Ιατροδικαστική διερεύνηση των περιπτώσεων θανάτων λόγω πτώσης από ύψος

Abstract

Falls have emerged as an important problem worldwide with a great socioeconomic cost. Their ever-increasing frequency and the severity of the injuries they cause make it imperative to thoroughly study their causes, the mechanisms involved and the conditions that favor them. The aim of this study is to investigate the profile of the victims, the circumstances of the fall and the characteristics of the injuries reported. The subject of this study are the two hundred and twenty-five autopsy cases which occurred in regions of Attica (Northeast, East and South suburbs) and Evia and were assigned to the Laboratory of Forensic Medicine and Toxicology of National and Kapodistrian University of Athens during the years 2011-2015. For these cases, epidemiological data of the victims, variables regarding the conditions under which the fall took place, as well as the type and the location of the injuries were recorded and statistically processed. Among these 225 cases, 148 fatal falls from one level to another, 43 fatal ground-level falls and 34 fatal staircase falls were recorded. Falls from height included 57 accidental (38.5%), 86 suicidal (58.1%) falls and 5 cases (3.4%) with unknown cause. All ground-level fall cases were accidents, while 33 fatal falls from stairs (97.1%) were accidents and in only 1 case (2.9%) the cause was unknown. The victims consisted of 153 men and 72 women. In all types of falls, men outnumbered women. The victims’ ages ranged from 21 to 97 years and more than half of the victims (121/225) were elderly (> 65 years). As for the medical history of the victims, only 25.3% did not have any known health problem, while for 8.4% the medical history was unknown. The 52.4% of the victims had a positive psychiatric history, the existence of which was associated with suicidal falls from height. The majority of incidents (59.6%) took place in the victim’s home or in the surrounding area. Data on the height of falls were known in 127 of the 148 cases of falling from height. The fall height ranged from 1.5 meters to 50 meters. The falls from a relatively low height, up to 3 meters, were 32 (25,2%) and the remaining falls were from over 3 meters. Low fall heights up to 3 meters were associated with accidental falls, while suicidal falls occurred from higher heights, with this relationship being statistically significant. Toxicological blood analysis was performed in 163 of the recorded cases. In the remaining 62 cases, no toxicological analysis was performed due to the long hospitalization of the victims after the fall. Eighty victims (49.1%) were negative for the substances tested, while in 30 (18.4%) some blood alcohol concentration was found. The anatomical regions that most often showed severe injuries were the head and the chest, while the lowest incidence of serious injuries was recorded in the cervical spine and lower extremities. Severe head injuries were much more frequent in accidental (76.7%) than in suicidal (65.1%) falls although there is no statistically significant relationship. On the other hand, chest injuries were recorded in significantly more suicidal falls (80 cases-93%) compared to accidental falls (49 cases-36.8%). It is also characteristic that there was a very low frequency of upper limb injuries recorded in accidental falls (21.8%) compared to suicidal falls (72.7%) (statistically significant relationship). Correspondingly, the injuries of the lower extremities showed higher rates of intentional falls-suicides (73.5%) compared to unintentional falls-accidents (14.3%). In general, the results of the present study are in agreement with some findings of similar international studies, while differing from others. Therefore, it should be emphasized that there is a need to continue the study of falls in Greece in order to better understand the special characteristics of the victims and the conditions that may affect both their cause and fatal outcome.

Οι πτώσεις έχουν αναδυθεί ως σοβαρό πρόβλημα σε παγκόσμια κλίμακα με μεγάλο κοινωνικο-οικονομικό κόστος. Η διαρκώς αυξανόμενη συχνότητά τους και η βαρύτητα των κακώσεων που προκαλούν καθιστούν επιτακτική την διεξοδική μελέτη των αιτίων τους, των μηχανισμών που εμπλέκονται και των συνθηκών που ευνοούν την πρόκλησή τους. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του προφίλ των θυμάτων, των ιδιαίτερων συνθηκών της πτώσης και των χαρακτηριστικών των κακώσεων που διαπιστώνονται. Το αντικείμενο αυτής της μελέτης αποτελούν τα 225 νεκροτομικά περιστατικά πτώσεων, οι οποίες έλαβαν χώρα σε περιοχές της Αττικής (Βορειανατολικά, Ανατολικά και Νότια προάστια) και της Εύβοιας και διεκπεραιώθηκαν από το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τα έτη 2011-2015. Για τα περιστατικά αυτά, έγινε καταγραφή και στατιστική επεξεργασία των επιδημιολογικών δεδομένων των θυμάτων, των παραμέτρων που αφορούσαν στις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα η πτώση, καθώς και του είδους και της εντόπισης των κακώσεων. Ανάμεσα στα 225 περιστατικά αυτά καταγράφηκαν 148 θανατηφόρες πτώσεις από ένα επίπεδο σε άλλο, 43 περιστατικά θανατηφόρων πτώσεων εξ ιδίου ύψους και 34 περιστατικά θανατηφόρων πτώσεων από/σε κλίμακα. Οι πτώσεις εξ ύψους περιελάμβαναν 57 περιστατικά πτώσεων-ατυχήματα (38,5%), 86 πτώσεις-αυτοκτονίες (58,1%) και 5 περιστατικά (3,4%) με άγνωστη πρόθεση. Όλες οι πτώσεις εξ ιδίου ύψους ήταν ατυχήματα, ενώ τα 33 περιστατικά πτώσεων από/σε κλίμακα (97,1%) ήταν ατυχήματα και σε 1 μόνο περιστατικό (2,9%) η πρόθεση ήταν άγνωστη. Τα θύματα αποτελούνταν από 153 άνδρες και 72 γυναίκες, ενώ σε όλα τα είδη των πτώσεων οι άνδρες υπερείχαν αριθμητικά των γυναικών. Οι ηλικίες των θυμάτων εμφάνιζαν ένα εύρος από 21 έως 97 έτη και πάνω από τα μισά θύματα (121/225) ήταν ηλικιωμένα άτομα (>65 ετών). Ως προς το ιατρικό ιστορικό των θυμάτων μόνο τo 25,3% δεν παρουσίαζαν κάποιο γνωστό πρόβλημα υγείας, ενώ για 8,4% το ιατρικό ιστορικό ήταν άγνωστο. Το 52,4% των θυμάτων είχαν θετικό ψυχιατρικό ιστορικό, η ύπαρξη του οποίου συσχετίστηκε με τις πτώσεις από ύψος-αυτοκτονίες. Η πλειοψηφία των περιστατικών (59,6%) έλαβε χώρα στην οικία του θύματος ή στον περιβάλλοντα χώρο αυτής. Στοιχεία για το ύψος της πτώσης ήταν γνωστά για 127 περιστατικά πτώσης εξ ύψους και το εύρος του ύψους πτώσης κυμαινόταν από 1,5 μέτρο έως 50 μέτρα. Οι πτώσεις από χαμηλό σχετικά ύψος, έως και 3 μέτρα, ήταν 32 (25,2%), ενώ οι υπόλοιπες έγιναν από ύψος >3 μέτρων. Τα χαμηλά ύψη πτώσης έως και 3 μέτρων συνδέθηκαν με τις πτώσεις-ατυχήματα, ενώ οι πτώσεις-αυτοκτονίες ήταν περισσότερες στα μεγαλύτερα ύψη, με τη συσχέτιση αυτή να είναι στατιστικά σημαντική. Τοξικολογική εξέταση αίματος είχε διενεργηθεί σε 163 από τα περιστατικά που καταγράφηκαν, καθώς στα υπόλοιπα 62 περιστατικά δεν διενεργήθηκε τοξικολογική εξέταση λόγω μακράς νοσηλείας των θυμάτων μετά την πτώση. Ογδόντα θύματα (49,1%) ήταν αρνητικά για τις ουσίες που εξετάστηκαν, ενώ σε 30 (18,4%) ανευρέθηκε κάποια συγκέντρωση οινοπνεύματος στο αίμα. Οι ανατομικές περιοχές που εμφάνιζαν συχνότερα σοβαρές κακώσεις ήταν η κεφαλή και ο θώρακας, ενώ με τη μικρότερη συχνότητα καταγράφηκαν οι σοβαρές κακώσεις σε αυχένα και σε κάτω άκρα. Οι βαρείες κακώσεις κεφαλής διαπιστώθηκαν αρκετά συχνότερα στις τυχαίες (76,7%) σε σχέση με τις εκούσιες (65,1%) πτώσεις, χωρίς η διαφορά να είναι στατιστικά σημαντική. Από την άλλη πλευρά, οι κακώσεις θώρακος καταγράφονται σε στατιστικά περισσότερες πτώσεις-αυτοκτονίες (80 περιστατικά- 93%) σε σχέση με τις πτώσεις-ατυχήματα (49 περιστατικά-36,8%). Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι καταγράφηκε μικρότερη συχνότητα κακώσεων των άνω άκρων στις πτώσεις-ατυχήματα (21,8%) σε σχέση με τις πτώσεις-αυτοκτονίες (72,7%) (στατιστικά σημαντική σχέση). Αντιστοίχως, και οι κακώσεις των κάτω άκρων εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά στις εκούσιες πτώσεις-αυτοκτονίες (73,5%) σε σχέση με τις τυχαίες πτώσεις-ατυχήματα (14,3%). Σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης έρχονται σε συμφωνία με κάποια ευρήματα αντίστοιχων διεθνών μελετών, ενώ με κάποια άλλα όχι. Επομένως, θα πρέπει να επισημανθεί η ανάγκη για τη συνέχιση της μελέτης των περιστατικών πτώσεων στον Ελλαδικό χώρο με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των θυμάτων και των συνθηκών που μπορεί να επηρεάζουν τόσο την πρόκληση όσο και τη θανατηφόρο έκβασή τους.