Τυπολογίες ρόλων προέφηβων θυτών και θετικά κείμενων στον εκφοβισμό μαθητών: διερεύνηση των κοινωνικο-γνωστικών δεξιοτήτων, των χαρακτηριστικών προσωπικότητας και της επιθετικότητας

Abstract

The aim of the present study was the confirmation of the power of two explanatory models for bullying, through the comparison of two typologies of participant roles in bullying. Specifically, social information processing and theory of mind of preadolescent bullies and students with pro-bullying behavior were examined. Moreover, two personality traits (empathy and psychopathic traits) were examined along with the two functions of aggression. Two studies were conducted, in which the sample consisted of 222 fifth-grade and sixth-grade elementary school students, who were allocated into participant roles in bullying, corresponding to the two typologies of participant roles in bullying. Study 1 included two phases: during the first phase self-report questionnaires were administered collectively in a broader sample of 935 students and during the second phase the sample of the present study emerged through screening. Students responded individually to questions regarding social scenarios as well as theory of mind tasks shown on video. Results showed that students who were allocated into the traditional typology of participant roles revealed differences in the revenge, prosocial concern for others’ feelings, self-protective concern fοr others’ feelings, relationship building, two functions of aggression and psychopathic traits. Regarding students who were allocated into the typology of participant roles according to Salmivalli the same differences emerged as with the traditional typology of bullying involvement apart from the prosocial concern for others’ feelings. Study 2 aimed at the investigation of the possible allocation of participants in bullying roles belonging simultaneously to both of typologies of participant roles as well as at the investigation of social information processing and theory of mind of these participants. Results demonstrated that the same differences emerged as with the traditional typology of participant roles in bullying apart from the prosocial concern for others’ feelings. The findings of the present study have educational implications.

Η παρούσα μελέτη είχε ως σκοπό την εξέταση της ισχύος δύο ερμηνευτικών θέσεων του εκφοβισμού, όπως αυτές εκφράζονται μέσω δύο διακριτών τυπολογιών ρόλων συμμετοχής στον εκφοβισμό και μέσω της μέτρησης της γνωστικής επεξεργασίας των κοινωνικών πληροφοριών και της θεωρίας του νου των θυτών και των θετικά κείμενων στον εκφοβισμό μαθητών. Επιπλέον, εξετάστηκαν οι δύο λειτουργίες της επιθετικότητας καθώς και δύο προδιαθεσιακά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η ενσυναίσθηση και τα χαρακτηριστικά ψυχοπαθητικής προσωπικότητας. Διεξήχθησαν δύο μελέτες στις οποίες το δείγμα αποτέλεσαν 222 μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου οι οποίοι κατανεμήθηκαν σε ρόλους συμμετοχής στον εκφοβισμό με βάση δύο τυπολογίες ρόλων. Η Μελέτη 1 περιελάμβανε τη διεξαγωγή της έρευνας σε δύο χρονικές φάσεις: κατά την πρώτη φάση χορηγήθηκαν ομαδικά ερευνητικά εργαλεία αυτο-αναφοράς σε ένα ευρύτερο δείγμα μαθητών (935 μαθητές) και κατά τη δεύτερη φάση χορηγήθηκε ατομικά, έπειτα από προκριματικό έλεγχο, συστοιχία έργων και κοινωνικών σεναρίων με τη μορφή βίντεο καθώς και μία δοκιμασία λεκτικής ικανότητας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Μελέτης 1, ως προς την παραδοσιακή τυπολογία ρόλων, αναδείχθηκαν διαφορές μεταξύ των θυτών, των θυτών-θυμάτων και των αμέτοχων ως προς την εκδίκηση, το φιλοκοινωνικό ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του άλλου, το αυτο-προστατευτικό ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του άλλου, τη σύναψη φιλικής σχέσης, τις δύο λειτουργίες της επιθετικότητας και τα χαρακτηριστικά ψυχοπαθητικής προσωπικότητας. Ως προς την τυπολογία ρόλων κατά Salmivalli αναδείχθηκαν οι ίδιες διαφορές μεταξύ των ρόλων όπως και στην παραδοσιακή τυπολογία ρόλων εκτός από το φιλοκοινωνικό ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του άλλου. Η Μελέτη 2 είχε ως κύριο στόχο τη διερεύνηση της πιθανής κατάταξης των συμμετεχόντων στον εκφοβισμό σε διακριτούς ή όχι ρόλους σύμφωνα με τις δύο τυπολογίες ρόλων με τη χρήση δύο εργαλείων μέτρησης του εκφοβισμού. Δευτερεύων στόχος ήταν εξέταση της διαφοροποίησης των συμμετεχόντων που εμπίπτουν ταυτόχρονα σε δύο ρόλους που ανήκουν ο ένας στην παραδοσιακή τυπολογία ρόλων και ο άλλος στην τυπολογία ρόλων κατά Salmivalli ως προς τη γνωστική επεξεργασία των κοινωνικών πληροφοριών και τη θεωρία του νου. Τα αποτελέσματα της Μελέτης 2 έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες κατατάχθηκαν σε παραπάνω από έναν ρόλους που προέρχονται από τα δύο διαφορετικά εργαλεία μέτρησης του εκφοβισμού και ανήκουν και στις δύο τυπολογίες ρόλων συμμετοχής στον εκφοβισμό και σημειώθηκαν διαφοροποιήσεις ως προς την εκδίκηση, το αυτο-προστατευτικό ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του άλλου και τη σύναψη φιλικής σχέσης. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση.