Μια λεξικολογική και τυπολογική προσέγγιση των ρημάτων ψυχικού πάθους της νέας ελληνικής

Abstract

In my dissertation I attempt to give a lexicological and typological analysis of Greek psychological verbs (also known as psych verbs), that is verbs denoting emotion. I focus my attention on verbs whose first and literal meaning in their lexical entry in the dictionary refers to an emotion or a psychological state. I extract all these verbs from the Greek dictionaries and define their basic characteristics, as these are recorded in the previous literature concerning psych verbs in Greek and cross linguistically and as they arise from the observation of Modern Greek data. My examination of Greek psychological verbs is empirically based and is realized from various perspectives and in particular, from a typological, morphological, semantic and syntactic point of view. More specifically, in the first chapter the topic of the dissertation, the research questions, the aims of the study and the general theoretical background are given and there is also information about the structure of the dissertation and the methodology of the research. In chapter 2, I start by giving an introduction of the meaning of emotion and the typology of emotions and I continue by focusing on the study of the vocabulary of emotions and, especially, of psych verbs. Also, I define psych verbs, I present some classifications that have been proposed for psych verbs in Modern Greek and in other languages and then I focus on Greek psych verbs. After that, I discuss the peculiarities that these verbs present in Greek as far as the syntactic realization of their arguments is concerned in the context of Generative Grammar and I attempt a full theoretical review of psych verbs. In chapter 3, I collect all the morphological, semantic and syntactic characteristics of psych verbs from the observation of the Greek data and from the theoretical background and describe them in detail. These characteristics constitute the parameters which are examined in the corpus with relation to psych verbs. For each parameter the following are mentioned: a) its type (qualitative or quantitative), b) its categories, if it has any, c) the theoretical study/ studies in which it is introduced or discussed and d) the purpose of its examination in the corpus. In chapter 4, I present in detail the methodology of my research. Initially, I describe the process of collecting all of the Greek psych verbs from the printed or online dictionaries of Modern Greek that I use for the purposes of this dissertation. Next, I present the methodological tool that I use in order to examine psych verbs empirically, which is the corpus available by the Sketch Engine software. After that, I describe the process of collecting the data from the corpus for each of the parameters defined in chapter 3. Finally, I present the process of performing the statistical analysis of the data collected from the corpus .In the fifth and last chapter of this dissertation, I present in detail the results that arise from the observation and statistical analysis of the data collected from elTenTen14 for all the parameters concerning psych verbs. My aim in this chapter is to give a full description of how psych verbs behave syntactically, morphologically and semantically in the corpus. Moreover, I present the results of the statistical analysis of the data that have to do with the choice of syntactic structure in psych verbs and the choice of a particular reading in each syntactic structure. My aim here is to collect the specific characteristics of psych verbs that have to do with each of the two syntactic structures that these verbs form and the particular characteristics for each of the three readings that each psych structure can have. In this chapter I attempt to describe a) how psych verbs are used in the corpus, b) which are the specific characteristics of each psych syntactic structure and each reading a psych structure can have and c) how we can relate the results from the analysis of the data from elTenTen14 with the theoretical analyses for psych verbs. In this research, my main goal has been to give a complete, to the extent that this is possible, record and description of psych verbs in Modern Greek, aiming at contributing to the general discussion about the vocabulary of emotions and, especially, about Greek psych verbs.

Στη διδακτορική μου διατριβή επιχειρώ μια λεξικολογική και τυπολογική προσέγγιση των ρημάτων ψυχικού πάθους της Νέας Ελληνικής, δηλαδή των ρημάτων που δηλώνουν συναίσθημα. Ασχολούμαι με τα ρήματα που φέρουν το ψυχικό πάθος ως πρωτεύουσα και κυριολεκτική σημασία με βάση τον ορισμό τους στα λεξικά της Νέας Ελληνικής. Καταγράφω αυτά τα ρήματα και προσδιορίζω τα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους, έτσι όπως προκύπτουν από την προηγούμενη βιβλιογραφία αλλά και από την παρατήρηση των δεδομένων της Νέας Ελληνικής για τις δομές που τα ρήματα αυτά σχηματίζουν. Εξετάζω αυτά τα ρήματα σε εμπειρικό επίπεδο από διάφορες οπτικές ανάλυσης και συγκεκριμένα, από τυπολογική, μορφολογική, σημασιολογική και συντακτική σκοπιά. Αναλυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθενται το θέμα της διατριβής, τα ερευνητικά ερωτήματα, οι στόχοι της διατριβής, το γενικό θεωρητικό υπόβαθρο και περιέχονται πληροφορίες για τη διάρθρωση της διατριβής και τη μεθοδολογία που ακολουθώ. Στο δεύτερο κεφάλαιο ξεκινώ κάνοντας μια εισαγωγή στην έννοια του συναισθήματος και στην τυπολογία των συναισθημάτων και συνεχίζω εστιάζοντας στη μελέτη του λεξιλογίου των συναισθημάτων και συγκεκριμένα των ρημάτων ψυχικού πάθους στη βιβλιογραφία. Πιο συγκεκριμένα, ορίζω τα ρήματα ψυχικού πάθους, παρουσιάζω ορισμένες ταξινομήσεις που έχουν προταθεί για τα ρήματα αυτά στη Νέα Ελληνική και σε άλλες γλώσσες, και στη συνέχεια, εστιάζω περισσότερο στα ρήματα ψυχικού πάθους της Νέας Ελληνικής. Συζητώ τις ιδιαιτερότητες που εμφανίζουν τα ρήματα αυτά αναφορικά με τη συντακτική πραγμάτωση των ορισμάτων τους στο πλαίσιο της Γενετικής Γραμματικής και πραγματοποιώ μια λεπτομερή βιβλιογραφική ανασκόπηση. Στο τρίτο κεφάλαιο συγκεντρώνω και περιγράφω αναλυτικά όλα τα μορφολογικά, σημασιολογικά και συντακτικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα ρήματα ψυχικού πάθους που έχουν προκύψει από την παρατήρηση των δεδομένων της Νέας Ελληνικής και την ανασκόπηση των θεωρητικών μελετών που παρουσιάστηκαν στο κεφάλαιο 2. Τα στοιχεία αυτά θα αποτελέσουν τις παραμέτρους τις οποίες θα διερευνήσω για κάθε ρήμα μέσα στο σώμα κειμένων. Για κάθε παράμετρο αναφέρω τα εξής: α) το είδος της (ποιοτική ή ποσοτική), β) τις κατηγορίες που μπορεί να διαθέτει, αν διαθέτει κατηγορίες, γ) τις θεωρητικές έρευνες στις οποίες μνημονεύεται ή από τις οποίες προκύπτει και δ) τη σκοπιμότητα διερεύνησης της συγκεκριμένης παραμέτρου στην παρούσα διατριβή. Στο τέταρτο κεφάλαιο κάνω μια λεπτομερή και εμπεριστατωμένη παρουσίαση της μεθοδολογίας που ακολουθώ κατά τη διάρκεια της έρευνας. Αρχικά, παρουσιάζω τη μέθοδο συλλογής του γλωσσικού υλικού που αποτελεί αντικείμενο μελέτης της παρούσας διατριβής. Πιο συγκεκριμένα, περιγράφω τον τρόπο αποδελτίωσης των ρημάτων ψυχικού πάθους από τις έντυπες και ηλεκτρονικές λεξικογραφικές πηγές που έχω στη διάθεσή μου. Ακολούθως, ασχολούμαι με την περιγραφή των μεθοδολογικών μέσων που χρησιμοποιώ για να ελέγξω το γλωσσικό υλικό που έχω συλλέξει. Τα μέσα αυτά είναι τα σώματα κειμένων (corpora) και συγκεκριμένα ένα από τα σώματα κειμένων που διατίθενται από το λογισμικό Sketch Engine. Έπειτα, περιγράφω αναλυτικά την ερευνητική διαδικασία που ακολουθώ για να συλλέξω τα δεδομένα προς διερεύνηση. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζω λεπτομερώς τον τρόπο αναζήτησης των παραμέτρων μέσα στα κείμενα του σώματος κειμένων με βάση τα μεθοδολογικά μέσα που έχω στη διάθεσή μου. Τέλος, παρουσιάζω τη μέθοδο στατιστικής ανάλυσης με βάση την οποία αναλύω τα δεδομένα που έχω συλλέξει από το σώμα κειμένων.Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζω αναλυτικά τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την παρατήρηση και στατιστική ανάλυση των δεδομένων από το elTenTen14 για τις παραμέτρους που αφορούν τα ρήματα ψυχικού πάθους. Στόχος μου στο κεφάλαιο αυτό είναι να πραγματοποιήσω μια πλήρη περιγραφή της συντακτικής, μορφολογικής και σημασιολογικής συμπεριφοράς των ρημάτων ψυχικού πάθους στο σώμα κειμένων elTenTen14 του Sketch Engine. Επιπλέον, παρουσιάζω τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης των δεδομένων που αφορούν την επιλογή συντακτικής δομής στα ρήματα ψυχικού πάθους και την επιλογή ερμηνείας σε κάθε συντακτική δομή. Στόχος μου είναι να συγκεντρώσω τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ρημάτων ψυχικού πάθους που σχετίζονται με καθεμία από τις δύο συντακτικές δομές που μπορούν να σχηματίζουν αυτά τα ρήματα και καθεμία από τις τρείς ερμηνείες που συνδέονται με τις δομές ψυχικού πάθους. Σε αυτό το κεφάλαιο επιχειρώ να περιγράψω α) πώς χρησιμοποιούνται τα ρήματα ψυχικού πάθους στο σώμα κειμένων που αξιοποιώ σε αυτή τη διατριβή και πώς συμπεριφέρονται συντακτικά, μορφολογικά και σημασιολογικά, β) ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα καθεμιάς από τις δύο βασικές συντακτικές δομές στις οποίες συμμετέχουν τα ρήματα ψυχικού πάθους και καθεμιάς από τις ερμηνείες που λαμβάνουν οι δομές αυτές, έτσι όπως προκύπτουν από τα δεδομένα του σώματος κειμένων και γ) πώς σχετίζονται τα αποτελέσματα από την αναζήτηση στο σώμα κειμένων με τα πορίσματα των θεωρητικών μελετών για τη συντακτική συμπεριφορά των ρημάτων αυτών και την ερμηνεία των δομών στις οποίες συμμετέχουν. Για ορισμένες παραμέτρους αξιοποιώ επικουρικά και ένα άλλο σώμα κειμένων της Νέας Ελληνικής, δηλαδή τον Εθνικό Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας (ΕΘΕΓ) για λόγους πληρότητας.Απώτερος στόχος μου με την έρευνα αυτή υπήρξε να δώσω μια όσο το δυνατόν πληρέστερη καταγραφή και περιγραφή των ρημάτων ψυχικού πάθους στα ελληνικά, με σκοπό να συμβάλλω στη γενικότερη συζήτηση γύρω από το θέμα του λεξιλογίου των συναισθημάτων και ειδικότερα των ρημάτων ψυχικού πάθους της Νέας Ελληνικής.