Ο μεταβυζαντινός Μυστράς: το μεταβαλλόμενο πρόσωπο μίας μεσαιωνικής καστροπολιτείας με επίκεντρο τον ναό του Αγίου Νικολάου: προτάσεις ανάδειξης και διαχείρισης του πολιτιστικού της αποθέματος

Abstract

In this thesis, the research reading of the post-medieval life of Mystras from its surrender to the Ottomans in 1460, until the middle of the 20th century is attempted, with an emphasis on the surviving material evidence and the utilization of various sources.Focusing on the study of the architecture and painting of the prominent post-Byzantine church of Hagios Nikolaos, aspects of post-Byzantine Mystras and simultaneous expressions of the emerging modern Greek self-awareness are analyzed. Further archaeological evidence and written sources compose interpretive representations of the spiritual, social and political life of Mystras and its wider region from the beginning of the 18th century until a few years after its middle. Material and selected archival testimonies describe the awakening of first European and then Greek interest in the study and protection of Mystras during the 19th and the first half of the 20th century.Finally, proper and original management options are presented that aim at the multifarious reconstruction of the post-Byzantine identity of Mystras in relation to its Byzantine background.

Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται η ερευνητική ανάγνωση της μεταμεσαιωνικής διαδρομής του Μυστρά από την παράδοσή του στους Οθωμανούς το 1460, μέχρι τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα, με έμφαση στα σωζόμενα υλικά τεκμήρια και με την αξιοποίηση ποικίλων πηγών. Με επίκεντρο τη μελέτη της αρχιτεκτονικής και της ζωγραφικής του εξέχοντος μεταβυζαντινού ναού του Αγίου Νικολάου αναλύονται όψεις του μεταβυζαντινού Μυστρά και συγχρόνως εκφράσεις της αναδυόμενης νεοελληνικής αυτοσυνειδησίας. Περαιτέρω αρχαιολογικά τεκμήρια και γραπτές πηγές συνθέτουν ερμηνευτικές αναπαραστάσεις της πνευματικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής του Μυστρά και της ευρύτερης περιοχής του από τις αρχές του 18ου αιώνα έως και λίγα χρόνια μετά τα μέσα του.Υλικές και επιλεγμένες αρχειακές μαρτυρίες περιγράφουν την αφύπνιση αρχικά του ευρωπαϊκού και ακολούθως του ελληνικού ενδιαφέροντος για τη μελέτη και την προστασία του Μυστρά κατά τον 19ο και το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα.Τέλος παρουσιάζονται δόκιμες και πρωτότυπες διαχειριστικές επιλογές που στοχεύουν στην πολυφασματική ανασύνθεση της μεταβυζαντινής φυσιογνωμίας του Μυστρά σε συνάρτηση με το βυζαντινό της υπόστρωμα.