Ανασυγκρότηση αστικών περιοχών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: πόλη και αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο 1947-1974

Abstract

Currently, the majority of Thessaloniki’s built environment is the result of the reconstruction of the city after World War ΙΙ. The urban and building reconstruction development strategies were common thoughtout the big cities of Greece. However, Thessaloniki developed under particular circumstances due to the starting point of its’ urban planning and the special conditions and regulations that were applied for the building development of the city. World War II and the Greek Civil War interrupted the city’s planning program that was established after the big fire of 1917. Thessaloniki development entered its post-war period under the pre-war urban planning and building regulation, but the changes in the political-social-economic landscape imposed modifications.The main goal of the dissertation is to clarify the "game" of the reconstruction of Thessaloniki during the post-war period, through the conditions and rules that contributed both to the formation of the urban field, as well as to the architecture and image of the city, taking into account the different groups of protagonists that affected the result.The methodology includes research in primary and secondary sources, interviews conducted as part of this research and field observation. The above contributed to the documentation of the urban reconstruction process of Thessaloniki, the involvement of engineers and building contractors in the reconstruction of the city and the architectural evolution of buildings for public use, social housing and especially the private buildings of the "Ordinary Everyday Modernism" of Thessaloniki during the period 1947 -1974.

Το μεγαλύτερο ποσοστό του κτισμένου περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης σήμερα, είναι αποτέλεσμα της ανοικοδόμησης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η στρατηγική της ανασυγκρότησης, σε πολεοδομικό και σε κτιριακό επίπεδο, διέπεται από κοινές χειρονομίες στις μεγάλες πόλεις της χώρας, αλλά η Θεσσαλονίκη εμφανίζει ιδιαιτερότητες και ως προς την εκκίνηση της και ως προς τους όρους οικοδομικής ανάπτυξης της. Το πρόγραμμα ανοικοδόμησης της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917 διακόπηκε από τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο. Η Θεσσαλονίκη εισήλθε στη μεταπολεμική της φάση έχοντας ως κατεύθυνση ανάπτυξής τα προπολεμικά διατάγματα, όμως οι αλλαγές του πολιτικού- κοινωνικού - οικονομικού τοπίου, επέβαλαν τροποποιήσεις στα έως τότε ισχύοντα. Βασικός στόχος του πονήματος είναι η κατανόηση του «παιχνιδιού» της ανασυγκρότησης της Θεσσαλονίκης κατά την μεταπολεμική περίοδο, μέσω των συνθηκών και των κανόνων που συνεισέφεραν τόσο στη διαμόρφωση του αστικού πεδίου, όσο στην αρχιτεκτονική και την εικόνα της πόλης, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ομάδες πρωταγωνιστών που επηρέασαν το αποτέλεσμα. Η μεθοδολογία περιλαμβάνει έρευνα σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας και επιτόπια παρατήρηση. Τα παραπάνω συνέδραμαν στην τεκμηρίωση της διαδικασίας της πολεοδομικής ανασυγκρότησης της Θεσσαλονίκης, της εμπλοκής των μηχανικών και εργολάβων στην ανοικοδόμηση της πόλης και της αρχιτεκτονικής εξέλιξης κτιρίων δημόσιας χρήσης, κοινωνικής κατοικίας και κυρίως των ιδιωτικών κτιρίων του «Κοινού Καθημερινού Μοντερνισμού» της Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 1947-1974.