Η εφαρμογή της αναπτυξιακής στρατηγικής στο σύγχρονο ελληνικό πολιτικό περιβάλλον: η περίπτωση του κλάδου υγείας

Abstract

The global financial crisis has led many governments to shrink their health budget, compromising the efficiency, innovation and quality of the health services provided. To effectively address this issue, the development of new strategies is essential to ensure sustainable growth in the key health sector. Given the pivotal role of medicines and medical devices in health promotion, this dissertation aims to study the field of “health technology assessment” at a European level, as well as describe the current state of supply of medical devices and the ongoing assessment and reimbursement of medicines at a national level. Based on our findings, a prospective model of supply and reimbursement was proposed as eligible for implementation in our country, to enhance the quality, efficiency and sustainability of our national health system. The present dissertation is based on two main concepts: a) the principle of "value-based procurement" regarding the supply of medical devices and b) “health technology assessment”, referring both to the supply of medical devices and to drug reimbursement. The approach of “value-based procurement” focuses on the purchase of medical technology based on its overall long-term value, rather than its upfront cost, thus paving the way for the improvement of patient outcomes and/or cost reduction in care delivery. The notion of value combines enhanced results and greater patient satisfaction with safer, innovative, more qualitative, eco-friendly and user-friendly products. Health Technology Assessment (HTA) is the process of scientific evaluation of a new technology, assessing its quality, safety, efficiency and cost-effectiveness, as well as the socio-ethical, legal and organizational implications of its use and diffusion. The purpose of HTA is to encourage the use of technologies that promote health in a safer, more efficient and effective manner, and prevent the use of less effective technologies. HTA helps policy makers develop effective interventions in the health sector, while reinforcing the sustainability of national health systems. With regard to medical devices, the present study showed that “value based procurement” (VBP) contributes to a more efficient, innovative, human-centered and sustainable health system. The fruitful implementation of this principle in the field of medical device supply calls for the design of an organized and holistic development strategy. Regarding medical devices, this doctoral dissertation proposes: Firstly, to assess the necessity of medical devices (needs assessment|) in healthcare units. Secondly, to evaluate daily practice data (micro-valuation of medical equipment / Medical Equipment Vigilance), deriving from the use of existing medical equipment. Thirdly, to analyze micro-valuation data and transfer them to a national central body of Health Technology Assessment (HTA), the establishment of which is deemed necessary. The competent Directorate of the national HTA body will be responsible for studying individual reports and forming a comprehensive assessment report for each product. These reports will be sent to the competent procurement bodies to be considered when formulating the Hospital Procurement Program. The Organization will also have a Medical Technology Assessment Department to evaluate new / innovative medical devices.Regarding drug reimbursement, EU countries set a precedent, necessitating the inclusion of both medicine and medical device assessment in the jurisdiction of our national Public Health Technology Assessment Organization (HTA). Within the operational framework of this Organization, medicinal products will be assessed in terms of their therapeutic value and safety, while at the same time, ethical, social, organizational and legal issues related to their use will also be reckoned with. Subsequently, HTA will be used to determine reimbursement decisions on pharmaceuticals. The findings that emerged highlight the inadequacy of current national practices in medical device supply and drug reimbursement to enhance the Greek healthcare system. Significant changes need to be made based on the principles of value-based procurement for medical devices and health technology assessment for both pharmaceuticals and medical devices. All things considered, it is proposed to formulate an integrated development strategy, to prevent unnecessary health expenses and optimize the use of our limited resources, while providing patients with safe, qualitative, efficient and innovative health technologies, without however threatening the viability of the national health system.

Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση ανάγκασε πολλές κυβερνήσεις να προβούν στη συρρίκνωση των προϋπολογισμών υγείας τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη λήψη μέτρων τα οποία άσκησαν αρνητικό αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητα, την καινοτομία και την ποιότητα των παρεχόμενων αγαθών και υπηρεσιών υγείας. Υπό την πίεση των ανωτέρω εξελίξεων, καθίσταται αναγκαία η χάραξη μίας στρατηγικής η οποία θα συμβάλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των εν λόγω ζητημάτων, σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του συστήματος υγείας, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανάπτυξης στο νευραλγικό τομέα της υγείας.Καθώς η συνεισφορά των φαρμάκων και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων στη βελτίωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού είναι καθοριστική, αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη των διαδικασιών αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και η περιγραφή της παρούσας κατάστασης σε ότι αφορά την απόκτηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων και την αξιολόγηση και αποζημίωση φαρμάκων σε εθνικό επίπεδο. Με βάση τα δεδομένα που προέκυψαν προτάθηκε ένα πιθανό μοντέλο απόκτησης ιατροτεχνολογικών προϊόντων και αποζημίωσης φαρμάκων το οποίο δύναται να εφαρμοσθεί στη χώρα μας. Το συγκεκριμένο μοντέλο εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας του εθνικού συστήματος υγείας. Οι δύο βασικές έννοιες πάνω στις οποίες δομήθηκε η διατριβή είναι: α) η αρχή του “value based procurement”, η οποία αφορά στην προμήθεια ιατροτεχνολογικών προϊόντων και β) η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας η οποία μπορεί να διασυνδέεται τόσο με την απόκτηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων όσο και με την αποζημίωση φαρμάκων.Value-based procurement σημαίνει: προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών με κριτήριο την απόδοση αξίας στο σύστημα υγείας σε συνδυασμό με τη βελτιστοποίηση του κόστους παροχής υγειονομικής φροντίδας. Ο όρος αξία περιλαμβάνει: καλύτερα αποτελέσματα και μεγαλύτερη ικανοποίηση για τους ασθενείς, ασφαλέστερα, καινοτόμα, ποιοτικότερα και φιλικότερα προς το περιβάλλον και το χρήστη προϊόντα. Η Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (Α.Τ.Υ.), αποτελεί μία διαδικασία επιστημονικής αξιολόγησης μίας νέας τεχνολογίας, ως προς την ποιότητα και ασφάλειά της, την αποτελεσματικότητά της, τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, τις κοινωνικές-ηθικές, νομικές και οργανωτικές επιπτώσεις που συνεπάγεται η απόφαση διάχυσης και χρήσης της. Σκοπός της Α.Τ.Υ είναι να ενθαρρύνει τη χρήση τεχνολογιών που βελτιώνουν το επίπεδο υγείας με πιο ασφαλές, αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο, και να αποτρέπει τη χρήση των λιγότερο αποτελεσματικών τεχνολογιών. Η αξιολόγηση μιας τεχνολογίας βοηθάει τους αρμόδιους χάραξης πολιτικής να προβαίνουν σε αποτελεσματικές παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας, συμβάλλοντας παράλληλα στη βιωσιμότητα των εθνικών συστημάτων υγείας. Σε ότι αφορά τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, από την παρούσα μελέτη προέκυψε πως η διαδικασία της προμήθειας (procurement) με κριτήριο την απόδοση αξίας στο σύστημα υγείας (value-based) και όχι αποκλειστικά την ελαχιστοποίηση του κόστους (price-based), συμβάλλει στη δημιουργία ενός περισσότερο αποτελεσματικού, καινοτόμου, αποδοτικού, ανθρωποκεντρικού και βιώσιμου συστήματος υγείας. Για να εφαρμοστεί η εν λόγω αρχή στο επίπεδο προμήθειας ιατροτεχνολογικών προϊόντων, και να φέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, απαιτείται μία οργανωμένη και ολιστική αναπτυξιακή στρατηγική. Σε ότι αφορά τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα στην παρούσα διδακτορική διατριβή προτείνεται: Πρώτον, να αξιολογούνται σε επίπεδο νοσοκομείου οι ανάγκες για ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Δεύτερον, να συλλέγονται και να αξιολογούνται δεδομένα καθημερινής πρακτικής (μικροαποτίμηση ιατροτεχνολικού εξοπλισμού/ Επαγρύπνηση Ιατροτεχνολογικού Εξοπλισμού) από τη χρήση του υφιστάμενου ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και τρίτον, τα δεδομένα που θα έχουν προκύψει από την μικροαποτίμηση να αξιολογούνται και να αποστέλλονται σε μορφή έκθεσης αξιολόγησης προς έναν εθνικό κεντρικό φορέα Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (Α.Τ.Υ.), η ανάγκη συγκρότησης του οποίου κρίνεται απαραίτητη. Η αρμόδια Διεύθυνση του εθνικού φορέα Α.Τ.Υ. θα μελετάει τις επιμέρους εκθέσεις προκειμένου να διαμορφώσει για κάθε προϊόν μία ολοκληρωμένη έκθεση αξιολόγησης. Οι εν λόγω εκθέσεις θα αποστέλλονται στους αρμόδιους φορείς προμηθειών προκειμένου να τις λάβουν υπόψη τους κατά τη διαμόρφωση του Προγράμματος Προμηθειών των Νοσοκομείων.Στον εν λόγω Οργανισμό θα λειτουργεί επίσης Τμήμα Αξιολόγησης Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων ο οποίος θα αξιολογεί νέα/καινοτόμα ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Σε ότι αφορά το καθεστώς αποζημίωσης των φαρμάκων, από τη μελέτη των δεδομένων των χωρών της Ε.Ε. γίνεται ξεκάθαρη η ανάγκη για σύσταση στη χώρα μας δημόσιου Οργανισμού Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (Α.Τ.Υ.), ο οποίος θα επικεντρώνεται στην αξιολόγηση φαρμακευτικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Στο πλαίσιο λειτουργίας του εν λόγω Οργανισμού τα φαρμακευτικά προϊόντα θα αξιολογούνται ως προς τη θεραπευτική τους αξία και ασφάλεια ενώ παράλληλα θα αξιολογούνται ηθικά, κοινωνικά οργανωτικά και νομικά ζητήματα που σχετίζονται με τη χρήση αυτών. Δεύτερον, για εκείνα τα φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία θα αξιολογούνται θετικά από τους αρμόδιους αξιολογητές, θα γίνεται διαπραγμάτευση της τιμής αποζημίωσής τους μεταξύ του φορέα αξιολόγησης και της φαρμακευτικής εταιρείας, ούτως ώστε να αποζημιώνονται από τους δημόσιους φορείς στην πλέον συμφέρουσα τιμή. Τα δεδομένα που προέκυψαν κατά την εκπόνηση της παρούσας διδακτορικής διατριβής συγκλίνουν στο ότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ούτε το υφιστάμενο μοντέλο απόκτησης ιατροτεχνολογικών προϊόντων ούτε το μοντέλο αποζημίωσης φαρμάκων λειτουργούν με τρόπο που αποδίδει αξία στο σύστημα υγείας. Σημαντικές αλλαγές χρειάζεται να γίνουν βασιζόμενες στις αρχές του value based procurement για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και της αξιολόγησης (health technology assessment HTA) τόσο για τα φαρμακευτικά όσο και για ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, προτείνεται η διαμόρφωση μίας ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής η οποία θα εξασφαλίζει ότι το σύστημα υγείας δεν θα προβαίνει σε περιττές δαπάνες, θα βελτιστοποιήσει τη χρήση των περιορισμένων πόρων που διαθέτει, ενώ παράλληλα θα παρέχει προς τους ασθενείς ποιοτικές, αποτελεσματικές, καινοτόμες και ασφαλείς τεχνολογίες υγείας χωρίς να απειλείται η βιωσιμότητα του συστήματος υγείας.