.

Η παρούσα εργασία διεξήχθη με σκοπό τη διερεύνηση της επίδρασης ενός εκπαιδευτικού προγράμματος στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής και την προαγωγή της ενεργού πολιτειότητας μαθητριών και μαθητών της Ε΄ Δημοτικού στο πλαίσιο του γνωστικού αντικειμένου της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής. Στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης κατασκευάστηκε νέο ερευνητικό εργαλείο, η «Κλίμακα Μέτρησης Δεξιοτήτων Ζωής στη σχολική τάξη» και πραγματοποιήθηκε έλεγχος της εγκυρότητάς του. Ακόμη, σχεδιάστηκε το πρόγραμμα παρέμβασης «Νιώθω - Σκέφτομαι – Ενεργώ» και υλοποιήθηκε έρευνα μεικτών μεθόδων για τη συλλογή δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων. Η παρούσα έρευνα διεξήχθη σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο, το σχολικό έτος 2021-22, κατά την οποία μαθητές και εκπαιδευτικοί αντιμετώπιζαν τις πολλαπλές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Κατά την οιωνεί πειραματική διαδικασία, οι συμμετέχοντες μαθητές Ε΄ Δημοτικού, σαράντα έξι στον αριθμό, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, στην πειραματική και στην ομάδα ελέγχου. Οι ερευνητικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν είναι: τα ερωτηματολόγια «Κλίμακα Μέτρησης της Ζωής στη Σχολική Τάξη» και «Κλίμακα Μέτρησης Δεξιοτήτων Ζωής στη Σχολική Τάξη», τα οποία χορηγήθηκαν πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος (προέλεγχος και μεταέλεγχος), οι ημιδομημένες συνεντεύξεις, η δομημένη παρατήρηση και τα φύλλα τελικής αξιολόγησης του προγράμματος. Τα ευρήματα κατέδειξαν πως η εφαρμογή του προγράμματος συνέβαλε ικανοποιητικά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής που προάγουν την ενεργό πολιτειότητα και στην εδραίωση θετικού κλίματος στη σχολική τάξη τόσο με βελτίωση της εκπαιδευτικής και προσωπικής υποστήριξης των συμμαθητών, της προσωπικής υποστήριξης του εκπαιδευτικού και της εκπαιδευτικής αυτοεκτίμησης όσο και με μείωση της αποξένωσης και της ατομικής μάθησης. Τέλος, η ανταπόκριση στο πρόγραμμα παρέμβασης τόσο από τους συμμετέχοντες μαθητές και μαθήτριες, όσο και από τους εκπαιδευτικούς ήταν θετική.