Η λογική της βίας στον κινηματογράφο του Stanley Kubrick: 2001: A space odyssey [καταβολές]: A clockwork orange [βία στη σχολική ηλικία]

Abstract

This thesis begins with a general presentation of the phenomenon of violence both from historical and biological point of view. Later on a relatively short biography and filmography of Stanley Kubrick up to 2001: A Space Odyssey is given, as well as a - rather extensive - exhibition of the fundamental features of Stanley Kubrick's cinema. The second chapter is entirely devoted to 2001: A Space Odyssey. It includes the following: the years of preparation, the most important features of the film, the characteristics of the -modernistic- world from which the film stems, but also captures, to be followed by the long analysis of thepart entitledThe Dawn of Man. The main elements of the analysis are the invention of the weapon by the ape and the consequent violence: violence against other living creatures, violence against the other apes. The condition of the birth of violence, is essentially the subject of the unit. The philosophical analysis of the unit is based on the philosophy of Nietzsche, Doikos, Kastoriades, Deleuze-Guattari, Camus, Sartre, but also on the excellent analysis of James Redfield. Through the comparison between Rousseau’s and Ardrey’s Social Contracts, which are compared with each other in order to identify and analyse their differences, we move on to the third chapter, which is dedicated to the analysis of A Clockwork Orange. Since Kubrick’sA Clockwork Orangeis an adaptation from a novel of the same title, a comparison is made between the book and the film, which mainly emphasiseson their -very important- differences. With A Clockwork Orange we are already in the land of post-modernity.The basic characteristics of post-modernity are analysed first, focusing on the theory of Lyotard, Baudrillard, Jameson and Harvey, and then on the personality of Alex, as a typical derivative of the post-modern age. Given the opportunity, and as the analysis of Alex's personality progresses, an extensive reference is made to Bataille's theory, namely to the way in which the French philosopher combines violence and sexuality. The analysis of the scenes follows. The opening scene is based on the theory of the 'Other', as formulated in Sartre's work 'Being and Nothingness', but also in Levinas' 'Totality and Infinity'. As far as the the key issue of the 'Other' is concerned, the views of post-modern thinkers such as Baudrillard and Zizek are also analysed. The analysis of the scene with the Irish outcast follows, again centredon the thinkers of post-modernity, the scene of Alex's gang’s attackat the author's house, which presents, among others, the important theory of the revolutionary Marxist thinker Antonio Gramsci, and the scene of the attack at the house of the lonely woman, the cat lady. In all of the above scenes, the analysis is based, toa large extent, on some of Kubrick's most important scholars: Falsetto, Naremore, Rice, Kolker, Kuberski, Chion, Nelson. Lastly, the thesiscomes to the end with the analysis of the phrase ‘it is strange how the colours of the real world look real only when you see them on the screen’. This (last) analysis follows mainly Baudrillard's theory, as well as Zizek's theory on reality and actuality.

Η εργασία εκκινεί από μια γενική έκθεση του φαινομένου της βίας, τόσο από ιστορική, όσο και από βιολογική σκοπιά. Ακολουθεί μια, μικρή –σχετικά- σε έκταση, βιογραφία και φιλμογραφία του Stanley Kubrick, μέχρι το 2001: Α Space Odyssey, καθώς και μια –αρκετά εκτενής- αναφορά στα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του κινηματογράφου του Stanley Kubrick.Το δεύτερο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο, εξ ολοκλήρου, στο 2001: A Space Odyssey. Αναφέρονται: η πολυετής προεργασία, τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της ταινίας, τα χαρακτηριστικά του –νεωτερικού- κόσμου από τον οποίο ξεπηδά, αλλά και αποτυπώνει η ταινία, για να ακολουθήσει η μακροσκελής ανάλυση της ενότητας: The Dawn of Man. Κυρίαρχα στοιχεία της ανάλυσης αποτελούν η επινόηση του όπλου από τον πίθηκο και η συνακόλουθη βία: βία προς τα άλλα έμβια πλάσματα, βία προς τους πιθήκους. Η συνθήκη της γέννησης της βίας, αποτελεί ουσιαστικά το θέμα της υπό εξέταση ενότητας. Η φιλοσοφική ανάλυση της ενότητας πραγματοποιείται με βάση τη φιλοσοφία των Nietzsche, Δόικου, Καστοριάδη, Deleuze-Guattari, Camus, Sartre, αλλά και την εξαιρετική ανάλυση του Redfield. Με γέφυρα τα «Κοινωνικά συμβόλαια» των Rousseau και Ardrey, τα οποία συγκρίνονται μεταξύ τους προκειμένου να εντοπιστούν και να αναλυθούν οι διαφορές τους, περνάμε στο τρίτο κεφάλαιο, το οποίο είναι αφιερωμένο στην ανάλυση του A Clockwork Orange. Καθώς το A Clockwork Orange ήταν βιβλίο πριν γυριστεί η ταινία, γίνεται μια σύγκριση μεταξύ βιβλίου και ταινίας, στην οποία τονίζονται κυρίως οι –πολύ σημαντικές- διαφορές τους. Με το A Clockwork Orange βρισκόμαστε πλέον στο έδαφος της μετανεωτερικότητας. Αναλύονται, αρχικά, τα βασικά χαρακτηριστικά της μετανεωτερικότητας, με άξονα τη θεωρία των Lyotard, Baudrillard, Jameson και Harvey, και στη συνέχεια η προσωπικότητα του Alex, ως τυπικό παράγωγο της σύγχρονης εποχής. Ευκαιρίας δοθείσης, και καθώς η ανάλυση της προσωπικότητας του Alex προχωρά, γίνεται –εκτενής- αναφορά στη θεωρία του Bataille και δη στον τρόπο με τον οποίο ο Γάλλος φιλόσοφος συμπλέκει τη βία με τη σεξουαλικότητα. Ακολουθεί η ανάλυση των σκηνών. Η εναρκτήρια σκηνή ερμηνεύεται με άξονα τη θεωρία του ‘Άλλου’, όπως αυτή διατυπώνεται στο έργο του Sartre ‘Το Είναι και το Μηδέν’, αλλά και στο ‘Η Ολότητα και το Άπειρο’ του Levinas. Σε ό, τι αφορά το καίριο θέμα του ‘Άλλου’, αναλύεται και η οπτική των στοχαστών της μετανεωτερικότητας, Baudrillard και Zizek. Ακολουθεί η ανάλυση της σκηνής με τον Ιρλανδό παρία, και πάλι με άξονα τους στοχαστές της μετανεωτερικότητας, η σκηνή της επίθεσης της συμμορίας του Alex στο σπίτι του συγγραφέα, στην οποία παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, και η σημαντική θεωρία του επαναστάτη μαρξιστή Antonio Gramsci, και η σκηνή της επίθεσης στο σπίτι της μοναχικής γυναίκας, της cat lady. Σε όλες της παραπάνω σκηνές, η ανάλυση στηρίζεται, εν πολλοίς, σε μερικούς από τους σημαντικότερους μελετητές του Kubrick: Falsetto, Naremore, Rice, Kolker, Kuberski, Chion, Nelson. Η εργασία ολοκληρώνεται με την ανάλυση της φράσης ‘είναι παράξενο πώς τα χρώματα του πραγματικού κόσμου φαίνονται αληθινά μόνο όταν τα βλέπεις στην οθόνη’. Αυτή τη τελευταία ανάλυση ακολουθεί κυρίως τη θεωρία του Baudrillard, καθώς και αυτή του Zizek περί πραγματικού και Πραγματικότητας.