Θεαίτητος - Σοφιστής - Πολιτικός: χρόνος και δραματουργία στην πλατωνική τριλογία

Abstract

I argue that Plato's three dialogues, Theaetetus, Sophist, and Statesman, constitute a unity, not only from a dramatic but also from a philosophical point of view. Τheir unifying element is the platonic conception of philosophy as an activity that evolves in time. The trilogy is a paradigmatic representation of the development of philosophy, which manifests itself in two forms. The first is existential: The character development represents the ideal development of a platonic philosopher throughout their lifetime, and follows closely, mutatis mutandis, the description of the guardians’ education in the Republic VII. The second is historical: The interlocutors reconstruct and examine theories of Plato's earlier and contemporary thinkers, revealing the puzzles that lead to the development of platonic dialectic as the only method that can make further progress in philosophical inquiry possible. The two forms of philosophical development run parallel and intertwined, and become apparent only when the trilogy is read as a whole, i.e., as a philosophical and, at the same time, a literary work.

Υποστηρίζω ότι οι τρεις διάλογοι του Πλάτωνα, Θεαίτητος, Σοφιστής, και Πολιτικός, συνιστούν ενότητα, όχι μόνον από δραματική, αλλά και από φιλοσοφική σκοπιά. Το ενοποιητικό τους στοιχείο είναι η πλατωνική αντίληψη της φιλοσοφίας ως δραστηριότητας που εξελίσσεται στον χρόνο. Η τριλογία αποτελεί μία παραδειγματική αναπαράσταση της εξέλιξης της φιλοσοφίας, η οποία εκδηλώνεται με δύο μορφές. Η πρώτη είναι υπαρξιακή: Η ανάπτυξη των χαρακτήρων αναπαριστά την ιδανική εξέλιξη ενός πλατωνικού φιλοσόφου κατά τη διάρκεια της ζωής του, και ακολουθεί πιστά, τηρουμένων των αναλογιών, την περιγραφή της αγωγής των φυλάκων στο βιβλίο Ζ΄ της Πολιτείας. Η δεύτερη είναι ιστορική: Οι συνομιλητές ανασυνθέτουν και εξετάζουν θεωρίες προγενέστερων και συγχρόνων του Πλάτωνα στοχαστών, αποκαλύπτοντας τις απορίες που οδηγούν στην ανάπτυξη της πλατωνικής διαλεκτικής, ως της μοναδικής μεθόδου που μπορεί να επιτρέψει την περαιτέρω πρόοδο της φιλοσοφικής έρευνας. Οι δύο μορφές εξέλιξης της φιλοσοφίας βαίνουν παράλληλα και αλληλένδετα, και γίνονται εμφανείς μόνον εφόσον η τριλογία αναγνωσθεί ως όλον, δηλαδή ως φιλοσοφικό και, ταυτοχρόνως, λογοτεχνικό έργο.