Το Κοράνιο μεταξύ παραδοσιακών και νεωτερικών κατανοήσεων: από τη φιλολογική στη συναφειακή ερμηνεία

Abstract

This Dissertation Thesis discusses the perpetual spiritual and philosophical exchange of views between the traditional-philological hermeneutical theory on the apocalyptical word of God-as it has been recorded in the sacred book of Islam, the Quran-and the reading of the modern-contextual theory of the same divinely inspired content. The hermeneutical staticity, the theological skepticism and the inviolable assumptions that characterize the thoughtful endeavors of the early islamic theologians, come to confrontation with the culture of modern multiplicity and the human-holistic hermeneutical theories of the proponents of a pluralistic theological and hermeneutical system, impelling to a hermeneutic review and reconstruction, which is socially applicable and acceptable by the islamic community of the 21st CE.In this Dissertasion Thesis we aspire to present a part of the above hermeneutical views through works of leading theologians, representatives both the traditional school such as Abū Jaʿfar Muḥammad ibn Jarīr ibn Yazid al-Ṭabarī (839-923), Qāḍī Abū Bakr Muḥammad ibn ʽAbd Allāh ibn al-ʽArabī (1076-1148), ʽImād al-Din Abuʼl-Fidāʼ Ismāʽīl ibn ʽUmar ibn Kathīr (1301-1373) and the modern Islam such as Fatima Mernissī (1940-2015), Asma Barlas (1950-) and Amīna Wadūd (1952-). Thus, we seek to prove that modern hermeneutic reading of the Quran does not disregard tradition and its officially stated theological approaches. On the contrary, it aims both at a reconciliating adjustment and in a creative interface serving eventually the human psychological and mental needs. Further, contextual approach of the Quran promotes the above ambitious act and constitutes, in our view, a powerful and dynamic hermeneutic tool in the hands of the muslim theologians as it studies in depth the historical, cultural, social and financial context of the quranic signs. It also highlights holistically the parameters that contribute to widely integrated reading and understanding of the quranic content at hand, resulting to a flexible, pluralistic and inclusive exegesis. This eventually leads to a more loving theological understanding for the religious human beings.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή πραγματεύεται τους πνευματικούς και φιλοσοφικούς στοχασμούς, ενίοτε διαξιφισμούς, μεταξύ της παραδοσιακής-φιλολογικής και θεολογικής οπτικής επί του αποκαλυπτικού λόγου του Θεού -όπως καταγράφηκε στο ιερό βιβλίο του Ισλάμ, το Κοράνιο-και της νεωτερικής-συναφειακής ανάγνωσης του ιδίου κειμενικού υλικού. Η ερμηνευτική βεβαιότητα και απολυτότητα που χαρακτηρίζουν τους προνεωτερικούς στοχασμούς των θεολόγων της διαμορφωτικής περιόδου του Ισλάμ αντι-μετωπίζονται με (από) την κουλτούρα του νεωτερικού πολλαπλού και τις ανθρωπο-ολιστικές ερμηνευτικές του θεωρήσεις. Η εν λόγω σύγχρονη ερμηνευτική τάση εντός του Ισλάμ παρωθεί προς την αναθεώρηση και ανακατασκευή συγκεκριμένων παραδοσιακών ερμηνειών, οι οποίες αποδεικνύονται κοινωνικά μη λειτουργικές σε ένα πλαίσιο πιστών της μουσουλμανικής κοινότητας, το οποίο επιζητά την επικαιροποίηση συγκεκριμένων κορανικών ερμηνειών, όπως του στίχου 4:34. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή φιλοδοξούμε να αντιπαραβάλλουμε ένα μέρος από τις ανωτέρω ερμηνευτικές οπτικές μέσα από έργα κορυφαίων θεολόγων, εκπροσώπων τόσο της παραδοσιακής σχολής, όπως των Abū Jaʿfar Muḥammad ibn Jarīr ibn Yazid al-Ṭabarī (839-923), Qāḍī Abū Bakr Muḥammad ibn ʽAbd Allāh ibn al-ʽArabī (1076-1148), ʽImād al-Din Abuʼl-Fidāʼ Ismāʽīl ibn ʽUmar ibn Kathīr (1301-1373) όσο και από το σύγχρονο Ισλάμ των Fatima Mernissī (1940-2015), Asma Barlas (1950-) και Amīna Wadūd (1952-). Μέσω της αντιπαραβολής των εν λόγω έργων επιδιώκουμε να αποδείξουμε ότι η νεωτερική ερμηνευτική ανάγνωση του Κορανίου δεν αντιπαρέρχεται την παράδοση και τις επίσημα κατατιθέμενες θεολογικές της προσεγγίσεις, τουναντίον επιδιώκει την προσαρμοστική συνδιαλλαγή και τη δημιουργική διασύνδεση του σύγχρονου (νεωτερική αφήγηση) με το παλαιό (παραδοσιακή αφήγηση), υπηρετώντας τελικά το θρησκευόμενο άτομο τόσο ως πολίτη ενός μουσουλμανικού κράτους αλλά και ως ψυχοπνευματική οντότητα. Η συναφειακή κατανόηση του Κορανίου επιβοηθά την εν λόγω δράση και αποτελεί κατά την γνώμη μας ένα ισχυρό και δυναμικό ερμηνευτικό εργαλείο στα χέρια των μουσουλμάνων θεολόγων καθώς εγκύπτει εμβριθώς στα ιστορικά, πολιτισμικά, κοινωνικά και οικονομικά συμφραζόμενα των κορανικών στίχων. Επίσης, η συναφειακή ερμηνεία αναδύει ολιστικά τις παραμέτρους που συμβάλλουν σε μία όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη ανάγνωση και κατανόηση του υπό εξέταση κορανικού υλικού, με αποτέλεσμα μία θεολογική προσέγγιση ευέλικτη, πλουραλιστική και συμπεριληπτική. Εν τέλει, περισσότερο αγαπητική προς τα θρησκευόμενα υποκείμενα.