Η σύγχρονη συζήτηση για την επανεννοιολόγηση του αναλυτικού προγράμματος και τα εναλλακτικά σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Abstract

The curriculum marks a fundamental dimension of pedagogy as it contains semantically, as structural elements, the type of formal - and informal - knowledge that is introduced in school education and its general purpose. Therefore, it contributes crucially to the formation of individuals, citizens, society. At the same time, no matter how much one claims to know the term in depth, one will soon find that the latter is still a "terra incognita" with unexplored evidence. In addition, it is a concept that easily raises controversies, misinterpretations, endless discussions, as it is complex, vulnerable and influenced by educational policies, pedagogical and philosophical views. Woodrow Wilson once said that "it is easier to move a cemetery than to effect a change in curriculum." The American movement of reconceptualization seeks precisely this difficult change; namely, the reconsideration of conventional curriculum concepts, the transition from development to understanding, from static to dynamic, from processing to exploring human and educational experience. Allies in this process find a variety of scientific fields with substantial contributions. Following the same logic of a different curriculum approach, the American small schools and essential schools networks have a theoretical background translated into successful school practice, forming a valuable material for the educational and scientific community. Reconceptualization and the aforementioned schools focus not only on changes related to the cognitive part of the curriculum but also on the social and personal component; with the mitigation, that is, of social injustices, the inclusion of students starting from a more difficult starting point and the individual empowerment of everyone involved in the game of (school) life.

Το αναλυτικό πρόγραμμα σηματοδοτεί μία θεμελιώδη διάσταση της παιδαγωγικής καθώς εμπεριέχει σημασιολογικά, ως δομικά στοιχεία, το είδος της επίσημης- και ανεπίσημης- γνώσης που εισάγεται στη σχολική εκπαίδευση και τον γενικό σκοπό της. Συνεπώς, συμβάλλει καίρια στη διαμόρφωση των ατόμων, των πολιτών, της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, όσο κι αν κάποιος ισχυριστεί ότι γνωρίζει σε βάθος τον συγκεκριμένο όρο, σύντομα θα διαπιστώσει πως ο τελευταίος αποτελεί ακόμη μια «άγνωστη χώρα» με ανεξερεύνητα στοιχεία. Επιπροσθέτως, συνιστά μια έννοια που εύκολα εγείρει αντιπαραθέσεις, παρερμηνείες, ατέρμονες συζητήσεις, καθώς είναι σύνθετη, ευάλωτη και επηρεάζεται από εκπαιδευτικές πολιτικές, παιδαγωγικές και φιλοσοφικές θεωρήσεις. Ο Woodrow Wilson είχε πει κάποτε πως «είναι ευκολότερο να μετακινήσεις ένα κοιμητήριο παρά να πραγματοποιήσεις μια αλλαγή στο αναλυτικό πρόγραμμα». Το αμερικανικό κίνημα της επανεννοιολόγησης επιδιώκει ακριβώς αυτήν τη δύσκολη μεταβολή· συγκεκριμένα, τον επαναπροσδιορισμό συμβατικών εννοιών του αναλυτικού προγράμματος, τη μετάβαση από την ανάπτυξη στην κατανόηση, από τη στατικότητα στη δυναμική, από τη διεκπεραίωση στη διερεύνηση της ανθρώπινης και εκπαιδευτικής εμπειρίας. Συμμάχους σε αυτήν την πορεία βρίσκει ποικίλα επιστημονικά πεδία με ουσιαστική συνεισφορά. Στην ίδια λογική μιας διαφορετικής προσέγγισης του αναλυτικού προγράμματος, τα αμερικανικά σχολικά δίκτυα των small schools και των essential schools διαθέτουν ένα θεωρητικό υπόβαθρο μεταφρασμένο σε επιτυχημένη σχολική πρακτική διαμορφώνοντας ένα αξιόλογο υλικό για την εκπαιδευτική και επιστημονική κοινότητα. Η επανεννοιολόγηση και τα προαναφερθέντα σχολεία δεν εστιάζουν σε αλλαγές που σχετίζονται μόνο με το γνωστικό μέρος του αναλυτικού προγράμματος αλλά επίσης με το κοινωνικό και το προσωπικό· με την άμβλυνση, δηλαδή, των κοινωνικών αδικιών, τη συμπερίληψη των μαθητών που εκκινούν από μια δυσκολότερη αφετηρία και την ατομική ενδυνάμωση του καθενός που συμμετέχει στο παιχνίδι της (σχολικής) ζωής.