Διερεύνηση των πρακτικών εκπαιδευτικού προγραμματισμού και υποστήριξη της επαγγελματικής μάθησης των νηπιαγωγών

Abstract

The aim of this thesis is to investigate educational planning practices in preschool education, but also to study the effectiveness of the strategies and processes to support teachers in exploring, reflecting, and documenting an action plan as a prerequisite for participatory planning in order to improve practices during the professional learning process. The particular research utilizes data from a participatory action research, with fifteen early childhood (EC) teachers that lasted one year and included individual interviews with EC teachers at the beginning and end of the research, file analysis of previous school planning, group meetings, analysis of the meaning and reconsideration of their issues, study of their actions plans. As an analytical approach we adopted the thematic analysis process. Thematic analysis was used both to demonstrate the initial profile of the survey participants at the beginning of the action research and the changes in the beliefs and practices of kindergarten teachers during and at the end of their support. Data analysis showed that EC teachers’ beliefs concerning their role, the role of children and parents in the educational planning, influence considerably both their beliefs and their practices regarding the meaning and the process of planning. More specifically, it was realized that EC teachers function as recipients of the institutional and legal context and dominate on the decisions made, rather than involving children and parents in shaping those decisions during the planning process. However, EC teachers’ beliefs and practices, that participated in the collaborative action research improved through their support on a theoretical, research and reflective level. The thesis presents the processes of supporting teachers, their gradual changes in their beliefs and practices to educational planning as a result of a critical awareness, the investigation of the educational context, theoretical support and individual and collective reflection as these emerged through their participation in action research. The results of this research are discussed in the frame of teachers’ professional learning in order to feed the knowledge of EC teacher educators about the processes of supporting processes that enhance the repositioning of EC teachers and the transformation of their educational practices with an exploratory, critical reflective and participatory orientation, but also the undertaking of new actions.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των πρακτικών εκπαιδευτικού προγραμματισμού στην προσχολική εκπαίδευση αλλά και η μελέτη της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών και της διαδικασίας υποστήριξης της επαγγελματικής μάθησης των εκπαιδευτικών στη διερεύνηση, τον προβληματισμό και την τεκμηρίωση ενός σχεδίου δράσης ως προϋπόθεσης ενός συμμετοχικού προγραμματισμού. Η συγκεκριμένη έρευνα υιοθετεί τη μεθοδολογία της συνεργατικής έρευνας-δράσης, με δεκαπέντε νηπιαγωγούς, που διήρκεσε ένα χρόνο και συμπεριέλαβε ατομικές συνεντεύξεις με τις νηπιαγωγούς στην αρχή και το τέλος της έρευνας-δράσης, ανάλυση αρχείου πρότερων προγραμματισμών των σχολείων τους, ατομικές και ομαδικές συναντήσεις, ανάλυση της νοηματοδότησης και επανεξέτασης των ζητημάτων τους στο πεδίο του προγραμματισμού και μελέτη της αξιολόγησης του σχεδιασμού των δράσεων τους. Αξιοποιήθηκε η θεματική ανάλυση τόσο για να καταγραφεί το αρχικό προφίλ των συμμετεχουσών στην έρευνα κατά την έναρξη της έρευνας-δράσης όσο και οι αλλαγές στις πεποιθήσεις και στις πρακτικές των νηπιαγωγών κατά τη διάρκεια και στο τέλος της υποστήριξής τους. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι οι πεποιθήσεις και οι πρακτικές των νηπιαγωγών σχετικά με τον εκπαιδευτικό τους προγραμματισμό επηρεάζονται από τις πεποιθήσεις που διατηρούν για το δικό τους ρόλο, το ρόλο των παιδιών και των γονέων στη διαδικασία σχεδιασμού του. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι οι κυρίαρχες πεποιθήσεις τους συνδέονταν με το ρόλο αφενός του αποδέκτη υλοποίησης των αποφάσεων του θεσμικού και νομικού πλαισίου στον εκπαιδευτικό τους προγραμματισμό και αφετέρου με εκείνον που κυριαρχεί στις αποφάσεις που λαμβάνονται κατά τη διαδικασία του, χωρίς να ενεργοποιεί τη συμμετοχή των παιδιών και των γονέων στη διαμόρφωση αυτών των αποφάσεων. Παρόλα αυτά, τόσο οι πεποιθήσεις όσο και οι πρακτικές των νηπιαγωγών που συμμετείχαν στην έρευνα-δράση μετασχηματίστηκαν μέσω της υποστήριξης τους σε θεωρητικό, ερευνητικό και στοχαστικό επίπεδο. Στην έρευνα παρουσιάζονται οι διαδικασίες υποστήριξης των εκπαιδευτικών και οι σταδιακές μετατοπίσεις των πεποιθήσεων και πρακτικών τους σε σχέση με τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό ως αποτέλεσμα μιας κριτικής επίγνωσης, της διερεύνησης του εκπαιδευτικού πλαισίου, της θεωρητικής υποστήριξης και του ατομικού και συλλογικού αναστοχασμού όπως αυτά προέκυψαν μέσα τη συμμετοχή τους στην έρευνα-δράση. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συζητιούνται στο πλαίσιο της επαγγελματικής μάθησης των εκπαιδευτικών με σκοπό να τροφοδοτήσουν τη γνώση εκπαιδευτών εκπαιδευτικών για τις διαδικασίες υποστήριξης διαδικασιών που ενισχύουν την επανατοποθέτηση των εκπαιδευτικών και το μετασχηματισμό των εκπαιδευτικών τους πρακτικών με διερευνητικό, κριτικό αναστοχαστικό και συμμετοχικό προσανατολισμό, αλλά και την ανάληψη νέων δράσεων.