"Περί θαυμασίων" στο έργο του Φιλοστράτου: Ιερή Γεωγραφία του Απολλωνίου Τυανέα

Abstract

What lies in the core of this dissertation is both the ‘apodemia’ (‘ἀποδημία’, the tour) of Apollonius Tyaneus and the ‘thaumasia’ (‘θαυμάσια’, the miracles) he encounters with. According to Flavius Philostratos, (in his work ‘Ta es ton Apollonion Tyanea’, «Τά ἐς τόν Ἀπολλώνιον Τυανέα») of the third century, Apollonius has been a controversial personality of the first post-Christian century. On the one hand, I argue that the places which Apollonius is deemed to have visited result from a Phillostratos’ choice, because those places were of special historical and ethical importance for the Greek people throughout the centuries. Moreover, the divine nature of the sacred visitor, Apollonius, confirms and amplifies even more the significance of those places. In this way thus what is emphasized is the priority of the sacred visitor rather than the notion of ‘topos’ (the place). Likewise, what matters most concerning the presentation of the miracles is Apollonius as a sacred visitor rather than the miracles as such.On the other hand, the subject under investigation is placed within a broader context. Phillostratos, being connected with the severan court, mostly with dynamic Julia Domna, and probably as a member of her literary cycle, presents Apollonius as a divine representative in contrast with important divine entities of his own era, demigods, heroes, and, finally, with Alexander the Great. Furthermore, the undoubtful superiority of Apollonius is attributed to the divine grace towards him and more particularly to his special relation to Helios (the Sun), of whom he is thought to be a representative. Therefore, it is the promotion of the sun–worship beliefs of the severan dynasty, pure child of the Eastern world, which the sacred mission addressed to him from above aims to.

Κεντρικό θέμα της συγκεκριμένης διατριβής συνιστούν αφενός η «ἀποδημία» του Απολλωνίου του Τυανέα, αμφιλεγόμενης προσωπικότητας του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα, όπως αποδίδεται από τον Φλάβιο Φιλόστρατο στο έργο του «Τά ἐς τόν Ἀπολλώνιο Τυανέα» τον 3ο αιώνα, αφετέρου τα «θαυμάσια» που συναντά. Υποστηρίζεται ότι οι τόποι που παρουσιάζεται να επισκέπτεται (ο Απολλώνιος) αποτελούν προϊόν συνειδητής επιλογής του Φιλοστράτου, καθώς είναι ξεχωριστής ιστορικής και ηθικής σημασίας για τον ελληνισμό διαχρονικά. Επιπλέον, η θεία φύση του ιερού τους επισκέπτη επιβεβαιώνει και μεγεθύνει την αξία τους. Με αυτόν τον τρόπο, τονίζεται η πρωτοκαθεδρία του «θείου περιηγητοῦ» έναντι του παράγοντα «τόπος». Ομοίως λειτουργεί και η παρουσίαση των «θαυμασίων» κάθε λογής. Ωστόσο η προβολή αυτή εντάσσεται σε ένα πολύ ευρύτερων διαστάσεων σχέδιο: ο Φιλόστρατος, με σχέσεις στην αυλή των Σεβήρων, και κυρίως της δυναμικής Ιουλίας Δόμνας, ενδεχομένως μέλος του φιλολογικού της κύκλου, παρουσιάζει τον Απολλώνιο ως απεσταλμένο του θείου, αντιπαραβάλλοντάς τον με συγκεκριμένες θεότητες, κάποιες με σημαντικό ρόλο την δική του εποχή, με ημίθεους και ήρωες και τελικά, με τον Αλέξανδρο (τον Μέγα). Υποστηρίζεται ότι η αναμφίλεκτη, όπως αποδεικνύεται στο έργο, ανωτερότητα του Απολλωνίου οφείλεται στην θεία εύνοια προς αυτόν, ειδικότερα στην ξεχωριστή σχέση του με τον Ήλιο, του οποίου αναδεικνύεται σε απόστολο. Η ιερή αποστολή που φέρεται να του ανατίθεται άνωθεν στόχο έχει να προωθήσει τις ηλιολατρικές πεποιθήσεις της σεβήρειας δυναστείας, γνήσιου τέκνου της Ανατολής.