To pride στην Ελλάδα: φύλο, σεξουαλικότητα, έθνος

Abstract

The thesis has as its research object the annual "festival of pride" or "Pride festival" in Athens, for the years from 2005 to 2022. The thesis focuses on the study of how, for each of the 18 years of the existence of Pride in Greece, the mainstream press covers the festival and other related social issues. It also studies the way that 'Athens Pride' itself produces discourse about Pride events. Part of the study is, finally, the speech produced by LGBTQ groups and collectives which are critical of Pride but also of the dominant conceptualizations of gender and sexuality. The aim of the thesis was to study the interweaving of power and resistance in the researched social fields, focusing on issues of gender, sexuality and nation. The thesis attempts a critical approach to the discourse of the studied material. The texts identified and collected are treated in the thesis as material imprints of discourse, the analysis of which allows the identification of meanings for the way power relations work and structure sociocultural context in the specific social terrain of Greece from 2005 to 2022.Specifically, the publications studied are divided into "mainstream" and "alternative". The "mainstream" was collected a) from newspapers with large circulation, (I Kathimerini, To Vima, I Avgi) for the days including one day before Pride, the day of Pride and one day after the Pride parade and b) by the organization "Athens Pride" for the 18 years of organizing the festival. The "alternative" publications, the majority of them published on the internet, concern small groups or collectives which are placed in the wider "antiauthoritarian" space and produce a counter-discourse against Pride, as well as the websites of the "self-organized" Pride. In particular, the press publications that were identified, collected, presented and analyzed are in total eighty-three (83). Twenty-two (22) publications are from the newspaper I Kathimerini , thirty-four (34) from To Vima and twenty-seven (27) publications from Avgi. Also, part of the corpus of the thesis material are all the annual announcements of the Pride that organizes the festival in Athens for the 18 years of the research. Finally, fifteen (15) publications of the "alternative Press" from 10 groups and collectives are studied. The research concluded that the designation of LGBTQ subjects in the early years of Pride's existence is the term "homosexual", which is used as an umbrella term in press discourse to describe all LGBTQ subjects, and Pride is referred to as ‘gays’ march ' or 'gay pride march'. The address begins to change from 2014 in the press, where the acronym LGBT is now used. The address starts to change from 2014 in the press, where the acronym LGBT is now used. In Pride's speech about trans people, whom it used to call "transsexual", it now calls them trans and from "bisexual" calls them bi. In terms of Pride's demands for visibility and rights, since 2014 there has been a shift towards a more homonormative direction in contrast to the first years of Pride, where the festival took the form of a protest highlighting the gaps in the system and the discrimination faced by LGBTQ subjects claiming social justice. Since then Pride's demands began to narrow, focusing more on individual pursuits of marriage and family and less on social and cultural change. The thesis attempts to contribute to the international scholarly debate on gender, sexuality and nation.

Η διδακτορική διατριβή έχει ως αντικείμενο έρευνας το ετήσιο «φεστιβάλ υπερηφάνειας» ή «φεστιβάλ Pride» στην Αθήνα, για τα έτη από το 2005 έως και το 2022. Η διατριβή εστιάζει στη μελέτη του τρόπου με τον οποίο, για κάθε ένα από τα 18 χρόνια ύπαρξης του Pride στην Ελλάδα, ο εγχώριος ειδησεογραφικός Τύπος αποτυπώνει το φεστιβάλ και άλλα σχετιζόμενα με αυτό κοινωνικά θέματα. Επίσης, μελετά τον τρόπο που ο ίδιος ο φορέας «Athens Pride» παράγει λόγο για τις εκδηλώσεις Pride. Μέρος της μελέτης αποτελεί, τέλος, και ο λόγος που παράγεται από ΛΟΑΤΚ ομάδες και συλλογικότητες οι οποίες στέκονται κριτικά προς το Pride αλλά και στις κυρίαρχες εννοιολογήσεις του φύλου και της σεξουαλικότητας. Στόχος της διατριβής αποτέλεσε η μελέτη της συνύφανσης της εξουσίας με την αντίσταση στα ερευνώμενα κοινωνικά πεδία, με επίκεντρο τους λόγους για το φύλο, τη σεξουαλικότητα και το έθνος. Η διατριβή επιχειρεί μια κριτική προσέγγιση στον λόγο (discourse) του υλικού που μελετήθηκε. Τα κείμενα που εντοπίστηκαν και συγκεντρώθηκαν αντιμετωπίζονται στη διατριβή ως υλικές αποτυπώσεις του λόγου, η ανάλυση των οποίων, επιτρέπει τον εντοπισμό νοημάτων για τον τρόπο που λειτουργούν οι σχέσεις εξουσίας και δομούν το κοινωνικό γίγνεσθαι στο συγκεκριμένο κοινωνικό έδαφος της Ελλάδας από το 2005 ως το 2022. Συγκεκριμένα, τα δημοσιεύματα που μελετήθηκαν χωρίζονται σε «θεσμικά» και «εναλλακτικά». Τα «θεσμικά» συλλέχθηκαν α) από ειδησεογραφικές εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας, (Η Καθημερινή, Το Βήμα, Η Αυγή) για τις ημέρες μία ημέρα πριν το Pride, την ημέρα του Pride και μία ημέρα μετά την παρέλαση του Pride και β) από τον ίδιο τον φορέα «Athens Pride» για τα 18 χρόνια διοργάνωσης του φεστιβάλ. Τα «εναλλακτικά» έντυπα, στην πλειοψηφία τους δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο, αφορούν μικρές ομάδες ή συλλογικότητες οι οποίες τοποθετούνται στον ευρύτερο «αντιεξουσιαστικό» χώρο και παράγουν έναν αντί-λόγο απέναντι στο Pride, καθώς και τις ιστοσελίδες των «αυτοοργανωμένων» Pride. Ειδικότερα, τα δημοσιεύματα του Τύπου που εντοπίστηκαν, συγκεντρώθηκαν, παρουσιάζονται και αναλύονται είναι στο σύνολο ογδόντα τρία (83). Από την εφημερίδα Καθημερινή εντοπίστηκαν είκοσι δύο (22) δημοσιεύματα, από Το Βήμα τριάντα τέσσερα (34) και από την Αυγή είκοσι επτά (27) δημοσιεύματα. Επίσης, μέρος του σώματος του υλικού της διατριβής αποτελούν όλες οι ετήσιες ανακοινώσεις του φορέα που διοργανώνει το φεστιβάλ στην Αθήνα για τα 18 έτη της έρευνας. Τέλος, μελετώνται και δεκαπέντε (15) δημοσιεύματα του «εναλλακτικού Τύπου» από 10 ομάδες και συλλογικότητες.Από την έρευνα εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ονομασία των ΛΟΑΤΚ υποκειμένων τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του Pride είναι ο όρος «ομοφυλόφιλος», ο οποίος χρησιμοποιείται ως όρος-ομπρέλα στον λόγο του Τύπου για να περιγράψει όλα τα ΛΟΑΤΚ υποκείμενα και το Pride αναφέρεται ως «πορεία ομοφυλοφίλων» ή «πορεία ομοφυλόφιλης υπερηφάνειας». Η απεύθυνση αρχίζει να αλλάζει από το 2014 στον Τύπο, όπου χρησιμοποιείται πλέον το αρκτικόλεξο ΛΟΑΤ. Στον λόγο του Pride σχετικά με τους τρανς ανθρώπους, τους οποίους αποκαλούσε «τρανσεξουαλικούς», τους ονομάζει τρανς και τους αμφί ανθρώπους από «αμφισεξουαλικούς» τους αποκαλεί πλέον αμφί. Όσον αφορά τα αιτήματα του Pride για ορατότητα και δικαιώματα παρατηρήθηκε από το 2014 μία μετατόπιση προς μία πιο ομοκανονική κατεύθυνση σε αντίθεση με τα πρώτα χρόνια του Pride, όπου το φεστιβάλ είχε τη μορφή διαμαρτυρίας αναδεικνύοντας τα κενά του συστήματος και τις διακρίσεις που υφίσταντο τα ΛΟΑΤΚ υποκείμενα διεκδικώντας κοινωνική δικαιοσύνη. Έκτοτε τα αιτήματα του Pride άρχισαν να στενεύουν με αποτέλεσμα να εστιάζονται περισσότερο σε ατομικές επιδιώξεις για γάμο και οικογένεια και λιγότερο σε κοινωνική και πολιτιστική αλλαγή. Η διατριβή με τα αποτελέσματα της έρευνας επιχειρεί να συμβάλλει στη διεθνή επιστημονική συζήτηση για το φύλο, τη σεξουαλικότητα και το έθνος.