Ο εμφύλιος πόλεμος στις επαρχίες Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (1946-1949): μελέτη του ρόλου των αριστερών και συντηρητικών κυβερνήσεων τεκμηριωμένη μέσα από αρχειακές και άλλες σύγχρονες πηγές

Abstract

The aim of the present essay was the study of the facts of Greek Civil War which took place in the area of Kalavrita and Aegialia between 1946-1949, their impact on the social relationships and structure between the members of the province, the impact of the special geomorphology on the political views of the conservatives and communists, and the education during the Civil War. Both quantitative and qualitative methods were used. The major priority was the study of public and private archives. We studied the national and local press of the times, and the memoires of people who took part or were alive during the Civil War. Additionally, the oral history was used in order to cross check the information and keep alive the memories of the common people. Quantitative method had been used to compare the local and national history and find out similarities and differences. Τhe first part focused on the way the Kalavrita and Aegialia areas were conducted into the Civil War, and the political and ideological state of the people in these areas. The causes of the Civil War in Aegialia and Kalavrita areas were described and compared with the general causes of the Civil War in the rest of Greece. We also studied the creation of the organised Left Team which was opposed to the governmental forces. Special report was done on the practices used from both the conservatives and the communists to attract new members. Finally, we described the end of Civil War in the Kalavrita and Aegialia areas, the coming of IX Merarchy of the National Army(conservatives), the reactions of the Democratic Army of the Peloponnese's leaders and the strategies for both the attackers (“Peristera” plan) and the defensers. The second part was dedicated to the social and educational state of the Greek province during the Civil War. We presented the social structure of Aegialia and Kalavrita and the causes of the creation of the two opposite parties between the local population. We followed the changes of the social institutions during the Civil War and the ways the military events influenced them and we focused on the initiative of the communists to replace the organised structure of the govermenental public administration with the creation of corresponding “People's structure”. Special attention was given to the state of education and the efforts made to solve the educational problems. Finally we presented for the first time in detail the “Peloponnese’sLaiko Didaskaleio”, the school that was created by the Democratic Army of Peloponnese and offered the “proper” education to the new teachers and staff of the schools that had been closed during the Civil War.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η μελέτη των γεγονότων του ελληνικού Εμφυλίου πολέμου στις επαρχίες Καλαβρύτων και Αιγιάλειας μεταξύ των ετών 1946-1949. Επιθυμεί να συμβάλει συγκεκριμένα στην καταγραφή του αντίκτυπου του Εμφυλίου στις κοινωνικές δομές και στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ των κατοίκων, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στον τομέα της εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Στο πλαίσιο της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές μέθοδοι. Προτεραιότητα ήταν η μελέτη δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων. Μελετήθηκε ο Τύπος πανελλαδικής και τοπικής εμβέλειας της εποχής, καθώς και τα απομνημονεύματα ανθρώπων που έζησαν ή και συμμετείχαν ενεργά στη διάρκεια του Εμφυλίου. Επιπλέον, η προφορική ιστορία βοήθησε ώστε να διασταυρωθούν οι πληροφορίες και να διατηρηθούν ζωντανές οιαναμνήσεις των απλών ανθρώπων. Τέλος, χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική μέθοδος για τη σύγκριση της τοπικής και εθνικής ιστορίας. Η διδακτορική διατριβή δομήθηκε σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο οι περιοχές των Καλαβρύτων και της Αιγιάλειας βίωσαν τον Εμφύλιο πόλεμο, καθώς και στην πολιτική και ιδεολογική κατάσταση των ανθρώπων στις περιοχές αυτές. Στη συνέχεια αναλύθηκαν τα αίτια του Εμφυλίου πολέμου στις προαναφερθείσες περιοχές, ενώ πραγματοποιήθηκε σύγκριση με τα αίτια του Εμφυλίου στην υπόλοιπη Ελλάδα. Μελετήθηκε επιπλέον η πορεία δημιουργίας του Δημοκρατικού Στρατού στην Πελοπόννησο και εξετάστηκαν οι πρακτικές που χρησιμοποιήθηκαν τόσο από την συντηρητική όσο και από την κομμουνιστική παράταξη, για την προσέλκυση νέων μελών. Μεγάλο μέρος αφιερώθηκε στην λεπτομερειακή περιγραφή των συγκρούσεων των αντιμαχόμενων παρατάξεων στην ευρύτερη περιοχή. Τέλος, μελετήθηκε το τέλος του Εμφυλίου πολέμου στις εξεταζόμενες περιοχές, με την επιχείρηση «Περιστερά» της IX Μεραρχίας του εθνικού στρατού, η αντίδραση του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου και η διάλυση των τμημάτων του. Το δεύτερο μέρος επικεντρώθηκε στην κοινωνική και εκπαιδευτική κατάσταση των εξεταζομένων επαρχιών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Μελετήθηκε η κοινωνική δομή της Αιγιάλειας και των Καλαβρύτων και οι αιτίες της δημιουργίας των δύο αντίθετων στρατοπέδων μεταξύ του τοπικού πληθυσμού. Στη συνέχεια έγινε περιγραφή των αλλαγών των κοινωνικών θεσμών κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου και των τρόπων που επηρεάστηκαν από τα στρατιωτικά γεγονότα. Την έρευνα απασχόλησε η πρωτοβουλία του Δημοκρατικού Στρατού να δημιουργήσει «λαϊκές δομές» εξουσίας, σε αντιπαράθεση με αυτέςτης εθνικής κυβέρνησης. Ιδιαίτερη αναφορά δόθηκε στην κατάσταση της εκπαίδευσης και στις προσπάθειες επίλυσης των εκπαιδευτικών προβλημάτων. Τέλος, παρουσιάστηκε και αναλύθηκε λεπτομερώς η δομή του «Λαϊκού Διδασκαλείου Πελοποννήσου», μιας Ακαδημίας Δασκάλων που δημιουργήθηκε από τον Δημοκρατικό Στρατό Πελοποννήσου, με σκοπό να στελεχώσει τα δημοτικά σχολεία των «ελευθέρων περιοχών» που δεν λειτουργούσαν κατά τη διάρκεια Εμφυλίου πολέμου. Στο τέλος της διατριβής παρατίθενται τα γενικά συμπεράσματα και αναλυτική βιβλιογραφία.