Η οργανωσιακή - διοικητική καθημερινότητα μιας σχολικής μονάδας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: ζητήματα λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας

Abstract

This participatory action research was an attempt to investigate the ways of everyday school management in a specific socio-educational context and to present the results after a three year study of field data and procedures during the cycles of research interventions. This action research was conducted in three parallel cycles and each cycle had three phases in order to investigate the students’, parents’ and teachers’ voices and take them into consideration in the daily school function. The 1st cycle of listening to students’ voice had the following three phases. The completion of each phase led to pedagogical and technical interventions and actions of school life and to the planning of the next phase. During the first phase, students’ views about the positive and negative school aspects were explored, during the second phase students views on their relations with their classmates and teachers were investigated and during the third phase students’ satisfaction fromtheir lessons were explored. During the first phase of the 2nd cycle, parents’ views on their communication with the school were explored. Based on parents’ answers teachers carried out certain actions during the second phase and the researcher constructed a valid and reliable questionnaire about school-parents’ communication and the pilot study was conducted. During the third phase there was the implementation of the questionnaire to school parents’ and the reflections from the results. During the first phase of the 3rd cycle, teachers’ views on the positive and negative school aspects were identified. During the second phase, teachers participated actively to school decision making by shaping the school vision, common school values and by practicingactivities to fulfill them. During the third phase, teachers’ views on school organization and coordination of school life as well as the development of human resources were investigated. The administration of the school was an extremely complex and complicating process in a fluid context and proved to be a real challenge for the participatory teachers. The results and the procedures of the present study could be used in future studies of the same school or other school units in order to produce useful practical knowledge for a democratic administrative practice which could bring a possibility of school change.

Η συγκεκριμένη συμμετοχική έρευνα δράσης ήταν μία προσπάθεια να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο διοικείται καθημερινά μία σχολική μονάδα σε συγκεκριμένο ιστορικό κοινωνικό συγκείμενο και εκπαιδευτικό πλαίσιο και να καταγραφούν συμπεράσματα έπειτα από τριετή επισκόπηση και έλεγχο δεδομένων και πρακτικών κατά τη διάρκεια των κύκλων και των παρεμβάσεων της έρευνας. Η έρευνα διεξήχθη σε τρεις παράλληλους κύκλους και κάθε κύκλος είχε τρεις φάσεις προκειμένου να ανιχνευθεί η φωνή των μαθητών/ριών, των γονέων και των εκπαιδευτικών και να συνυπολογιστούν στην καθημερινή σχολική λειτουργία. Η ανίχνευση των απόψεων των μαθητών/ριών για το σχολείο έγινε στον 1ο κύκλο της έρευνας δράσης και ακολούθησε τρεις φάσεις. Η ολοκλήρωση της κάθε φάσης, οδήγησε σε παιδαγωγικές και τεχνικές παρεμβάσεις και δράσεις της σχολικής ζωής και στη διερεύνηση της επόμενης φάσης. Κατά την α φάση της έρευνας δράσης διερευνήθηκαν οι απόψεις των μαθητών/ριών για τα θετικά και αρνητικά στοιχεία του σχολείου, κατά τη β φάση διερευνήθηκαν οι απόψεις τους για τις σχέσεις μεταξύ τους και με τους εκπαιδευτικούς και κατά τη διερεύνηση της γ φάσης διερευνήθηκε η ικανοποίησή τους από τη διδασκαλία του μαθήματος του δασκάλου και του μαθήματος των εικαστικών. Κατά την α φάση του 2ου κύκλου της έρευνας ανιχνεύτηκαν οι απόψεις των γονέων για την επικοινωνία τους με το σχολείο. Με αφορμή τις απαντήσεις των γονέων οι εκπαιδευτικοί προέβησαν κατά τη β φάση της έρευνας σε συγκεκριμένες δράσεις και η ερευνήτρια στην κατασκευή ενός έγκυρου και αξιόπιστου ερωτηματολογίου για την επικοινωνία των γονέων με το σχολείο το οποίο και εφαρμόστηκε πιλοτικά. Κατά τη γ φάση έγινε η εφαρμογή του ερωτηματολογίου στους γονείς του σχολείου και ο αναστοχασμός από τα συμπεράσματα. Κατά την α φάση του 3ου κύκλου ανιχνεύτηκαν οι απόψεις των εκπαιδευτικών για τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία του σχολείου. Κατά τη β φάση του 3ου κύκλου επιχειρήθηκε να λειτουργήσει το σχολείο με τη μορφή της κατανεμημένης ηγεσίας, προκειμένου όλοι οι εκπαιδευτικοί να συμμετέχουν ενεργά στις αποφάσεις της σχολικής ζωής και αναζητήθηκε το κοινό όραμα του σχολείου, οι κοινές αξίες και η υιοθέτηση κοινών δράσεων προς αυτούς τους σκοπούς. Στη γ φάση του 3ου κύκλου διερευνήθηκε με ερωτηματολόγια εκπαιδευτικών η οργάνωση και ο συντονισμός της σχολικής ζωής καθώς και η ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού. H διοίκηση της σχολικής μονάδαςήταν εξαιρετικά σύνθετη και πολύπλοκη διαδικασία σε ένα ρευστό και περίπλοκο πλαίσιο και αποτέλεσε μία πρόκληση για τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς. Τα αποτελέσματα και η διαδικασία της παρούσας έρευνας μπορούν να αξιοποιηθούν στο μέλλον από την ίδια ή άλλες σχολικές μονάδες προκειμένου να παραχθεί χρήσιμη γνώση για τη δημοκρατική διοικητική πρακτική, που μπορεί να φέρει αλλαγή στη σχολική ζωή.