Διερεύνηση των γλωσσικών ιδεολογιών και πρακτικών γονέων και παιδιών με πολύγλωσσο υπόβαθρο: από τις οικογενειακές γλωσσικές πολιτικές στη γλωσσική χρήση

Abstract

The aim of the thesis is to examine family language policies, i.e. the ideologies and practices of immigrant parents αnd their children, as well as their teachers in the host country, in order to trace dimensions of (linguistic) socialization or linguistic and social exclusion. Specifically, the research is situated in the Greek socio-political context, which is characterized by extensive migration and, more recently, by the pandemic situation. Focusing on the school and the neighborhood, the thesis is based on the attempt to 'enter' the transnational linguistic environment (Dendrinos, 2018). In particular, the family's language policy is correlated with the school's corresponding language and educational policy, as well as with the host society's integration policy, by observing sociolinguistic interactions in the school and neighborhood contexts in order to examine whether and to what extent they influence each other. Through a sociolinguistic case study, a linguistic ethnographic field research will be carried out, including a) participant observation in the school and in the neighborhood playgrounds, and b) semi-structured interviews with five families [eight (8) parents, six (6) students] and three (3) teachers. In the family context, the language policies of parents of Albanian origin and their children with regard to the languages they (do not) use will be examined, with a focus on exploring the relations of equality and respect with regard to their language choices. In addition, in the school context, language and educational policies will be examined in order to identify dimensions of linguistic equity and respect for the language rights of all pupils in the classroom. The practices of parents, teachers and children are then interpreted in relation to the broader linguistic ideologies reproduced by the social and school environment in the context of a rural town. The research data will be analyzed in terms of the language maintenance/shifting processes observed in family language policies. The ultimate aim of the thesis is to contribute to the debate on linguistic justice in the family, school and community contexts.

Η παρουσιαζόμενη διατριβή έχει ως αντικείμενο τη συνεξέταση των οικογενειακών γλωσσικών πολιτικών, δηλαδή των ιδεολογιών και πρακτικών γονέων μεταναστών/τριών με αλβανική καταγωγή και των παιδιών τους, καθώς και των εκπαιδευτικών τους στη χώρα υποδοχής, ώστε να ανιχνευθούν διαστάσεις της (γλωσσικής) κοινωνικοποίησης ή γλωσσικού και κοινωνικού αποκλεισμού. Συγκεκριμένα, η έρευνα τοποθετείται στο ελληνικό κοινωνικοπολιτικό συγκείμενο, το οποίο χαρακτηρίζεται από εκτεταμένη μετανάστευση και πιο πρόσφατα από τη συνθήκη της πανδημίας. Εστιάζοντας στο σχολείο αλλά και στη γειτονιά, η διατριβή εδράζεται στην προσπάθεια «εισόδου» στο υπερποικίλο γλωσσικό περιβάλλον (Dendrinos, 2018).Ειδικότερα, οι οικογενειακές γλωσσικές πολιτικές συσχετίζονται με τις αντίστοιχες γλωσσικές και εκπαιδευτικές πολιτικές του σχολείου, καθώς και με τις πολιτικές ένταξης που ακολουθεί η κοινωνία υποδοχής μέσα από την παρατήρηση των κοινωνιογλωσσικών διεπιδράσεων στο πλαίσιο του σχολείου και της γειτονιάς ώστε να εξεταστεί αν και σε τι βαθμό αυτές αλληλοεπηρεάζονται. Μέσω μιας κοινωνιογλωσσικής μελέτης περίπτωσης πραγματοποιείται επιτόπια έρευνα γλωσσικής εθνογραφίας που περιλαμβάνει α) συμμετοχική παρατήρηση εντός του σχολείου, καθώς και στους τόπους παιχνιδιού στη γειτονιά, και β) ημιδομημένες συνεντεύξεις με 5 οικογένειες [οκτώ (8) γονείς, έξι (6) μαθητές/τριες] και τρεις (3) εκπαιδευτικούς. Στο περιβάλλον της οικογένειας διερευνώνται οι γλωσσικές πολιτικές γονέων αλβανικής καταγωγής και των παιδιών τους αναφορικά με τις γλώσσες που (δεν) χρησιμοποιούν, με εστίαση στη διερεύνηση των σχέσεων ισότητας και σεβασμού ως προς τις γλωσσικές τους αποφάσεις. Επιπλέον, στο πλαίσιο του σχολείου διερευνώνται οι γλωσσικές και εκπαιδευτικές πολιτικές που ακολουθούνται ώστε να ανιχνευθούν διαστάσεις γλωσσικής δικαιοσύνης και σεβασμού στα γλωσσικά δικαιώματα όλων των μαθητών/τριών στην τάξη. Οι πρακτικές των γονέων, των εκπαιδευτικών και των παιδιών ερμηνεύονται έπειτα σε σχέση με τις ευρύτερες γλωσσικές ιδεολογίες που αναπαράγονται από το κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον στο πλαίσιο μιας επαρχιακής πόλης. Τα ερευνητικά δεδομένα αναλύονται ως προς τις διαδικασίες γλωσσικής διατήρησης/μετατόπισης που παρατηρούνται στις οικογενειακές γλωσσικές πολιτικές. Απώτερος στόχος της διατριβής είναι να συνεισφέρει στη συζήτηση για τη γλωσσική δικαιοσύνη (‘linguistic justice’) στο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και στο πλαίσιο του σχολείου και της κοινωνίας.