Μία λεξικολογική και λεξικογραφική προσέγγιση για τη διαλεκτική ποικιλία στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας

Abstract

In my dissertation I deal with the vocabulary of the dialectal area of the Ilia prefecture in Greece. I attempt the systematic investigation of words used in the wider area of Ilia, trying to study their timeless presence in the local vocabulary. The examined material has a purely dialectical character. Through primary and secondary sources, I record and present its special characteristics, examining them through a lexicological and lexicographical approach. Taking into account the principles of ethnography and dialectology, I analyze the vocabulary of the region, seeking to highlight its special characteristics.This dissertation is structured in six chapters. In chapter 1, I refer to the theoretical framework within which the dissertation lies, as well as to the choice of the term ‘dialectical variety’. In addition, I quote the questions that show a research gap due to the meager literature.In chapter 2, I refer to a series of extralinguistic factors that interact and determine the form of dialectical variety, referring also to the exogenous factors that put pressure on the linguistic community in order to replace the variety by the koine. Then, I quote the Greek dialect map as it appears through various studies and discuss all the theoretical approaches regarding the dialectal variety of Ilia.In chapter 3, I present the sources as well as the method of collecting the material. I analyze how the field research was conducted and comment on the difficulties encountered during this process. Then, I record and present the linguistic behavior of PPI users which is related to the independent variables, such as gender, age, education, etc. In the same chapter, I describe the methodology I followed for my research, with emphasis on the methodology of analyzing my sources. Interesting, however, is the language map that emerges from a general first assessment of my data regarding specific areas of the region.In chapter 4, I deal with the formation of the words of the vocabulary of the dialectical variety. I study the derivational morphology, the processes of synthesis and blend. Next, I examine the origins of the vocabulary of dialectical variety by referring to the reasons for language borrowing while recording and describing the neologisms found in it. I refer to the semantic differences between koine and dialectal variety of Ilia and I focus on its special characteristics.In chapter 5, I deal with the typology but also the structure that a dictionary should have. First, I define what a dictionary is and then I make a metalexicographic review of the already existing dictionaries and glossaries of the dialectal variety of Ilia, emphasizing their role in modern linguistics. Next, I discuss the typological principles that a dialect dictionary should follow and form the basis to describe the organization, method and characteristics of my own online dialect dictionary that contains all my research material. Finally, I refer to the possibility of future use and expansion of this online dictionary by the wider linguistic community as, through it, I aim to highlight and preserve the linguistic characteristics of the dialectal variety of the area in which I grew up and love.

Στην διδακτορική μου διατριβή ασχολούμαι με το λεξιλόγιο της διαλεκτικής ποικιλίας της Ηλείας. Επιχειρώ τη συστηματική διερεύνηση λέξεων που χρησιμοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας προσπαθώντας να μελετήσω τη διαχρονική τους παρουσία στο λεξιλόγιό της. Το εξεταζόμενο υλικό έχει καθαρά διαλεκτικό χαρακτήρα. Μέσα από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές καταγράφω και παρουσιάζω τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, εξετάζοντάς τα μέσα από μία λεξικολογική και λεξικογραφική προσέγγιση. Λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της εθνογραφίας και της διαλεκτολογίας αναλύω το λεξιλόγιο της περιοχής επιδιώκοντας να αναδείξω τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.Η παρούσα διατριβή διαρθρώνεται σε έξι κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρομαι στο θεωρητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κυμαίνεται η διατριβή, καθώς και στην επιλογή του όρου ‘διαλεκτική ποικιλία’. Επιπλέον, παραθέτω τα ερωτήματα που εμφανίζουν ερευνητικό κενό εξαιτίας της πενιχρής βιβλιογραφίας.Στο δεύτερο κεφάλαιο αναφέρομαι σε μία σειρά εξωγλωσσικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν και καθορίζουν τη μορφή της διαλεκτικής ποικιλίας αναφερόμενη και στους εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι ασκούν πίεση στην γλωσσική κοινότητα με σκοπό την αντικατάσταση της ποικιλίας από την ΚΝΕ. Στη συνέχεια, παραθέτω τον ελληνικό διαλεκτικό χάρτη έτσι όπως προκύπτει μέσα από διάφορες μελέτες και συζητώ όλες τις θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με τη ΔΠΗ.Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζω τις πηγές καθώς και τη μέθοδο συλλογής του υλικού. Αναλύω τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η έρευνα πεδίου και σχολιάζω τις δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν κατά τη διαδικασία αυτή. Στη συνέχεια, καταγράφω και παρουσιάζω τη γλωσσική συμπεριφορά των χρηστών της ΔΠΗ η οποία σχετίζεται με τις ανεξάρτητες μεταβλητές, όπως το φύλο, η ηλικία, η μόρφωση κ.ά. Στο ίδιο κεφάλαιο, περιγράφω τη μεθοδολογία που ακολούθησα για την έρευνά μου, με έμφαση στη μεθοδολογία ανάλυσης των πηγών μου. Ενδιαφέρον, ωστόσο, παρουσιάζει ο γλωσσικός χάρτης που προκύπτει μέσα από μία γενική πρώτη εκτίμηση των δεδομένων μου αναφορικά με συγκεκριμένες περιοχές της περιφέρειας.Στο τέταρτο κεφάλαιο ασχολούμαι με τον σχηματισμό των λέξεων του λεξιλογίου της διαλεκτικής ποικιλίας. Μελετώ την παραγωγική μορφολογία, τις διαδικασίες της σύνθεσης και της σύμφυρσης. Ύστερα, εξετάζω την προέλευση του λεξιλογίου της διαλεκτικής ποικιλίας κάνοντας αναφορά στους παράγοντες που συμβάλλουν στον γλωσσικό δανεισμό ενώ καταγράφω και περιγράφω τους νεολογισμούς που εντοπίζονται σε αυτό. Αναφέρομαι στις σημασιολογικές διαφοροποιήσεις μεταξύ ΚΝΕ και διαλεκτικής ποικιλίας της Ηλείας και εστιάζω στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.Στο πέμπτο κεφάλαιο της διατριβής ασχολούμαι με την τυπολογία αλλά και τη δομή που πρέπει να έχει ένα λεξικό. Αρχικά, ορίζω τι είναι λεξικό και στη συνέχεια, κάνω μια μεταλεξικογραφική ανασκόπηση των ήδη υπαρχόντων λεξικών και γλωσσαρίων της διαλεκτικής ποικιλίας της Ηλείας, δίνοντας έμφαση στον ρόλο τους για τη σύγχρονη γλωσσολογία. Στη συνέχεια, συζητώ τα τυπολογικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να ακολουθεί ένα διαλεκτικό λεξικό, με βάση τα οποία περιγράφω την οργάνωση, τη μέθοδο και τα χαρακτηριστικά του δικού μου διαδικτυακού διαλεκτικού λεξικού μέσα στο οποίο συγκέντρωσα όλο το υλικό μου. Κλείνοντας το κεφάλαιο, αναφέρομαι στη δυνατότητα μελλοντικής χρήσης και διεύρυνσης αυτού του διαδικτυακού λεξικού από την ευρύτερη γλωσσολογική κοινότητα καθώς, μέσω αυτής, αποσκοπώ να αναδείξω και να διαφυλάξω τα γλωσσικά χαρακτηριστικά της διαλεκτικής ποικιλίας της περιοχής στην οποία μεγάλωσα και αγαπώ.