Μελέτη κόστους και ποιότητας ζωής ασθενών με αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα υπό βιολογικές θεραπείες στην Ελλάδα

Abstract

The concept of Axial Spa was realized in 2009 by ASAS. It was a result of the need to early recognize and diagnose patients with Ankylosing Spondylitis (AS), which were until then diagnosed according to imaging and clinical criteria of 1984 New York. The use of MRI and the understanding of the role of HLA-B27 contributed to the identification of patients with all the clinical features of AS but without definite radiographic changes. This subgroup of patients was labeled as non-radiographic Axial Spa in contrast to AS which has the characteristic radiographic changes according to New York criteria. Both entities, AS and non-radiographic Axial Spa, are included in Axial Spa, which is a part of a larger family of diseases, the Spondyloarthropathies. As the disease starts usually between the second and third decade of life and has a chronic progression, the impact on quality of life, the ability to perform paid work, and health resources is significant. From a socio-economic point of view, it is important to use therapies that prevent or slow down the progression of the disease, thus avoiding the high economic costs associated with it, the reduction of productivity and the deterioration of the quality of life. The introduction of biological therapies in the treatment of inflammatory diseases has brought impressive results in the course of the disease. However, their increased financial costs compared to conventional treatments question the use of these drugs and therefore pharmacoeconomic studies are needed to prove the effectiveness of such interventions. In this study, we estimated the cost of illness, quality of life and workability among patients with axial Spa treated with biologic agents in Greece. The average annual total cost from the payer’s perspective amounts to € 8,504. The largest part of the cost (~ 87%) is due to the cost of obtaining the biological treatment and then a very significant contribution to the total cost has the administration cost of drugs (11%). From the patient's perspective, the average annual total cost is € 939. Most of the cost (~ 52%) corresponds to the indirect cost, ie the loss of productivity caused by the inability of patients to work as a result of their condition or because relatives have to take a leave to care for them. A significant contribution to the total cost has also the direct non-medical costs (46%), which include the costs of transporting patients to and from the hospital, and home adjustments.Regarding work productivity, an improvement of disease activity as measured with BASDAI is associated with an increase in performance at work. In our study, the mean BASDAI of the patients starting biological treatment decreased from 5.74 to 3.2 after 52 weeks while work productivity loss decreased from 30% to 20% accordingly. Similarly, absenteeism and presenteeism also decreased from 9% and 32% to 5% and 23%. The same positive effect on the work productivity of patients with AS was documented by improving their quality of life. The data collected from the HAQ questionnaires showed a reduction of the scale from 1.13 at baseline to 0.75 at the end of the follow-up period. The HAQ and BASDAI scores according to our regression analysis were the factors with the most important predictive value for the total loss of productivity and therefore for the costs that accompany it.In conclusion, there is a significant cost (direct and indirect) related to the treatment of AS in Greece. Functional impairment is the factor with the most significant cost impact. Biologic therapies that reduce functional impairment can be effective in reducing the cost of Axial SpA and improving the patient's quality of life and reducing stress in the health care system.

Η έννοια της Αξονικής Σπονδυλοαρθρίτιδας (Αξ. ΣπΑ) υλοποιήθηκε το 2009 από την ASAS (Assessment of SpondyloArthritis international Society) μια διεθνή ομάδα ειδικών στο πεδίο των Σπονδυλοαρθριτίδων. Ήταν αποτέλεσμα της ανάγκης έγκαιρης αναγνώρισης και διάγνωσης ασθενών με Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα (ΑΣ), οι οποίοι μέχρι τότε διαγιγνώσκονταν σύμφωνα με απεικονιστικά και κλινικά κριτήρια της Νέας Υόρκης του 1984. Η χρήση της μαγνητικής τομογραφίας και η κατανόηση του ρόλου του HLA-B27 συνέβαλαν στην ταυτοποίηση ασθενών με όλα τα κλινικά χαρακτηριστικά της ΑΣ αλλά χωρίς σαφείς ακτινογραφικές αλλαγές. Αυτή η υποομάδα ασθενών κατηγοριοποιήθηκε ως μη ακτινογραφική Αξ.ΣπΑ σε αντίθεση με την ΑΣ που έχει τις χαρακτηριστικές ακτινογραφικές βλάβες σύμφωνα με τα κριτήρια της Νέας Υόρκης. Και οι δύο αυτές οντότητες, περιλαμβάνονται στην Αξ. ΣπΑ, η οποία αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης οικογένειας νοσημάτων, των Σπονδυλοαρθροπαθειών. Καθώς η ασθένεια ξεκινά συνήθως μεταξύ της δεύτερης και της τρίτης δεκαετίας της ζωής και έχει χρόνια εξέλιξη, ο αντίκτυπος στην ποιότητα ζωής, στην ικανότητα εκτέλεσης αμειβόμενης εργασίας και στους πόρους υγείας είναι σημαντικός. Από κοινωνικοοικονομική άποψη, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται θεραπείες που αποτρέπουν ή επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, αποφεύγοντας έτσι το υψηλό οικονομικό κόστος που συνδέεται με αυτήν, τη μείωση της παραγωγικότητας και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Η εισαγωγή βιολογικών θεραπειών στη θεραπεία των φλεγμονωδών νοσημάτων έχει φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην πορεία της νόσου. Ωστόσο, το αυξημένο οικονομικό κόστος τους σε σύγκριση με τις συμβατικές θεραπείες αμφισβητεί τη χρήση αυτών των φαρμάκων και ως εκ τούτου απαιτούνται φαρμακο-οικονομικές μελέτες για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα τέτοιων παρεμβάσεων. Σε αυτή τη μελέτη, υπολογίσαμε το κόστος της νόσου, την ποιότητα ζωής και την παραγωγικότητα στην εργασία σε ασθενείς με Αξ. ΣπΑ που έλαβαν θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες στην Ελλάδα. Το μέσο ετήσιο συνολικό κόστος από την πλευρά του δημόσιου συστήματος υγείας ανέρχεται σε 8.504 €. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους (~ 87%) οφείλεται στο κόστος απόκτησης της βιολογικής θεραπείας και στη συνέχεια πολύ σημαντική συνεισφορά στο συνολικό κόστος έχει το κόστος χορήγησης των φαρμάκων (~ 11%). Από την πλευρά του ασθενούς, το μέσο ετήσιο συνολικό κόστος είναι 939 €. Το μεγαλύτερο κομμάτι του συγκεκριμένου κόστους (~ 52%) αντιστοιχεί στο έμμεσο κόστος, δηλαδή στην απώλεια παραγωγικότητας που προκαλείται από την αδυναμία εργασίας των ασθενών ως αποτέλεσμα της κατάστασής τους ή λόγω της απασχόλησης τρίτων προσώπων που πρέπει να πάρουν άδεια για να τους φροντίσουν. Σημαντική συνεισφορά στο συνολικό κόστος έχει και το άμεσο μη ιατρικό κόστος (~ 46%), το οποίο περιλαμβάνει το κόστος μεταφοράς ασθενών από και προς το νοσοκομείο καθώς και τις απαραίτητες προσαρμογές στο σπίτι.Όσον αφορά την παραγωγικότητα στην εργασία, η βελτίωση της δραστηριότητας της νόσου όπως μετράται με το BASDAI σχετίζεται με αύξηση της απόδοσης στην εργασία. Στην παρούσα μελέτη, ο μέσος όρος του δείκτη BASDAI των ασθενών που άρχισαν βιολογική θεραπεία μειώθηκε από 5,74 σε 3,2 μετά από 52 εβδομάδες, ενώ η απώλεια παραγωγικότητας εργασίας μειώθηκε από 30% σε 20% αντίστοιχα. Ομοίως, η απουσία και η παρουσία χωρίς την ανάλογη απόδοση, στον εργασιακό χώρο μειώθηκαν επίσης από 9% και 32% σε 5% και 23%. Η ίδια θετική επίδραση στην παραγωγικότητα της εργασίας των ασθενών με Αξ. ΣπΑ τεκμηριώθηκε με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τα ερωτηματολόγια HAQ έδειξαν μείωση της κλίμακας από 1,13 στην αρχική τιμή σε 0,75 στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης. Οι βαθμολογίες HAQ και BASDAI σύμφωνα με την ανάλυση παλινδρόμησής ήταν οι παράγοντες με τη σημαντικότερη προγνωστική αξία για τη συνολική απώλεια παραγωγικότητας και συνεπώς για το κόστος που τη συνοδεύει.Συμπερασματικά, υπάρχει σημαντικό κόστος (άμεσο και έμμεσο) που σχετίζεται με τη θεραπεία της Αξ. ΣπΑ στην Ελλάδα. Η έκπτωση της λειτουργικότητας είναι ο παράγοντας με τη σημαντικότερη επίπτωση στο κόστος. Οι βιολογικές θεραπείες που αποδεδειγμένα βελτιώνουν τη λειτουργική ικανότητα μπορεί να είναι αποτελεσματικές στη μείωση του κόστους της νόσου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς, συντελώντας έτσι και στη μείωση του φόρτου στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.