Cognitive control, theory of mind and memory: predictive ability in older adults with mild cognitive impairment and risk factors of vascular disease development

Abstract

One of the key research interests of recent years, which in fact finds a direct connection with clinical practice, is the issue of Alzheimer’s disease (AD) and vascular pathology. The present doctoral thesis has as its central theme the evaluation of three main components of cognition, namely, executive functions, memory capacity, and Theory of Mind abilities, that are affected in cognitive decline due to Alzheimer’s disease (AD) and vascular pathology. The purpose of the study was to examine the components of cognition in two pathological groups, comparing them with a healthy control group, in order to (a) understand their differentiations in cognitive decline, and (b) develop specific short batteries that can help the early diagnosis of each kind of cognitive decline. Specifically, the two pathological groups consisted of adults (over 58 years old) with vascular risk factors, while one group additionally had a diagnosis of Mild Cognitive Impairment. The study had two phases, cross-sectional and longitudinal. ANOVAs, MANOVAs and mixed methods were used to examine and compare the performance of the three groups in all variables as well as the variation over time of the variables in each group; Mediation analysis was also used to examine potential relationships among specific variables of interest. Specifically, the aim of the cross-sectional assessment was to reveal the differences between the performance of the study groups and the pattern of difficulties presented to each group; While for the longitudinal part, the aim was the evaluation of the variables at three points in time, investigating their alterations within and between the groups, in order to reveal a pattern of potentially different cognitive decline for each of the pathological groups. The utility of the study lies in proposing specific tools that are useful both in the diagnosis of the two pathologies and in the assessment of the transition from one pathological category to another.

Ένα από τα βασικά ερευνητικά ενδιαφέροντα των τελευταίων ετών, το οποίο μάλιστα βρίσκει άμεση σχέση με την κλινική πράξη, είναι το θέμα της νόσου Alzheimer (AD) και της αγγειακής παθολογίας. Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως κεντρικό θέμα την αξιολόγηση τριών βασικών συνιστωσών της γνωστικής λειτουργίας, δηλαδή των εκτελεστικών λειτουργιών, της μνήμης και της Θεωρίας του Νου, οι οποίες εκπίπτουν στη νόσο Alzheimer (AD) και στην αγγειακή παθολογία. Σκοπός της μελέτης ήταν να εξεταστούν τα στοιχεία της γνωστικής λειτουργίας σε δύο παθολογικές ομάδες, συγκρίνοντάς τα με μια υγιή ομάδα ελέγχου, ώστε (α) να κατανοηθούν οι διαφοροποιήσεις τους στη γνωστική έκπτωση και (β) να αναπτυχθούν συγκεκριμένες συντομες συστοιχίες που μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση γνωστικής έκπτωσης. Συγκεκριμένα, οι δύο παθολογικές ομάδες αποτελούνταν από ενήλικες (άνω των 58 ετών) με παράγοντες αγγειακού κινδύνου, ενώ η μία ομάδα είχε επιπλέον διάγνωση Ήπιας Γνωσιακής Εξασθένησης. Η μελέτη είχε δύο φάσεις, τη συγχρονική και τη διαχρονική. Χρησιμοποιήθηκαν ANOVA, MANOVA και μικτές μέθοδοι για την εξέταση και σύγκριση της απόδοσης των τριών ομάδων σε όλες τις μεταβλητές καθώς και της διαχρονικής διακύμανσης των μεταβλητών σε κάθε ομάδα. Η ανάλυση διαμεσολάβησης χρησιμοποιήθηκε επίσης για την εξέταση πιθανών σχέσεων μεταξύ συγκεκριμένων μεταβλητών ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα, ο στόχος της συγχρονικής αξιολόγησης ήταν να αποκαλύψει τις διαφορές μεταξύ της απόδοσης των ομάδων μελέτης και του προτύπου των δυσκολιών που παρουσιάστηκαν σε κάθε ομάδα. Ενώ για το διαχρονικό μέρος, στόχος ήταν η αξιολόγηση των μεταβλητών σε τρία χρονικά σημεία, η διερεύνηση των αλλαγών τους εντός και μεταξύ των ομάδων, ώστε να αποκαλυφθεί ένα μοτίβο δυνητικά διαφορετικής γνωστικής έκπτωσης για κάθε μία από τις παθολογικές ομάδες. Η χρησιμότητα της μελέτης έγκειται στην πρόταση συγκεκριμένων εργαλείων που είναι χρήσιμα τόσο στη διάγνωση των δύο παθολογιών όσο και στην αξιολόγηση της μετάβασης από τη μια παθολογική κατηγορία στην άλλη.