Η χριστολογική και πνευματολογική βάση της Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας κατά τον Όσιο Ιουστίνο του Τσέλιε (Πόποβιτς)

Abstract

This dissertation aims to demonstrate that Justin Popovich holds a significant position among the prominent theologians of the 20th century who dealt with ecclesiological issues. His ecclesiology represents the work of his entire life, as it integrally connects Christology, Trinitarian theology, Pneumatology, Eschatology, as well as Christian Ethics and Asceticism. Given that the Divine Person of Christ is the foundation and primary starting point of Justin’s theology, the central position in his ecclesiology is occupied by the real and living Person of the God-Man. Everything in the Church is defined by the God-Man Christ and the principle of theanthropy. In this way, the God-Man Christ primarily saves humanity through His Person and sanctifies all creation through His personal relationship with humanity, through the Church, which is His Body. The One who is "one of the Holy Trinity" is the Savior as the Church, as the communion of saints, as Divine Communion (Eucharist).At the same time, Justin's theological principle for interpreting and explaining everything in the life and experience of the Church is the patristic formula: "from the Father, through the Son, in the Holy Spirit." Therefore, the Father is the source of the existence of the Holy Trinity, and the same God the Father is also the source of the Divine Economy through His desire. According to Justin, the reason for the existence of the Church lies in the divine desire of God the Father. This desire of the Father is fulfilled in the Son and through the cooperation of the Holy Spirit. In this way, the foundation of the Church lies in the Father; that is, the Church is built upon the mystery of the Holy Trinity, which is revealed in the mystery of the incarnation and the mystery of the Body of Christ. In this mystery, the mystery of the Holy Trinity, Justin Popovich sees the definition and understanding of human personality, human nature, and human society. The Holy Trinity is the basis for understanding humanity, which was created by the image and likeness of God, while Christ the God-Man and His Church are the visible, tangible, and living example of the mystery of the Holy Trinity and the mystery of humanity. At the very center of Divine Economy is the incarnate God-Man Christ, with whom, according to Saint Justin, the Church is identified: the God-Man = the Church. Therefore, Ecclesiology and Pneumatology in his theological thought are christocentric. Ecclesiology, the Holy Mysteries, the Hierarchy, Canon Law, Dogmatics, the New Testament, Ethics, and Asceticism are all based on and developed from Christology. The key aspect of the events of the Incarnation and Pentecost is that they are fundamentally understood both christologically and pneumatologically, where Saint Justin is giving a certain priority to Christology. The findings of this dissertation are that Justin Popovich's ecclesiology is primarily Christological and Christocentric; that is, it is ontologically based on the two salvific events: the Incarnation (Christ) and Pentecost (Church).

Με την παρούσα διατριβή επιχειρείται η ένδειξη ότι ο Ιουστίνος Πόποβιτς κατέχει σημαντική θέση μεταξύ εξεχόντων θεολόγων του 20ου αιώνα που ασχολήθηκαν με τα εκκλησιολογικά θέματα. Η Εκκλησιολογία του αποτελεί έργο ολόκληρής της ζωής του, διότι σε αυτήν συνδέονται άρρηκτα η Χριστολογία, η Τριαδολογία, η Πνευματολογία, η Εσχατολογία καθώς και η Χριστιανική Ηθική και η Ασκητική του. Δεδομένου ότι το Θεϊκό Πρόσωπο του Χριστού είναι η βάση και η κύρια αφετηρία της θεολογίας του Ιουστίνου, την κεντρική θέση στην Εκκλησιολογία του καταλαμβάνει το πραγματικό και ζωντανό Πρόσωπο του Θεανθρώπου. Τα πάντα στην Εκκλησία ορίζονται με τον Θεάνθρωπο Χριστό και με την αρχή της θεανθρωπότητας. Τοιουτοτρόπως, ο Θεάνθρωπος Χριστός πρώτιστος σώζει τον άνθρωπο με το Πρόσωπό Του και αγιάζει όλη την κτίση μέσω προσωπικής Του σχέσης με τον άνθρωπο, διά μέσου της Εκκλησίας που είναι το Σώμα Тου. Αυτός που είναι «εἷς ὢν τῆς ἁγίας Τριάδος» είναι ο Σωτήρας ως Εκκλησία, ως κοινωνία των Αγίων, ως Θεία Κοινωνία (Μετάληψη).Παράλληλα, η θεολογική αρχή του Ιουστίνου με την οποία ερμηνεύει και εξηγεί τα πάντα στη ζωή και την εμπειρία της Εκκλησίας είναι η πατερική φόρμουλα: «εκ του Πατρός δια του Υιού εν Αγίω Πνεύματι». Επομένως, ο Πατέρας είναι η αρχή της ύπαρξης της Αγίας Τριάδος, αλλά και ο Ίδιος Θεός Πατήρ είναι και η αρχή της οικονομίας με την ευδοκία Του. Σύμφωνα με τον Ιουστίνο, ο λόγος υπάρξεως της Εκκλησίας βρίσκεται στην ευδοκία του Θεού Πατρός. Αυτή η ευδοκία του Πατρός εκπληρώνεται στον Υιό και στη συνεργεία του Αγίου Πνεύματι. Κατ' αυτόν τον τρόπο, το θεμέλιο της Εκκλησίας έγκειται στον Πατέρα, δηλαδή η Εκκλησία οικοδομείται στο μυστήριο της Αγίας Τριάδος, που αποκαλύπτεται στο μυστήριο της ενανθρωπήσεως και στο μυστήριο του Σώματος του Χριστού. Σε αυτό το μυστήριο, το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, ο Ιουστίνος Πόποβιτς βλέπει τον προσδιορισμό και την κατανόηση της ανθρώπινης προσωπικότητας, της ανθρώπινης φύσεως και της ανθρώπινης κοινωνίας. Η Αγία Τριάδα είναι η βάση για την κατανόηση του ανθρώπου που δημιουργήθηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν του Θεού, ενώ ο Χριστός ο Θεάνθρωπος και η Εκκλησία Του είναι ορατό, απτό και ζωντανό παράδειγμα του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος και του μυστηρίου του ανθρώπου. Στο ίδιο αυτό το κέντρο της θείας οικονομίας βρίσκεται ο ενσαρκωμένος Θεάνθρωπος Χριστός με τον Οποίο, κατά τον όσιο Ιουστίνο, η Εκκλησία εξομοιώνεται: ο Θεάνθρωπος = η Εκκλησία. Επομένως, η Εκκλησιολογία και η Πνευματολογία στη θεολογική σκέψη του είναι χριστοκεντρικές. Η Εκκλησιολογία, τα Ιερά Μυστήρια, η Ιεραρχία, το Κανονικό Δίκαιο, η Δογματική, η Καινή Διαθήκη, η Ηθική και η Ασκητική του βασίζονται και αναπτύσσονται στη Χριστολογία. Το κύριο στα γεγονότα της Ενσαρκώσεως και της Πεντηκοστής είναι ότι αυτά κατά βάση κατανοούνται και χριστολογικά και πνευματολογικά, όπου ο όσιος Ιουστίνος δίνει μια ορισμένη προτεραιότητα στη Χριστολογία.Τα αποτελέσματα αυτής της διατριβής είναι ότι η Εκκλησιολογία του Ιουστίνου Πόποβιτς είναι πρωτίστως χριστολογική και χριστοκεντρική, δηλαδή, βασίζεται οντολογικά στα δύο σωτήρια γεγονότα: στην Ενσάρκωση (Χριστός) και στην Πεντηκοστή (Εκκλησία).