Τεχνικές περιγραφικής αξιολόγησης με κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων στην εκπαίδευση: μελέτη της περίπτωσης του μαθήματος Γεωλογία – Γεωγραφία

Abstract

At a time when the Greek Educational System is undergoing change, evaluating how students perform is a core topic. From both legislative and executional perspective, attempts are being made to include the Descriptive Evaluation framework to the primary and secondary education sectors.As teachers who remain informed about global developments in education, we have witnessed a transition from the traditional evaluation frameworks to new models of authentic evaluation, as it is commonly called. Descriptive Evaluation belongs in this broad framework, however we expect that Greek Schools may find it difficult to adapt to it, especially if it is implemented suddenly and without preparation. There is a clear need for a transition period to allow the entire educational community (teachers, students and parents) to effectively adapt into the new approach.The present doctoral thesis is an attempt to form an integrated proposal for this transitionary period, at least as far as the academic subject of Geology-Geography is concerned, but without implying that our approach cannot be applied in other academic subjects. Our proposal includes techniques and evaluation tools that offer both Descriptive (qualitative) and Grading (quantitative) evaluation outputs, depending on how teachers choose to apply them. Our research approach includes a literature review of both general and targeted Descriptive evaluations as well as 2 additional research phases.During the first phase we researched and documented attitudes and perceptions of teaching staff who teach the academic subject of Geology-Geography in relation to student evaluations. We also produced indicative evaluation materials, evaluated these materials and in the second phase we tested them in the classroom.Our main goal was to determine the extent to which Descriptive Evaluations can be used, or are currently being used, even in a supplementary manner for evaluating student performance in the lower secondary education sector and within the academic subject of Geology-Geography, and to outline the reinforcing or impeding factors towards this direction.As our fundamental technique, we selected and studied the use of Rubrics with criteria aligned to the learning goals of the academic subject. We developed prototype evaluation sheets and applied these following a specific methodology.The evaluation materials and the methodology we developed were pilot tested and studied through research. At the school where the materials and methodology were implemented, we compiled Descriptive Evaluation sheets which were distributed to parents along with the overall grades for the first quarter of the academic year. Through research conducted via questionnaires, we compiled both parents’ and students’ feedback on the extent to which Descriptive Evaluations add value in education. Furthermore, we maintained an event and intervention calendar tracker for teachers, which was subsequently analyzed according to the principles of Grounded Theory.The results of our research demonstrate that a transitionary period can be achieved, combining Descriptive Evaluations with Grading, as long as some conditions are met. One fundamental condition is creating adequate understanding and awareness for teachers, as well as a reduction in the administrative/bureaucratic burden that accompanies evaluation methods (either Descriptive or Grading). In this direction, the methodological proposal was enriched through the development of a digital application for student evaluations, which can automatically produce Grading and Descriptive evaluation sheets. The digital application is at its final stage of development and contains all the elements of our proposed methodology while at the same time minimizing the administrative burden normally involved in the evaluation process.

Σε μια εποχή, που στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα πραγματοποιούνται μεταρρυθμίσεις, η αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί την αιχμή του δόρατος. Από την πλευρά της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας γίνεται μια προσπάθεια για την ένταξη της Περιγραφικής Αξιολόγησης στην Πρωτοβάθμια και την κατώτερη Δευτεροβάθμια (Γυμνάσιο) εκπαίδευση. Ως εκπαιδευτικοί που αναζητούμε την επαφή με το διεθνές γίγνεσθαι, γινόμαστε μάρτυρες μιας μετάβασης από παραδοσιακά μοντέλα αξιολόγησης σε νέα μοντέλα αυθεντικής αξιολόγησης όπως χαρακτηρίζεται. Η Περιγραφική Αξιολόγηση εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο, μόνο που πιθανολογούμε ότι θα υπάρξουν δυσκολίες να προσαρμοστεί το ελληνικό σχολείο, σε περίπτωση που θεσμοθετηθεί απότομα. Σίγουρα χρειάζεται να υπάρχει μια μεταβατική κατάσταση, ώστε η εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς) να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί μια προσπάθεια σχηματισμού ολοκληρωμένης πρότασης γι’ αυτήν τη μεταβατική κατάσταση, τουλάχιστον μελετώντας την περίπτωση του μαθήματος Γεωλογία – Γεωγραφία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η πρόταση δε μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα διδακτικά αντικείμενα. Η πρόταση μας περιλαμβάνει τεχνικές και εργαλεία αξιολόγησης με τις οποίες κατά την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών να μπορεί να προκύψει Αριθμητική και Περιγραφική απόδοση του αξιολογικού αποτελέσματος ανάλογα με την επιλογή του εκπαιδευτικού. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ερευνητικός σχεδιασμός περιέλαβε την επισκόπηση της βιβλιογραφίας και αρθρογραφίας για την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών γενικά αλλά και στοχευόμενα για την περιγραφική αξιολόγηση, καθώς και 2 επιμέρους ερευνητικές φάσεις. Κατά την πρώτη φάση διερευνήθηκαν και αποτυπώθηκαν οι απόψεις και οι στάσεις των εκπαιδευτικών που διδάσκουν το μάθημα Γεωλογία – Γεωγραφία σε σχέση με την αξιολόγηση μαθητών και αναπτύχθηκε μεθοδολογία αξιολόγησης και παραγωγή ενδεικτικού εκπαιδευτικού υλικού αξιολόγησης. Το υλικό αξιολογήθηκε από εκπαιδευτικούς και σε δεύτερη φάση υλικό και μεθοδολογία εφαρμόστηκαν στην τάξη.Βασικό σκοπός ήταν να προσδιοριστεί κατά πόσο χρησιμοποιείται ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί η Περιγραφική Αξιολόγηση, έστω και συμπληρωματικά, ως δυνατότητα αποτύπωσης και απόδοσης του αξιολογικού αποτελέσματος, στην κατώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο), στο πλαίσιο του μαθήματος Γεωλογία – Γεωγραφία και να αναδειχθούν ενισχυτικοί ή ανασταλτικοί παράγοντες προς αυτήν την κατεύθυνση. Ως βασική αξιολογική τεχνική επιλέχθηκε και μελετήθηκε η χρήση Αναλυτικών Κλιμάκων Διαβαθμισμένων Κριτηρίων (Ρουμπρίκες) στις οποίες τα κριτήρια ευθυγραμμίζονται με τους διδακτικούς στόχους του αντικειμένου που διδάσκεται. Έγινε πρωτότυπη παραγωγή τέτοιων φύλλων αξιολόγησης (Αναλυτικές Κλίμακες Διαβαθμισμένων Κριτηρίων) και εφαρμογή τους στην τάξη κάτω από συγκεκριμένο μεθοδολογικό πλαίσιο. Το εκπαιδευτικό υλικό αξιολόγησης της επίδοσης και η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε εφαρμόστηκαν και διερευνήθηκαν μέσα από έρευνα – δράσης. Στο σχολείο που εφαρμόστηκε η μεθοδολογία και το υλικό αξιολόγησης, συντάχθηκαν σημειώματα περιγραφικής αξιολόγησης τα οποία μοιράστηκαν στους γονείς – κηδεμόνες μαζί με την επίδοση της βαθμολογίας του Α Τετραμήνου. Μέσα από έρευνα με ερωτηματολόγια αποτυπώθηκε η άποψη τόσο των γονέων, όσο και των μαθητών, για την πρόσθετη παιδαγωγική αξία των σημειωμάτων περιγραφικής αξιολόγησης. Ακόμη τηρήθηκε ηλεκτρονικό ημερολόγιο καταγραφής συμβάντων και παρεμβάσεων από τον εκπαιδευτικό, το οποίο αναλύθηκε με βάση τις αρχές της Εμπειρικά Θεμελιωμένης Θεωρίας (Grounded Theory). Τα αποτελέσματα των ερευνών μας δείχνουν ότι μια μεταβατική κατάσταση είναι δυνατόν να επιτευχθεί, συνδυάζοντας Περιγραφική Αξιολόγηση και βαθμολόγηση, αρκεί να υπάρξουν κάποιες προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η επαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και η μείωση της γραφειοκρατίας που οι μεθοδολογίες αξιολόγησης (Περιγραφικής ή Βαθμολόγησης) προκαλούν. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η μεθοδολογική πρόταση εμπλουτίστηκε με την ανάλυση και την ανάπτυξη σε επίπεδο λειτουργίας, μιας ηλεκτρονικής εφαρμογής αξιολόγησης των μαθητών που να μπορεί να παράγει αυτόματα σημειώματα περιγραφικής αξιολόγησης και βαθμολογίες. Η ηλεκτρονική εφαρμογή που αναφέρθηκε, βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της ανάπτυξης της, ενώ συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά της μεθοδολογίας που προτείνεται ελαχιστοποιώντας παράλληλα τη γραφειοκρατία.