Πολιτικές απασχόλησης και επαγγελματική κατάρτιση στην Ελλάδα: η περίπτωση των προγραμμάτων συνεχιζόμενης κατάρτισης ανέργων

Abstract

This thesis focuses on studying the effectiveness of training programs for the unemployed, which include actions of counseling, training and certification, in terms of achieving integration of the beneficiaries into the work force and reinforcing them with skills required by the market, but also in terms of fulfilling their ambitions. More specifically, the research focuses on people with a long term unemployment status that have low educational and/or professional resources, in order to investigate the connection between, the participation in a training program and the reinforcement of their human capital, as well as the update/reinforcement of their qualifications and assets, for their (re)entry to the work force market. The ultimate goal was to investigate the factors that affect the effectiveness of the specific programs. The answers to our research questions were given via field research in programs which were implemented in two regions of the country. Central Macedonia and Southern Aegean. The sample consisted of beneficiaries from two programs, who had either participated to some extent in the program (target or treatment group) or not participated at all (control group). The goal was to compare the outcome in terms of achieving employment status for these two teams. The quantitative data that was collected following the processing, partially confirmed the assumptions of the thesis. Initially, for the long term unemployed participants it was a conscious decision to take part in the programs, aiming in, reinforcing their human capital, facilitating their transition to the labor market and generally developing them both on a personal and professional level. It was not just a means of acquiring an income. Furthermore, the provision of counseling services reinforced their interest and commitment towards the program and it was the action for which the greatest satisfaction was expressed. The beneficiaries themselves believe that, the ambitions they had when entering the program were met, their knowledge and skills improved and they were guided towards new professional opportunities. However, in terms of achieving employment status, they did not expect and they do not believe that the program contributed significantly in assisting them to find a job. A general conclusion is that the programs, which have been implemented from 2012 up until today, seem to achieve significantly high percentages of satisfaction by the participants, but on the other hand do not have satisfactory results to show, in terms of promoting the participants toward the work force market. The demographic characteristics of the population do not seem to be particularly important factors that affect the process of entering the work force market. On the contrary, the intention to work, the age and the “opportunities” for employment in the area of residence, seem to be more connected with the outcome in finding a job. The targets for the next decade provide to education and training a dominant role. The importance of skills and the new developmental priorities of the European Union, in combination with the necessity of Europe exiting the triple crisis (health, ecological and economic), set training as a basic tool, which in combination with other measures and policies could contribute in, bridging the mismatches in skills and achieving a smooth exit from the consecutive period of economic crisis and the shock of the health crisis.

Η διατριβή αυτή είχε ως στόχο τη μελέτη της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων κατάρτισης ανέργων, που συνδυάζουν ενέργειες συμβουλευτικής, κατάρτισης, πιστοποίησης, ως προς τη επίτευξη της εργασιακής ένταξης των ωφελούμενων και την ενίσχυσή τους με δεξιότητες ζήτησης αλλά και ως προς την ικανοποίηση των προσδοκιών τους. Ειδικότερα, η μελέτη επικεντρώθηκε σε άτομα σε καθεστώς μακροχρόνιας ανεργίας με χαμηλά εκπαιδευτικά ή/και επαγγελματικά εφόδια και είχε σκοπό τη διερεύνηση της σύνδεσης της συμμετοχής σε πρόγραμμα κατάρτισης με την ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου τους και την επικαιροποίηση /ενίσχυση των προσόντων και των εφοδίων τους, για την (επαν)είσοδο στην αγορά εργασίας. Απώτερος στόχος ήταν η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των εν λόγω προγραμμάτων. Οι απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα δόθηκαν μέσα από έρευνα πεδίου σε προγράμματα που υλοποιήθηκαν σε δύο περιφέρειες της χώρας, Κεντρική Μακεδονία και Νότιο Αιγαίο. Το δείγμα αποτέλεσαν ωφελούμενοι δύο προγραμμάτων, οι οποίοι είτε συμμετείχαν σε κάποιο βαθμό στο πρόγραμμα (ομάδα στόχου) είτε δεν συμμετείχαν (ομάδα σύγκρισης). Στόχος ήταν να συγκρίνουμε την έκβαση ως προς την εύρεση εργασίας στις δύο αυτές ομάδες. Τα ποσοτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν μετά από την επεξεργασία, επιβεβαίωσαν εν μέρει τις υποθέσεις της διατριβής. Αρχικά, η συμμετοχή των μακροχρόνια ανέργων στα προγράμματα φάνηκε να αποτελεί μια συνειδητή επιλογή που στοχεύει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου τους, στη διευκόλυνση της μετάβασης στην αγορά εργασίας και στη γενικότερη προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη και δεν αποτελεί απλά ένα μέσο απόκτησης εισοδήματος. Επιπλέον, η ενέργεια της συμβουλευτικής ενίσχυσε το ενδιαφέρον και τη δέσμευσή τους για το πρόγραμμα και ήταν η ενέργεια για την οποία εκφράστηκε η μεγαλύτερη ικανοποίηση. Οι ίδιοι οι ωφελούμενοι πιστεύουν, ότι γενικά ικανοποιήθηκαν οι προσδοκίες που είχαν κατά την είσοδο στο πρόγραμμα, βελτιώθηκαν οι γνώσεις και οι δεξιότητές τους και καθοδηγήθηκαν προς νέες επαγγελματικές διεξόδους. Ωστόσο, σχετικά με την εύρεση εργασίας, ούτε περίμεναν ούτε πιστεύουν, ότι συνέβαλλε ουσιαστικά το πρόγραμμα στο να βρουν εργασία. Γενικό συμπέρασμα είναι ότι τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν από το 2012 μέχρι σήμερα, φαίνεται να χαίρουν ιδιαίτερα μεγάλα ποσοστά ικανοποίησης των συμμετεχόντων αλλά να μην παρουσιάζουν ικανοποιητικά αποτελέσματα, ως προς τη προώθηση των συμμετεχόντων στην εργασία. Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του πληθυσμού δε φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικοί παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν την εύρεση εργασίας. Αντιθέτως, η πρόθεση για εργασία, η ηλικία και οι «ευκαιρίες» εργασίας στον τόπο διαμονής φαίνεται να συνδέονται περισσότερο με έκβαση στην εύρεση εργασίας. Οι στόχοι για την επόμενη δεκαετία φέρνουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση στο επίκεντρο. Η σημασία των δεξιοτήτων, οι νέες αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ανάγκη εξόδου της Ευρώπης από την τριπλή κρίση (υγειονομική, οικολογική και οικονομική), καθιστούν την κατάρτιση βασικό εργαλείο, το οποίο συνδυαστικά με άλλα μέτρα και πολιτικές θα μπορούσε να συμβάλει στη γεφύρωση των αναντιστοιχιών σε δεξιότητες αλλά και σε μια ομαλή έξοδο από τη συνεχόμενη περίοδο οικονομικής κρίσης και το σοκ της υγειονομικής κρίσης.