Poetry in performance in postwar Greece, 1945-1965

Abstract

This dissertation focuses on an often noted but rather understudied aspect of modern Greek poetry: the vocal performances of printed texts. It is structured in two parts, of which Part I is an overview of poetry performance as a cultural practice, situated within a specific historical and cultural context, while Part II, developing the discussion of three major poets of the period, goes into detail about performance as a poetic form (audiotext), which enhances our understanding of its written counterpart. Part I traces the transformation of the traditional poetry recital in Greece during the first postwar decades (1945-1965). Throughout this period, poetic discourse was transposed into versatile media and public venues with a degree of popular appeal; from the stage of the National Theatre and the microphone of the National Radio Foundation, to the commercial poetry recordings released in the early 1960s, poetry’s intermedial dimension reached its apogee in the mid-twentieth century. Using rare archival material relating to each of these enterprises, this part addresses the institutional practices developed for the distribution of modern Greek verse as sound, and the impact of these practices on the reception of individual poets as well as schools or generations of poets. Part II goes into three case studies, analysing the sound recordings made by three celebrated poets, whose work featured in many of the projects discussed in Part I: Andreas Embiricos, Odysseus Elytis, and George Seferis. By treating authorial performances as audiotexts, this part explores the relationship between the printed and the audio manifestation of a given text. The audiotext analyses offered in Part II invite us to reexamine some fundamental assumptions about the nature of the poetic texts in question, and above all: is the text designed to be perceived visually, acoustically or in some combination of the two? The issue of poetry in performance becomes all the more important in the Greek context due to the oft-discussed question of orality in relation to modern Greek literature. Tracing the revival of a textually based aurality during the postwar era, this dissertation sets out to prove that performance is a crucial missing piece of the literary history of modern Greek poetry, and one that can cast new light on both the reception of individual poets and their poetic practices.

Στρέφοντας την προσοχή μου από την έντυπη στη φωνητική αναπαραγωγή της νεοελληνικής ποίησης, στη διδακτορική μου διατριβή χαρτογραφώ την προβολή της ποίησης μέσα από τρία κανάλια που ανήκουν στη σφαίρα της λαϊκής και μαζικής κουλτούρας: το θέατρο, το ραδιόφωνο και τους δίσκους βινυλίου. Ως αφετηρία για την έρευνά μου επέλεξα το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ανανεώνεται το ενδιαφέρον για την προφορική διάδοση της ποίησης σύμφωνα με τα μεταπελευθερωτικά αιτήματα για εκδημοκρατισμό της παιδείας και εκλαΐκευση της «υψηλής τέχνης». Η έρευνά μου σταματά στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν η παραγωγή δίσκων ηχογραφημένης ποίησης σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας περιόδου στη σχέση της νεοελληνικής ποίησης με τη μαζική κουλτούρα. Συνδυάζοντας μεθοδολογικές προσεγγίσεις από τα επιστημονικά πεδία της ιστορίας, της φιλολογίας, των θεατρικών σπουδών, των σπουδών του ήχου και των μέσων επικοινωνίας, η διατριβή έχει χαρακτήρα κατεξοχήν διεπιστημονικό. Η εργασία μου χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, «Η επιτέλεση της ποίησης ως πολιτισμική πρακτική», προσεγγίζει το φαινόμενο της απαγγελόμενης και ηχογραφημένης ποίησης ως μέρος της πολιτισμικής ιστορίας της νεότερης Ελλάδας. Στο δεύτερο μέρος, «Επιτελέσεις της ποίησης ως ακουστικά κείμενα», προτείνεται μια μέθοδος ανάλυσης και κριτικής ερμηνείας της ηχογραφημένης ποίησης. Υιοθετείται ο όρος ακουστικό κείμενο (audiotext), που εισήγαγε ο Charles Bernstein για να υπερασπιστεί την εκ του σύνεγγυς ακρόαση (close listening) της ποίησης ως έγκυρη κριτική μέθοδο. Τα τρία κεφάλαια του δεύτερου μέρους εξετάζουν τις ηχογραφημένες αναγνώσεις του Ανδρέα Εμπειρίκου, του Οδυσσέα Ελύτη και του Γιώργου Σεφέρη αντίστοιχα. Στο επίκεντρο της προσοχής τίθενται καίρια ζητήματα ποιητικής: η αντίληψη της ποίησης ως προφορικής ή γραπτής μορφής τέχνης, η σχέση παραδοσιακής απαγγελίας και νεωτερικής ποιητικής έκφρασης και η διάσταση ανάμεσα στην τυπογραφική και τη φωνητική αποτύπωση του ίδιου ποιήματος.